به گزارش ایرنا، صنایعدستی چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از مهمترین نمادهای هویت فرهنگی این سرزمین، امروز در نقطهای قرار گرفته است که تداوم مسیر گذشته و ورود به آیندهای نوآورانه، همزمان از آن انتظار میرود.
استانی با پیشینهای ریشهدار، هنرمندانی نامدار و رشتههایی که هرکدام تاریخ شفاهی و مکتوب این خطه را روایت میکنند، ظرفیت کمنظیری برای توسعه اقتصادی و فرهنگی دارد؛ ظرفیتی که اگر چه مورد تاکید مسوولان است اما به گفته صاحبنظران هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده است.
در سالهای اخیر، تحولات بازار، تغییر سلیقه نسل جدید و رقابت فشرده در سطح ملی و جهانی، صنایعدستی را ناگزیر از نوآوری، بازطراحی محصولات، توجه به کاربردپذیری، بستهبندی استاندارد و ورود به فضای دیجیتال کرده است.
مسوولان نیز با اشاره به همین واقعیت، هنرمندان را به «بهروزرسانی» و «حرکت به سمت تولیدات نو» فرا میخوانند؛ اما در سوی دیگر ماجرا، هنرمندان معتقدند نوآوری بدون پشتوانه منطقی، اقتصادی و زیرساختی امکانپذیر نیست.
آنها با اشاره به چالشهایی همچون تامین مواد اولیه، هزینههای تولید، نبود بازار پایدار، کمبود حمایتهای کاربردی و ضعف زیرساختهای صادراتی، میگویند بخشی از بار این تحول باید بر دوش دولت و نهادهای حمایتی باشد.
این دوگانه سالهاست است که بهصورت پنهان در فضای صنایعدستی جریان دارد و در همین رابطه میطلبد دانشگاهیان نقش حلقه واسط را ایفا کنند. آنها با دیدی علمی، بر ضرورت پیوند سه ضلع «هنر، اقتصاد و فناوری» تاکید دارند و معتقدند که آینده صنایعدستی بدون ورود به علوم جدید، طراحی مبتنی بر شناخت بازار، تحلیل دادهها و حتی بهرهگیری از هوش مصنوعی، ممکن است از چرخه رقابت ملی و جهانی عقب بماند.
چالش میان توقعات و امکانات، میان نوآوری و حمایت و میان سنت و تکنولوژی، موضوعی جدی در صنایعدستی استان است؛ موضوعی که خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز شهرکرد کوشید با طرح دیدگاههای مسوولان، هنرمندان و صاحبنظران دانشگاهی، تصویری روشنتر از آن ارائه دهد تا راهکارهایی برای همافزایی این سه گروه پیشنهاد شود که در ادامه مشروح آن را میخوانید:
تشریح آخرین وضعیت صنایعدستی چهارمحال و بختیاری
معاون صنایعدستی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری در این نشست با قدردانی از حضور پرافتخار همه هنرمندان از جمله زنان در مجموعه صنایعدستی استان، این حوزه را دارای پیشینه فرهنگی و مردمشناختی غنی دانست و تشریح وضعیت، چالشها و طرحهای توسعهای پیشروی این بخش پرداخت.
اسماعیل رمضانی افزود: چهارمحال و بختیاری به واسطه تنوع اقلیمی، فرهنگی و مردمشناختی خود دارای تنوع بسیار بالای رشتههای صنایعدستی است و بر اساس برآوردها و آمارهای موجود، بیش از ۹۰ رشته صنایعدستی در استان شناسایی و فعال است که از این میان ۱۵ رشته ریشه عشایری دارد و این تنوع را باید به عنوان یک سرمایه مهم منطقهای ارجگذاری کرد.
وی به روند تحول این حوزه از سالهای گذشته تاکنون اشاره کرد و گفت: در گذشته صنایعدستی استان محدود به چند رشته سنتی مانند قالیبافی و گلیم بود، اما طی سالهای اخیر و به دنبال پیگیریهای بلندمدت و تلاشهای کارشناسان و پیشکسوتان، رشتهها گسترش یافته و میتوان گفت به بلوغ اولیه رسیدهاند؛ هرچند از دیدگاه ما مسیر توسعه هنوز در آغاز راه است و ظرفیتهای بالقوه بسیار فراتر از وضع موجود است.
