به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، سمیه گلپور امروز شنبه ۲۲ آذرماه همزمان با آغاز بیستوششمین نمایشگاه بینالمللی پژوهش، فناوری و فنبازار در محل نمایشگاه بین المللی تهران در نشست "فقر مهارتی دانش آموختگان و بازطراحی همکاری دانشگاه و صنعت" که به همت معاونت توسعه اشتغال و کارآفرینی سازمان تجاری سازی فناوری و اشتغال دانش بنیان جهاد دانشگاهی برگزار شد، با بیان اینکه، شاهد کم کاری برخی نهادها در بحث توسعه کسب و کار های پلتفرمی هستیم ، افزود: این درحالی است که کشورهای پیشرفته برای مشاغل نوظهور در حوزه هوش مصنوعی و کسبوکارهای اینترنتی قوانین مشخصی تدوین کردهاند.
وی با بیان اینکه، ایران هنوز فاقد قانون مدون در توسعه کسب و کار های پلتفرمی است، به نبود قانون مشخص برای روابط کار در این حوزه اشاره کرد و آن را موجب محرومیت میلیونها شاغل از حداقل حمایتهای اجتماعی دانست و اظهار کرد: جهاد دانشگاهی با شبکه گسترده آموزشی و مهارتی و نیز علمی و تخصصی خود می تواند نقش موثر خود را در توسعه کسب و کار های اینترنتی و پلتفرمی ایفا کند.
رئیس کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران اضافه کرد: تنها یک پلتفرم حدود ۱۰ میلیون شاغل دارد که از هیچگونه حمایت بیمهای برخوردار نیستند و کارفرمایان آنها نیز سهم بیمهای خود را نمیپردازند.
وی اظهار کرد: تا زمانی که قانون کار و تأمین اجتماعی با تحولات اقتصاد دیجیتال همگام نشوند، بخش بزرگی از نیروی کار کشور از امنیت شغلی و حمایت اجتماعی بیبهره خواهد ماند.
گلپور، با انتقاد از روزآمدنبودن قانون کار در مواجهه با تحولات بازار کار بیان کرد: گسترش مشاغل نو، فریلنسری و اقتصاد گیگ در کشور در حالی رخ داده که قانون کار، تأمین اجتماعی و حتی سیاستگذاریهای تقنینی مجلس، همچنان مبتنی بر الگوی اشتغال سنتی باقی ماندهاند.
فریلنسر یا آزاد کار از ترکیب لغت free به معنی آزاد و رها و lancer به معنی نیزه پران، تشکیل شده است. مکان کار یک فریلنسر که دارای ویژگی خستگی ناپذیری است اغلب در خانه است.
وی با اشاره به افزایش سهم مشاغل پلتفرمی و پروژهمحور در بازار کار اظهار کرد: امروز بخش قابل توجهی از نیروی کار کشور در قالب فریلنسری، دورکاری، پروژهای و همکاری با پلتفرمهای دیجیتال فعالیت میکند، اما این گروه عملاً از بسیاری از حمایتهای قانونی، بیمهای و رفاهی محروم هستند.
رئیس کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران با بیان اینکه متولیان هنوز پاسخ روشنی به وضعیت شغلی فریلنسرها نداده است، تصریح کرد: نظام بیمهای کشور مبتنی بر رابطه کلاسیک کارگر و کارفرما طراحی شده و همین موضوع باعث شده میلیونها شاغل در مشاغل نوظهور، یا فاقد پوشش بیمهای باشند یا ناچار شوند با هزینه بالا و سازوکارهای غیرمتناسب، خود را بیمه کنند.
گل پور با انتقاد عدم بهروزرسانی قانون کار افزود: قانون کار ایران متعلق به دههای است که اقتصاد دیجیتال، پلتفرمها و هوش مصنوعی وجود نداشت و ادامه این وضعیت موجب افزایش ناامنی شغلی، کاهش قدرت چانهزنی نیروی کار و گسترش اشتغال غیررسمی در پوشش فعالیتهای نوین شده است.
رئیس کانون عالی انجمن های صنفی کارگران با اشاره به اصول اقتصاد گیگ گفت: در اقتصاد گیگ، انعطافپذیری، پروژهمحوری و استقلال شغلی اهمیت بالایی دارد، اما این ویژگیها نباید بهانهای برای حذف حقوق بنیادین نیروی کار از جمله بیمه، حمایتهای اجتماعی، حداقلهای درآمدی و سازوکار حل اختلاف عادلانه باشد.
رئیس کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران با بیان اینکه تجربه جهانی نشان میدهد مشاغل پلتفرمی بدون قانونگذاری هوشمندانه به آسیبهای اجتماعی منجر میشوند، اظهار کرد: در بسیاری از کشورها، قوانین کار و تأمین اجتماعی با ایجاد مدلهای ترکیبی، فریلنسرها و شاغلان پلتفرمی را ذیل نظامهای حمایتی جدید قرار دادهاند؛ مسیری که در ایران هنوز آغاز نشده است.
