اباذر صالحیان، تهیه کننده «عبای سوخته»، با بیان چگونگی ورود به این پروژه به خبرنگار سینمایی ایرنا گفت: سالهای ۹۷ و ۹۸ مستند «پدر طالقانی» را ساختیم. بعد از پخش آن، سیدمحمد هاشمی از ایده پرداختن به چهرههای سیاسی با همین عمق و رویکرد استقبال کرد. بعد از گفتوگوها، توافق شد مستندی درباره شهید بهشتی برای مجموعه سرچشمه تهیه کنیم و کلید تولید کار زده شد.
وی ادامه داد: تصور عمومی این است که درباره شخصیتهایی همچون شهید بهشتی یا شهید رجایی منابع فراوانی وجود دارد؛ اما واقعیت دقیقا برعکس است. ما در این حوزه غفلت کردهایم. حتی وقتی وارد پژوهش شدیم، دیدیم ۷۰ درصد افراد فهرست اولیهمان در ۱۰ سال گذشته از دنیا رفتهاند. اگر این کار ۱۰ سال زودتر شروع میشد، بسیاری از روایتگران دست اول در دسترس بودند. امروز بخش زیادی از حافظه تاریخ شفاهی ما از دست رفته است.
صالحیان با اشاره به دشواریهای متعدد پژوهش، توضیح داد: پیدا کردن اسناد، تصاویر آرشیوی، منابع معتبر و قانع کردن آدمها برای مصاحبه اصلا کار سادهای نیست و متاسفانه این سختی از سوی مدیران فرهنگی درک نمیشود. مستندسازی در این حوزه یعنی پژوهشگری تمام وقت؛ یعنی باید از صفر بسازی چون منابع خام و منسجم وجود ندارد و یک مستندساز بیشتر از آنکه درگیر ساخت فیلم و مسائل هنری باشد یک پژوهشگر است.
وجه تسمیه اسم مستند با خواب شهید بهشتی از امام (ره)
تهیهکننده «عبای سوخته» درباره روند شکل گیری ساختار فیلم گفت: کلید پروژه از اواخر ۱۳۹۹ زده شد و خود کار حدود سه سال زمان برد. ابتدا میخواستیم یک پرتره از این شهید بسازیم، اما در مسیر پژوهش دیدیم موضوعات مهمی وجود دارد که باید دقیق، تحلیل شود. برای همین تصمیم گرفتیم شهید بهشتی را در ۵ قالب بررسی کنیم: شورای انقلاب، حزب جمهوری اسلامی، قوه قضاییه، سازمان مجاهدین و بنیصدر. اینها نقاط کلیدیِ تصمیم سازی و تصمیم گیری ایشان هستند.
وی افزود: در این فیلم، سیر تاریخی خطی نداریم؛ چون هدف ما بررسی انتخابها و مواجهههاست. حرفهایی که در فیلم زده میشود متعلق به حدود نیم قرن پیش است اما مصداق امروزی دارد. مثلا در بحث مذاکره با غرب، مواضع شهید بهشتی را بررسی کردیم و دیدیم چقدر به فضای امروز نزدیک است و به این موضوع کاملا اتفاقی و در طی تحقیقاتی که انجام دادیم، رسیدیم.
صالحیان در زمینه علت انتخاب نام مستند، بیان کرد: شخصا برای انتخاب اسم بسیار وسواس دارم. گزینههای زیادی بررسی شد اما به نتیجه نرسیدیم تا اینکه اواخر کار، مهدی فارسی نام «عبای سوخته» را پیشنهاد داد. وجه تسمیهاش به خوابی که شهید بهشتی از امام (ره) دارد برمیگردد و در پایان فیلم نیز به آن اشاره میشود.
صالحیان با بیان بازخوردهای احتمالی در جشنواره حقیقت نسبت به این فیلم گفت: محتوای «عباس سوخته» بسیار محکم و چفت و بست دار است و به احتمال زیاد توجه جدی منتقدان حوزه تاریخ و سیاست را جلب خواهد کرد. ضمن آنکه کار چون تحلیلی و سیاسی است شاید مخاطب عام را آنقدر درگیر نکند، اما برای علاقمندان تاریخ معاصر، بسیار جذاب و تازه خواهد بود.
فرهاد قائمیان؛ راوی مستند «عبای سوخته»
بعد از «پدر طالقانی» گفته بودم دیگر وارد چنین پروژههایی نمیشوم
این مستندساز با تاکید بر مسیر سخت تولید آثار تاریخ معاصر چنین توضیح داد: بعد از «پدر طالقانی» گفته بودم دیگر وارد چنین پروژههایی نمیشوم. قدرشناسی در این حوزه کم است و مسیر بسیار دشوار. اما اهمیت کار باعث شد دوباره وارد شوم. الان هم در حال کار روی مستندی درباره شهید رجایی هستم که امید دارم تا سال آینده به نتیجه برسد. برخی فکر میکنند چون تجربهاش را در این زمینه دارم مسیر برایم بازتر است؛ در حالی که برای شهید بهشتی هم مثل «پدر طالقانی» هزاران مشکل داشتیم و برای شهید رجایی هم همینطور.
مستند «عبای سوخته» به کارگردانی مهدی فارسی و تهیهکنندگی اباذر صالحیان، روایتی پژوهش محور و تحلیلی درباره زندگی و نقش کلیدی شهید آیتالله سیدمحمد بهشتی است. این مستند از محصولات سازمان هنری رسانهای اوج است و تلاش دارد نقاط حساس تصمیمگیری، مواجههها و مناسبات سیاسی یکی از موثرترین شخصیتهای انقلاب اسلامی را در بستر پنج حوزه بازخوانی کند. «عبای سوخته» در بخش جایزه شهید آوینی نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» حضور دارد.