بیشتر بخوانید:
هنر صنعت نمد شهرکرد؛ امید به افقهای جهانی در میانه چالشها
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۱۲ هزار هنرمند و صنعتگر دارای مجوز در استان ثبت شدهاند که از این تعداد حدود ۶ هزار نفر فعال و به صورت پیوسته در عرصههای مختلف صنایعدستی کار میکنند، نزدیک به پنج هزار نفر نیمهفعال و حدود یکهزار نفر آشنا به رشته اما در حال حاضر غیرفعال هستند.
رمضانی این آمار را هم از یک سو نشانه ظرفیت اشتغالزایی و هم از سوی دیگر نشانه هشدار نسبت به نیاز حمایتی برای حفظ نیروی کار در استان ارزیابی کرد و اظهار داشت: باید تلاش کرد تا فعالان این حوزه همچنان با قوت به کار خود ادامه دهند و شاهد ریزش این فعالان طی سالهای آینده نباشیم.
جای خالی ویژند(برند) واحد استانی در صنایعدستی
وی در ادامه به موضوع ویژند(برند)سازی و نشان جغرافیایی محصولات صنایعدستی استان اشاره کرد و افزود: نبود یک برند واحد استانی، مانع معرفی منسجم و بازاریابی برای صنایعدستی استان شده است و اگر چه در این میان تلاشهایی برای گرفتن نشان جغرافیایی و برند استانی صورت گرفته اما این طرح به دلایلی از جمله مشکلات پیمانکاری و برخی موانع اجرایی ملی به نتیجه قطعی نرسیده است.
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: با این وجود بسیاری از هنرمندان و صنعتگران در سالهای اخیر برندهای شخصی برای محصولات خود ایجاد کردهاند و معاونت صنایعدستی پیگیر احیای نشان جغرافیایی شده و تکمیل فرآیندهای مربوطه را در دستور کار داده است چراکه برندسازی استانی میتواند به شکلگیری هویت تولیدی، افزایش ارزشافزوده و تسهیل صادرات کمک بسزایی کند.
رمضانی یادآور شد: تنوع بسیار زیاد رشتههای صنایعدستی در استان باعث میشود نتوان تنها یک رشته را نماینده کامل استان دانست؛ از اینرو باید با برنامهریزی هدفمند، بازارچهها و مکانهای عرضه دائمی و باکیفیت برای نمایش و فروش محصولات ایجاد کرد تا گردشگران بتواند تصویری روشن از هنرهای بومی استان به دست آورند.
وی ادامه داد: در همین راستا پیگیری ایجاد بازارچههای دائمی صنایعدستی در تمامی شهرستانها و نیز ایجاد بازارچهای در مجاورت مجموعه فرهنگی، تاریخی چالشتر بهعنوان طرح اولویتدار استان مطرح شده است.
به گفته معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری، این ادارهکل پیگیر تامین زمین، تخصیص اعتبارات و آمادهسازی زیرساختهای این بازارچهها است و در طرح جامع، بازارچههای دائمی در میدانهای شهری و مراکز شهرستانها نیز پیشبینی شده است.
رمضانی با اشاره به کاهش نسبی تعداد هنرمندان فعال در برخی رشتهها، مهمترین دلیل این روند را شرایط اقتصادی و مسائل کلان کشور دانست و در همین خصوص توضیح داد: مشکلاتی مانند گرانی، تورم، افزایش هزینههای زندگی و دشواری تامین مواد اولیه همراه با محدودیتها و موانع صادراتی ناشی از فشارهای بینالمللی و تحریمها موجب شده کسبوکارهای خرد و متوسط در این حوزه آسیب ببینند و بعضی هنرمندان انگیزه ادامه کار را از دست بدهند.
وی تاکید کرد: این مشکلات تنها مختص صنایعدستی نیست و بسیاری از اصناف و کسبوکارها با دشواری مشابه روبهرو هستند اما صنایعدستی به دلیل ویژگیهای تولیدی و صادراتی آن نسبت به این مسائل حساستر است.