گلپور ادامه داد: نبود تعریف شفاف از رابطه کاری در مشاغل نوظهور، نهتنها کارگران، بلکه کارفرمایان و پلتفرمها را نیز با نااطمینانی حقوقی مواجه کرده و این خلأ قانونی در بلندمدت به زیان کل بازار کار تمام میشود.
وی با تأکید بر ضرورت نقشآفرینی فعالتر دستگاه های متولی گفت: باید با نگاه آیندهمحور، بازنگری قانون کار و طراحی نظامهای حمایتی متناسب با اقتصاد گیگ را در اولویت قرار گیرد.
رئیس کانون عالی انجمنهای صنفی کارگران ایران در پایان خاطرنشان کرد: اگر قانونگذاری و سیاستگذاری اشتغال همگام با تحولات بازار کار حرکت نکند، شکاف میان نیروی کار و نظام حمایتی عمیقتر خواهد شد و این مساله در نهایت به تضعیف امنیت شغلی، افزایش نابرابری و کاهش اعتماد اجتماعی منجر میشود.
گلپور در ادامه تصریح کرد: با گسترش مشاغل آنلاین، تدوین قوانین روشن برای روابط کار میان کارگران و کارفرمایان این حوزه به یک نیاز فوری تبدیل شده است. این کسبوکارها نقش حیاتی در گردش چرخ اقتصاد کشور دارند و نباید از حمایتهای قانونی بیبهره بمانند. تعیین دقیق سهم و حقوق طرفین، گامی کلیدی در تضمین عدالت و پایداری این اکوسیستم نوظهور است.
بازتعریف روابط کار در عصر پلتفرمها یک ضرورت است
مدیر امور حقوقی و همکاریهای علمی و بینالمللی مؤسسه کار و تامین اجتماعی با اشاره به تأثیر فناوریهای نوین بر بازار کار گفت: بدون ایجاد تعادل میان انعطافپذیری و امنیت شغلی، امکان ساماندهی عادلانه مشاغل نوظهور و اقتصاد گیگ وجود نخواهد داشت.
حسینعلی مرادی در نشست «اقتصاد گیگ و آینده بازار کار ایران؛ گذار از استخدام سنتی به فریلنسری و پلتفرمها» با تأکید بر ضرورت بازنگری در چارچوبهای حقوقی بازار کار گفت: تحولات فناورانه و گسترش مشاغل نوظهور، نظام حقوق کار ایران را با چالشهای جدی مواجه کرده و انطباق قانون کار با این شرایط، یک ضرورت اجتنابناپذیر است.
وی با اشاره به یافتههای پژوهشی ارائهشده در این نشست اظهار کرد: یکی از مهمترین محورهای پژوهشی پیشروی محققان، تطبیق قانون کار ایران با استانداردهای بینالمللی و بررسی نقش دولت در تسهیل این فرآیند متناسب با ظهور اشکال جدید اشتغال است.
مرادی با بیان اینکه هوش مصنوعی و اتوماسیون تأثیر مستقیمی بر بازار کار و روابط کار دارند، تصریح کرد: تحلیل اثرات این فناوریها بر امنیت شغلی، ماهیت روابط کار و جایگاه نیروی انسانی، باید بهعنوان یک محور جدی در مطالعات آینده مورد توجه قرار گیرد.
مدیر امور حقوقی و همکاریهای علمی و بینالمللی مؤسسه با تأکید بر اهمیت تعادل میان انعطافپذیری و امنیت شغلی افزود: فرهنگ سازمانی و سازوکارهای حقوقی موجود باید با اقتضائات مشاغل نوظهور همسو شوند تا ضمن حفظ کرامت نیروی کار، امکان توسعه اقتصاد پلتفرمی نیز فراهم شود.
وی نقش فناوری در شکلگیری مشاغل نوظهور را قابل توجه دانست و گفت: تحلیل اقتصادی این مشاغل و بررسی تأثیر آنها بر قوانین و مقررات کار، بهویژه از منظر تطبیقی و مقایسه قانون کار ایران با سایر کشورها، میتواند مسیر اصلاحات حقوقی آینده را روشن کند.
مرادی در تشریح پیشنهادهای جزئی مطرحشده خاطرنشان کرد: بازتعریف ساعات کاری بر اساس استانداردهای سازمان بینالمللی کار، گسترش مفهوم کارگاه برای انطباق با مشاغل نوظهور و تعریف کار بر مبنای حجم فعالیت، از جمله اقداماتی است که میتواند انعطاف لازم را به نظام حقوق کار کشور اضافه کند.
وی ادامه داد: بازطراحی سازوکارهای حل اختلاف بهصورت کارآمد و متناسب با شرایط جدید، رواج ساعات کار شناور و بازتعریف نحوه تشخیص رابطه کارگری و کارفرمایی در مشاغل نوظهور، از دیگر الزامات ایجاد روابط کاری عادلانه در اقتصاد گیگ است.
مدیر امور حقوقی و همکاریهای علمی و بینالمللی مؤسسه با تأکید بر لزوم ایجاد یک نظام جامع حمایتی برای شاغلان مشاغل نوظهور اظهار کرد: قانون کار باید بهروزرسانی شود و در حوزههایی مانند ساعات و مکان کار، نوع و مدت قراردادها، دستمزد و مزایا، انعطافپذیری بیشتری متناسب با شرایط جدید داشته باشد.
مرادی در پایان گفت: توجه ویژه به تحولات فناورانه، ایجاد نظامهای حمایتی متناسب با مشاغل نوظهور، توسعه آموزش و مهارتآموزی هدفمند و بازتعریف مصادیق عدالت در این نوع اشتغال، از جمله پیشنیازهای انطباق پایدار قانون کار ایران با آینده بازار کار است.
بخش خصوصی در تدوین قوانین پلتفرمی حضور ندارد
یک مدیر بخش خصوصی کشورمان نیز در این نشست با اشاره به اینکه بخش خصوصی در تدوین قوانین پلتفرمی حضور ندارد گفت: در پیش نویس قانونی هم که تدوین شده است از بخش خصوصی نظرخواهی به عمل نیامده است.
حسین اسماعیلی یادآور شد: سیستم پرداخت امن، داوری بیطرفانه و مدیریت پروژه، پونیشا را به گزینهای مطمئن برای اجرای پروژههای آنلاین در کشور تبدیل کرده است.
وی با اشاره به نقش پلتفرمهای فریلنسری در تحول بازار کار ایران گفت: یکی از بزرگترین پلتفرم های فریلنسینگ کشور، بستری امن و کارآمد برای برونسپاری پروژهها فراهم کرده و امروز به پلی میان کسبوکارها و بیش از یک میلیون متخصص فعال در حوزههای متنوع تبدیل شده است.
اسماعیلی با بیان اینکه این شرکت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده است، اظهار کرد: در این پلتفرم هر روز صدها پروژه در حوزههایی مانند فناوری اطلاعات، طراحی، تولید محتوا، بازاریابی، امور شرکتی و خدمات تخصصی ثبت و اجرا میشود و کارفرمایان میتوانند در کوتاهترین زمان، از میان پیشنهادهای متعدد، متخصص مناسب پروژه خود را انتخاب کنند.
این مدیر بخش خصوصی با تأکید بر مزایای اقتصادی فریلنسینگ برای کسبوکارها افزود: همکاری با فریلنسرها به شرکتها این امکان را میدهد که هزینههای منابع انسانی را بهطور قابل توجهی کاهش دهند، بدون درگیر شدن با تعهدات استخدام سنتی، به متخصصان باکیفیت دسترسی داشته باشند و پروژهها را با سرعت بیشتری پیش ببرند.
اسماعیلی با اشاره به تفاوت فریلنسینگ و استخدام تماموقت تصریح کرد: در مدل سنتی، کارفرما با هزینههای ثابت، بیمه، مالیات و تعهدات بلندمدت مواجه است، در حالی که در فریلنسینگ، پرداختها مبتنی بر پروژه یا ساعات کار واقعی انجام میشود و انعطافپذیری بالاتری برای هر دو طرف ایجاد میکند.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت های جهاد دانشگاهی در حوزه اشتغال و کارآفرینی ابراز امیدواری کرد بخش خصوصی با حمایت جهاد دانشگاهی بتواند در توسعه کسب کار های پلتفرمی و فریلنسری نقش ارزشمند خود را ایفا نماید.
وی با بیان اینکه این پلتفرم ریسک همکاری آنلاین را به حداقل رسانده است، گفت: سیستم پرداخت امن (Escrow) باعث میشود مبلغ پروژه نزد این پلتفرم نگهداری شود و تنها پس از تأیید کارفرما به فریلنسر پرداخت شود؛ موضوعی که اعتماد و امنیت را برای هر دو طرف تضمین میکند.
مدیرعامل این شرکت خصوصی با اشاره به خدمات مکمل این پلتفرم افزود: امکان داوری و حل اختلاف بیطرفانه، مدیریت پروژه برای پروژههای بزرگ، سیستم ارزیابی و نظرات، و دسترسی به طیف گستردهای از متخصصان، از جمله ابزارهایی است که اجرای پروژهها را با اطمینان و کیفیت بالاتر ممکن میسازد.
اسماعیلی با بیان اینکه این پلتفرم تنها مختص کسبوکارهای کوچک و استارتاپها نیست، اظهار کرد: بسیاری از سازمانها و برندهای بزرگ کشور نیز پروژههای تخصصی خود را از طریق اینپلتفرم اجرا کردهاند و این پلتفرم امروز به یکی از ابزارهای جدی برونسپاری حرفهای در اقتصاد دیجیتال ایران تبدیل شده است.
سازمان تجاریسازی فناوری و اشتغال دانشبنیان جهاددانشگاهی با هدف ارائه آخرین یافتهها و دستاوردهای در حوزه تجاریسازی و اشتغال دانشبنیان، در سالن ۶، غرفه ۶ بیستوششمین نمایشگاه بینالمللی پژوهش، فناوری و فنبازار حضور دارد.