تلاش برای راهاندازی اتحادیه(کنسرسیوم) صادراتی
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری از تشکیل اتحادیه(کنسرسیوم) صادراتی صنایعدستی با مشارکت شرکت شهرکهای صنعتی و دیگر نهادها خبر داد و گفت: این کنسرسیوم گامی سازنده و نقطه عطفی در جهت ساماندهی صادرات محصولات صنایعدستی است.
رمضانی افزود: هدف نهایی کنسرسیوم، تسهیل مسیر صادرات، همسانسازی استانداردها، کمک به بستهبندی و توسعه بازارهای خارجی است تا تولیدکنندگان کوچک و متوسط نیز بتوانند به بازارهای صادراتی راه پیدا کنند.
وی، تامین و توسعه خط بستهبندی محصولات صنایعدستی را از دیگر اقدامات زیرساختی برای رونق این حوزه برشمرد و گفت: بخشی از تجهیزات بستهبندی خریداری شده و برای برخی دستگاهها اعتباری حدود ۱۰ میلیارد ریال تخصیص یافته است، این در حالی است که کامل کردن خط بستهبندی همچنان نیازمند تامین دیگر دستگاهها و اعتبارات است و امید میرود با اعتبارهای جدید، این نواقص بهزودی رفع شود.
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری، بستهبندی حرفهای را حلقه مفقوده تجاریسازی دانست و گفت: با تکمیل این زنجیره میتوان ارزشافزوده محصولات را افزایش داد و حضور آنها را در بازارهای داخلی و خارجی تقویت کرد.
رمضانی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت علمی کردن و کاربردیسازی رویدادها اشاره و از تجربه برگزاری جشنواره ملی نمد با تاکید بر بخش علمی آن نیز یاد کرد و گفت: برای نخستینبار در حاشیه این جشنواره پنج کارگاه تخصصی و نشست علمی با عناوینی چون «نمد و فرهنگ»، «نمد و فناوریهای نو»، «نمد و صنعت»، «نمد و اقتصاد» و «نمد و ایدههای خلاق» برگزار شد که هدف از این کارگاهها این بود که نمد را فراتر از یک کالای تزیینی نشان دهیم و کاربردهای صنعتی، پزشکی، کشاورزی، خودروسازی و حتی کاربردهای نوآورانه دیگر آن برای هنرمندان، پژوهشگران و جوانان معرفی شود.
وی به پیوند میان دانشگاه و صنعت نیز پرداخت و گفت: ادارهکل برای ارتقای سطح علمی و کاربردی برنامهها با دانشگاهها و مراکز پژوهشی همکاری میکند که از جمله این همکاریها میتوان به بهرهگیری از توان دانشگاه در برگزاری جشنواره ملی نمد اشاره کرد.
نوآوری نیاز امروز صنایعدستی استان
رمضانی همچنین به موضوع لباسهای محلی و نساجی سنتی پرداخت و گفت: این حوزه دارای اهمیت فرهنگی است اما برای فراگیر شدن پوششهای محلی در زندگی روزمره، نیاز به تغییر کاربری، نوآوری در طراحی و ترکیب اصالت با نیاز بازار وجود دارد.
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: دانشگاهها و مراکز پژوهشی میتوانند با انتقال دانش طراحی، فناوریهای نو و کاربردیسازی به تولیدکنندگان محلی کمک کنند تا محصولاتی مطابق با سلیقه روز و قابل استفاده عموم تولید شود.
رمضانی بر ضرورت ارتباط مستمر میان واحدهای اجرایی، تشکلها و هنرمندان تاکید کرد و گفت: از این طریق میتوان ظرفیتهای محلی را به فرصتهای اقتصادی تبدیل کرد.
وی به برخی مشکلات عملیاتی و اجرایی اشاره کرد و افزود: دلایل گوناگونی از جمله ضعف اطلاعرسانی، کمبود آموزشهای تخصصی در برخی رشتهها، دشواری دستیابی به مواد اولیه و نوسانات قیمتها از موانع توسعه در حوزه صنایعدستی است.
معاون صنایعدستی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی چهارمحال و بختیاری، نبود سرمایهگذاری کلان در بخش تولید صنایعدستی را از دیگر چالشهای مهم این بخش عنوان کرد و گفت: تولیدکنندگان خُرد جوابگوی تقاضای کانتینری صنایعدستی نیستند و از آنجاکه تولید انبوه نداریم نمیتوان در بازارهای رقابتی موفق عمل کنیم.
بیشتر بخوانید:
نبود سرمایهگذار چالش جدی صنایعدستی چهارمحال و بختیاری است
رمضانی با اشاره به برنامههای این معاونت برای آموزش مهارتمحور و کاربردیسازی رشتهها اظهار داشت: ارائه کارگاههای تخصصی، نشستهای علمی و دعوت از استادان و مراکز پژوهشی از جمله راهکارها برای ارتقای مهارت و دانش هنرمندان است.
وی با اشاره به برنامههای در دست اجرا از جمله تشکیل کنسرسیوم صادراتی، ایجاد بازارچهها و مجتمعهای تولیدی، تامین و تکمیل خط بستهبندی صنعتی و برگزاری رویدادهای دوسالانه و ملی با رویکرد علمی، آینده صنایعدستی استان را روشن ارزیابی کرد و افزود: با همت فعالان، حمایت نهادها و تکمیل طرحهای زیرساختی، میتوان افقهای روشنی برای توسعه اشتغال، افزایش درآمد و برندسازی ملی و حتی بینالمللی رقم زد.
رمضانی همچنین از هنرمندان خواست تا دغدغهها، مطالبات و پیشنهادهای خود را با این ادارهکل مطرح کنند تا اقدامات مدیریتی و سیاستگذاریها بر مبنای نیازهای واقعی این صنف طراحی و اجرا شود.
هنرمندان از دغدغهها و مطالبات خود گفتند
یکی از هنرمندان فعال در رشته نمد در این میزگرد با اشاره به دستاوردهای خود در این عرصه گفت: طی سالها فعالیت در رشته نمد، موفق به کسب چندین نشان بینالمللی و ملی شدهام که از جمله آنها سه مهر اصالت یونسکو است که ثبت جهانی شده و هشت نشان ملی را نیز دریافت کردهام.
فاطمه رحیمی در ادامه به دغدغههای اصلی فعالیت خود اشاره کرد و افزود: یکی از مشکلات مهم در حوزه نمد، تامین مواد اولیه با کیفیت است؛ بهطور مثال، پشم محلی موجود در استان ما دارای زِبری و نواقص خاصی است که محدودیتهایی ایجاد میکند، این در حالی است که پشم مرغوب و مناسب تولید صنعتی به میزان کافی در استان یافت نمیشود.
وی تصریح کرد: اگرچه سبک سنتی تولید نمد در استان ما همچنان رایج است اما بهروزرسانی و نوآوری در روشهای تولید میتواند مسیر پیشرفت این هنر را هموار کند.
بیشتر بخوانید:
بانویی که از نمد، تاج کارآفرینی بر سر نشاند
این صنعتگر استان با تاکید بر ظرفیت اقتصادی نمد اظهار داشت: نمد علاوهبر جنبههای هنری، خواص طبی و کاربردی نیز دارد و همین موضوع موجب شده تا فروش آن روز به روز در حال افزایش باشد و حتی برخی محصولات نمدی استان ما به صورت چمدانی به سراسر کشور و خار ج از کشور ارسال میشوند.
به گفته رحیمی ، استفاده از فناوریهای نوین و ارتقای کیفیت محصولات میتواند نه تنها صادرات را تسهیل کند، بلکه ارزشافزوده بیشتری برای هنرمندان و صنعتگران استان به همراه داشته باشد از همین رو خواستار حمایت بیش از پیش مسوولان از هنرمندان نوآور و خلاق شد.
وی در خصوص انتظارات خود از مسوولان و متولیان امر گفت: یکی از مهمترین مسائل، حمایت و تشویق هنرمندانی است که ذوق و علاقه دارند و با توجه به سلیقه مشتری آثار خود را تولید میکنند و بر این عقیده هستیم که اگر صنعتگران و هنرمندان استان حمایت شوند بیشک این هنرصنعت گسترش خواهد یافت و جایگاه بهتری در بازار داخلی و خارجی پیدا میکند.
این هنرمند فعال صنایعدستی در خصوص آینده این حوزه در استان نیز گفت: اگر شرایط مناسب برای تامین مواد اولیه، نوآوری در تولید و حمایت از هنرمندان فراهم شود، بیشک هنر نمد استان ما نه تنها در سطح کشور، بلکه در بازارهای بینالمللی نیز شناختهتر خواهد شد و موجب شکلگیری فرصتهای شغلی و ارزآوری برای جامعه هنرمندان خواهد شد و آینده روشنی میتوان برای این رشته ترسیم کرد.
یک هنرمند حوزه لباسهای محلی و سنتی با بیش از ۱۷ سال سابقه فعالیت در این عرصه نیز تجربه خود را در حفظ و توسعه لباسهای سنتی استان در این میزگرد به اشتراک گذاشت و حمایت بیش از پیش مسوولان را خواستار شد.
فاطمه پیشکار افزود: زمانی که وارد این حوزه شدم، با تحقیق و ارائه نمونه کارها در جشنوارهها شروع کردم و امروز با تلاش مستمر توانستهام لباسهای سنتی استان را در سطحی پیشرفتهتر تولید کنم و موفقیتهای قابل توجهی کسب کنم.
چالشهای تولید و دسترسی به مواد اولیه
این هنرمند به مشکلات و محدودیتهای تولید لباسهای محلی اشاره کرد: یکی از چالشهای اصلی، تامین مواد اولیه با کیفیت است به طوری که بسیاری از پارچهها و الیاف مورد نیاز ما در استان تولید نمیشود و باید از استانهای دیگر تهیه شود که باعث افزایش هزینه و دخالت واسطهها میشود از همین رو بسیاری از لباسهای محلی قیمت بالایی دارند و برای همه قابل دسترس نیست.
پیشکار افزود: من سعی کردهام با کاهش مقدار کار روی لباس یا استفاده از پارچههای مقرون به صرفهتر، هزینه دوخت لباس را کاهش دهم تا خانوادهها بتوانند لباس محلی خریداری کنند برای مثال فرزندانی که در کلاس شاهنامهخوانی یا گروه سرود شرکت میکنند اما در عین حال تلاش کردم نمادهای سنتی و طبیعی استان روی لباس حفظ شود و جلیقه، مانتو و شالهایی که فرهنگ و سنت استان را تبلیغ میکند، فراموش نشوند.
وی درباره مشکل اصلی هنرمندان لباسهای محلی نیز گفت: بازاریابی و ارائه محصولات به بازارهای داخلی و خارجی بزرگترین چالش است و در نمایشگاهها وقتی لباسهای محلی استان ما به استانهای دیگر میرود، ممکن است به دلایل مختلفی برخی لباسها فروش نرود و مجبور شویم آنها را برگردانیم.
این هنرمند فعال در حوزه تولید لباسهای محلی ادامه داد: برای حل این مشکل، تحقیق و برنامهریزی دقیق لازم است تا لباسها متناسب با هر استان تولید شوند و نمادهای استان خودمان نیز حفظ شود و این راهکار باعث میشود استقبال بیشتری از لباسها صورت گیرد و لباسهای سنتی ما جایگاه واقعی خود را در بازار پیدا کنند.
پیشکار با تاکید بر انگیزه و عشق به هنر گفت: با تمام مشکلات و محدودیتها همچنان به فعالیت در این عرصه ادامه میدهم و خلاقیت و ایدههای جدید را محور کار خود قرار میدهم و بر این اعتقاد داریم که حفظ نمادهای سنتی و بهروز بودن طراحیها، پایدار بودن فعالیت هنرمندان و ایجاد انگیزه در هنرمندان، کلید موفقیت و توسعه لباسهای محلی استان است.
حمایت از هنرمندان در شعار خلاصه نشود
یک هنرمند رشته قلمزنی چهارمحال و بختیاری نیز در این میزگرد از تجربههای ۱۰ ساله خود چنین گفت: یکی از بزرگترین مشکلات ما، نبود حمایت واقعی از سوی دستگاههای دولتی است و وعدههایی که داده میشود اما در عمل اغلب هنرمندان با مشکلات مالی و کمبود منابع روبهرو هستند.
رضا طالبی با اشاره به جایگاه صنایعدستی در سبد خانوارها تصریح کرد: امروزه صنایعدستی بیشتر به کالایی لوکس تبدیل شده است و کمتر به عنوان نیاز روزمره مردم دیده میشود و با توجه به شرایط اقتصادی، مردم ابتدا باید نیازهای اولیه خود را تامین کنند و خرید هنر و صنایعدستی در اولویت بعدی قرار میگیرد و این مساله فشار مضاعفی بر هنرمندان وارد میکند که تلاش میکنند هم کیفیت و هم خلاقیت را حفظ کنند.
وی به اصالت هنر قلمزنی ایرانی و سبکهای شاخص آن اشاره کرد و افزود: در جهان سه سبک اصلی قلمزنی داریم که سبک تبریز، اصفهان و شیراز از آن جمله هستند؛ سبک تبریز که در آن از لایهبرداری سطح فلز استفاده میکنیم، مختص ایران است اما کشورهای اروپایی این سبک را به نام خود ثبت کردهاند؛ در اصفهان، سبکهای متعددی وجود دارد که ۹۹ درصد استادان فعال در این رشته به آن مشغول هستند و هر سبک 6 تا هفت شاخه تخصصی دارد و این هنر میتواند جایگزینی برای نفت باشد و قابلیت صادرات و درآمدزایی فراوان دارد، اما به دلیل ضعف در حمایت و مدیریت، این ظرفیتها مغفول مانده است.
این هنرمندان رشته قلمزنی درباره مشکلات مالی و تسهیلات دولتی توضیح داد: روند دریافت وام و حمایت از هنرمندان طولانی و پیچیده است و حتی وقتی وعدهای داده میشود در عمل هنرمند با نرخهای بهره بالا مواجه میشود و امکان بهرهمندی از تسهیلات آسان فراهم نیست و این مساله نه تنها انگیزه را کاهش میدهد، بلکه مانع توسعه و گسترش صنایعدستی میشود.
طالبی ادامه داد: عرضه آثار صنایعدستی به بازار داخلی و خارجی نیازمند تحقیق و برنامهریزی دقیق است برای مثال وقتی آثار استان ما به سایر استانها یا خارج از کشور فرستاده میشود باید مطابق سلیقه و ظرفیت بازار طراحی شوند که در غیر این صورت بسیاری از آثار فروش نمیرود و سرمایه هنرمند در معرض ریسک قرار میگیرد.
وی تاکید کرد: هنرمندان باید با خلاقیت و پشتکار به کار خود ادامه دهند، اما مسوولان نیز باید حمایت واقعی و عملی از آنها داشته باشند، صنایعدستی ایران میراث کهنی است که با مدیریت صحیح و توجه به نوآوری میتواند هم ارزآوری داشته باشد و هم جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کند.
راهکارهای توسعه و ارتقا جایگاه صنایعدستی
عضو هیات علمی دانشکده هنر دانشگاه شهرکرد در این میزگرد عنوان کرد که نه میتوان تنها از هنرمند انتظار تحول داشت و نه میتوان مسوولان را تنها پاسخگو دانست؛ بلکه رشد این حوزه نیازمند ساختارهای حرفهای، برندسازی یکپارچه، آموزش تخصصی و برنامهریزی بلندمدت است.
افسانه قانی بر ضرورت ایجاد ساختارهای نوین توسعه و صادرات تاکید کرد و گفت: زمانی که درباره صنایعدستی صحبت میکنیم در واقع با یک کالای صرف مصرفی مواجه نیستیم؛ بلکه با یک اثر هنری و یک کالای فرهنگی طرف هستیم که در پس آن، خاطرهها، باورها و آداب و رسوم یک جامعه نهفته است.
وی با بیان اینکه هنرمندان در فرایند خلق اثر با «روحیهای خاص و متفاوت» کار میکنند افزود: دستسازهها تنها محصول نیستند، حامل فرهنگ است که میطلب در حفظ و تقویت این حوزه ارزشمند بیش از پیش تلاش کرد.
عضو هیات علمی گروه هنر دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: با وجود بیش از ۹۰ رشته صنایعدستی که از گذشته تاکنون در استان فعال است، سهم واقعی ما در بازار داخلی و خارجی بسیار ناچیز است و این تناقض ضرورت همفکری و همافزایی میان دانشگاه، سیاستگذاران و هنرمندان را دوچندان میکند.
قانی در ادامه به ارائه پیشنهاداتی پیرامون توسعه و رونق صنایعدستی استان پرداخت و گفت: تشکیل یک برند چتری یا کنسرسیوم صادراتی از مهمترین اقداماتی است که میتوان در این رابطه انجام داد.
به گفته وی، برند چتری به این معناست که یک نام مشترک در محصولات مختلف به کار میرود، در واقع آن برند مانند یک چتر سایر محصولات شرکت را در برمیگیرد.
وی اظهار داشت: در این مدل، هنرمندان شاخههای مختلف از طراحی و دوخت لباس محلی گرفته تا نمد، قلمزنی و سایر رستهها در کنار یکدیگر و با حضور نیروهای تخصصی از جمله مدیر بازاریابی، گرافیست، کارشناس حقوقی و گمرکی و یک فعال حرفهای در حوزه صادرات فعالیت میکنند.
این پژوهشگر و کارشناس حوزه صنایعدستی با تاکید بر اینکه هنرمندان استان با وجود توانمندیهای بسیاری در آفرینش محصولات هنری اما در تجارت و بهویژه تجارت الکترونیک نیازمند پشتیبانی تخصصی هستند تصریح کرد: تشکیل یک برند چتری میتواند فرایند حضور در نمایشگاهها، ارتباط با بازارهای خارجی و فروش بینالمللی را سامان دهد و درآمد هنرمند، بازاریاب و دیگر اعضا را بهصورت شفاف و حرفهای تقسیم کند.
قانی در ادامه به نقش هوش مصنوعی در توسعه صنایعدستی اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی جایگزین خلاقیت انسانی نمیشود، اما ابزار توانمندی است که میتواند اجرای ایدهها، انتخاب رنگ، فرم، مواد و حتی مسیر تولید را دقیقتر و سریعتر مشخص کند به طوریکه این فناوری میتواند پیشنهادهایی ارائه دهد که شاید هرگز به ذهن هنرمند خطور نکند.
هنرمند باید تولید خود را بر اساس دادهها و شناخت دقیق بازار انجام دهد
وی یکی از چالشهای مهم صنایعدستی را بیتوجهی به «کاربردی کردن محصولات» دانست و افزود: سلیقه نسل جوان امروز با نسلهای قبل متفاوت است؛ آنها کارهای ساده، خلوت و مینیمال را ترجیح میدهند و اگر یک فرش سنتی شلوغ را در یک خانه جوانپسند پهن کنید، آن را نمیپذیرد از همین رو بازاریابی علمی ضروری است و هنرمند باید تولید خود را بر اساس دادهها و شناخت دقیق بازار انجام دهد.
وی همچنین پیشنهاد کرد که سلیقهسنجی نسل آینده با استفاده از هوش مصنوعی در دستور کار قرار گیرد و در همین خصوص توضیح داد: نوجوان ۱۲ ساله امروز، خریدار فردا و تشکیلدهنده خانواده چند سال آینده است و ما باید بدانیم چه رنگهایی را دوست دارد، چه فرمهایی را ترجیح میدهد و به چه نوع محصولی علاقه نشان میدهد که با بهرهگیری از هوش مصنوعی میتوان سلیقه نسلهای آینده را تا حدی شناسایی و مطابق با آن محصول تولید کرد.
این استاد دانشگاه افزود: دادههای کلان بهویژه گزارشهای تحلیلی مشابه آنچه در پلتفرمهایی مانند آمازون ارائه میشود، بهخوبی نشان میدهد که هر گروه سنی چه سبکهایی را دنبال میکند و اگر صنایعدستی ما بر اساس این دادهها طراحی شود، میتوانیم نقشهای سنتی را با سلیقه مدرن چه در نمد چه در جواهرات چه در لباس محلی و چه در سایر رشتهها ترکیب کنیم.
قانی تاکید کرد: زمان تکرار طرحهای قدیمی، گذشته است؛ امروز باید محصولاتی تولید کنیم که پاسخگوی نیاز واقعی نسل جدید باشد و با استفاده از فناوریهای روز میتوان این مهم را به خوبی عملیاتی کرد.
بیشتر بخوانید:
فرش چهارمحال و بختیاری در کشاکش اصالت بومی و سلیقه بازار جهانی
وی درباره صنایعدستی و نوآوری در این حوزه، بر اهمیت ورود فناوریهای نوین به هنر سنتی تاکید کرد و گفت: نسل جوان امروز سلیقههای متفاوت و خاصی دارد و ما نمیتوانیم تنها به روشهای سنتی بسنده کنیم برای مثال در زمینه فرش، ما در استان فرشهای خشتی اصیل و بینظیری داریم، اما نسل جوان دنبال طراحیها و قابلیتهای نوین است و در همین رابطه من روی پروژهای کار میکنم که آن را فرش هوشمند مینامم به این صورت که این فرش مجهز به سنسورهایی است که به گوشی هوشمند شما متصل میشود و اگر آب روی فرش ریخته شود یا نور بیش از حد به آن برسد، گوشی شما هشدار میدهد که این فناوری نه تنها از آسیب دیدن فرش جلوگیری میکند، بلکه کاربردی بودن آن را در زندگی روزمره افزایش میدهد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد به ایدههای نوین در سایر شاخههای صنایعدستی نیز اشاره کرد: در خانههای دارای سالمند یا افرادی که مشکلات حرکتی دارند، امکان دارد حین راه رفتن زمین بخورند و کسی متوجه نشود از همین رو ما میتوانیم نمدهایی تولید کنیم که مجهز به فناوری باشند؛ به گونهای که در صورت سقوط یا مشکل جسمی، هشدار فوری به گوشی اعضای خانواده ارسال شود؛ این ایده هم محصول را کاربردیتر میکند و هم به سلامت افراد کمک میکند.
قانی تاکید کرد: طبیعی است که ورود فناوری به صنایعدستی چالشهای خود را دارد، اما با برنامهریزی و خلاقیت میتوان محدودیتها را به فرصت تبدیل کرد و هنرمندان امروز باید از فناوریهای نوین برای خلق آثار کاربردی، نوآورانه و جذاب استفاده کنند تا صنایعدستی هم در سطح داخلی و هم در بازارهای بینالمللی جایگاه خود را به خوبی پیدا کند.
سخن آخر؛
نتیجه این گفتوگو نشان میدهد که اگر زبان مشترکی میان سه ضلع متولیان، هنرمندان و دانشگاه شکل گیرد، صنایعدستی چهارمحال و بختیاری میتواند نه تنها میراثی برای حفظ گذشته، بلکه صنعتی پویا و رقابتپذیر برای آینده باشد.
در واقع برآیند این گفتوگو نشان داد که توسعه صنایعدستی استان نه با اتکا به یک بخش، بلکه با همافزایی سه ضلع اصلی میسر خواهد شد؛ مسوولان باید حمایتهای هدفمند و زیرساختی را فراهم کنند، هنرمندان باید با آموزش، نوآوری و شناخت بازار همراه شوند و دانشگاهیان باید نقش مشاوران فکری، علمی و فناورانه را بر عهده بگیرند.
این میزگرد در نهایت بر این نکته تاکید کرد که صنایعدستی چهارمحال و بختیاری ظرفیت تبدیل شدن به یک برند ملی و حتی بینالمللی را دارد؛ به شرط آنکه سنت و خلاقیت، دانش و تجربه و حمایت و نوآوری در کنار یکدیگر قرار گیرند و نقشه راهی مشترک برای آینده ترسیم شود.
به گزارش ایرنا، بافتههای داری نظیر گلیم، چوقابافی، نواربافی، نمد، البسه محلی، گیوهدوزی، قلمزنی روی فلز، سفالگری، زیورآلات سنتی، احجام فلزی، نگارگری و تذهیب، ملیلهدوزی، خاتمکاری، سرمهدوزی، صنایع چوب نظیر معرق و مشبک، حجاری سنتی، تراش سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی، فیروزهکوبی میناکاری، رنگرزی سنتی، نقاشی روی شیشه، پاپیهماشه، گچبری سنتی، بافتنیهای سنتی، خراطی و چوب، چلنگری سنتی و چاپ قلمکار از مهمترین رشتههای صنایعدستی چهارمحال و بختیاری به شمار میرود.