به گزارش خبرنگار ایرنا، الیگودرز سرزمینی است که در آن شکوه قلههای سر به فلک کشیده زاگرس با لطافت هنر دستان زنان عشایر گره خورده و آبشارهای خروشان و دشتهای لالههای واژگون بستری رویایی را برای روایت یکی از اصیلترین داستانهای فرهنگی ایران فراهم کردهاند.
هنر «چوقابافی» آن همچون پرچمی از هویت و اصالت خودنمایی میکند و این بالاپوش سپید و سیاه که قرنهاست بر دوش مردان غیور بختیاری مینشیند فراتر از یک پوشاک محلی و نمادی از ایستادگی، فرهنگ و پیوند عمیق انسان با طبیعت خشن اما بخشنده کوهستان است.
آنچه مسیر الیگودرز را برای جهانیشدن هموار میسازد ویژگی بیهمتایی هنر چوقابافی است چراکه برخلاف بسیاری از صنایعدستی که نمونههای مشابهی در نقاط مختلف جهان دارند چوقا هنریست که تنها در جغرافیای فرهنگی زاگرس بهویژه میان قوم بختیاری نفس میکشد و ساختار بافت، نقوش نمادین برگرفته از معماری زیگوراتی و کارکرد اجتماعی آن، این هنر را به موزهای زنده تبدیل کرده است.
الیگودرز با قرارگیری در موقعیت استراتژیک بین چهار استان بختیارینشین، ظرفیتی کمنظیر برای تبدیل شدن به قطب گردشگری فرهنگی دارد و تلفیق جاذبههای اکوتوریستی نظیر آبشارهای مرتفع فصلی با جاذبههای مردمشناسی همچون کارگاههای زنده چوقابافی، بستهای کامل برای گردشگران امروزی است که به دنبال تجربههای ناب و دستاول هستند.
چوقا یا چوخا بالاپوش مردان ایل بختیاری و بلندای آن تا زیر زانو است، این بالاپوش که دکمه، آستین و یقه ندارد توسط زنان بختیاری با استفاده از پشم گوسفند یا پنبه برای مردان تهیه میشود و وجود مراکزی مانند پاساژ امام حسین (ع) که به صورت تخصصی به این هنر اختصاص یافته نشان میدهد شهر در حال آمادهسازی زیرساختهای خود برای میزبانی از نگاههای ملی و جهانی بوده و در لایههای زیرین نیز تلاش برای ثبت جهانی یک حرکت اجتماعی ارزشمند نهفته است.
توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، جامعه عشایری و اختصاص تسهیلات ویژه و آموزش بیش از هزار نفر نشان میدهد چوقابافی تنها یک میراث موزهای نیست بلکه ابزاری برای اشتغالزایی و پویایی اقتصاد خانوادهها است و زنان بختیاری که حافظان اصلی این میراث ناملموس بودهاند اکنون به پیشرانان توسعه اقتصادی شهر تبدیل شدهاند و حمایتهای مالی و آموزشی خون تازهای در رگهای این هنر دمیده و تضمین میکند نسل جدید نیز وارثان شایستهای برای این هنر اجدادی هستند.
الیگودرز بهعنوان شهر ملی "چوقابافی" ثبت شد
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی لرستان گفت: الیگودرز بهعنوان شهر ملی "چوقابافی" ثبت شد و پس از بروجرد دومین شهر استان است که در فهرست شهرهای ملی صنایعدستی کشور قرار میگیرد.
عطا حسنپور روز شنبه در نشست با خبرنگاران اظهار داشت: نماینده مردم الیگودرز در مجلس شورای اسلامی طی سال های اخیر چندین نوبت مکاتبه و پیگیری مستمر با وزارت میراثفرهنگی برای این مطالبه مردم داشته که این تلاشها در نهایت به ثبت الیگودرز بهعنوان شهر ملی چوقابافی منجر شد.
وی افزود: تاکنون تنها شهر بروجرد به نام شهر ملی ورشوسازی در لرستان ثبت شده بود و ثبت الیگودرز بهعنوان دومین شهر ملی استان، افتخاری بزرگ برای جامعه هنری و مردم لرستان به شمار میرود.
وی با اشاره به اینکه ثبت شهرهای ملی صنایعدستی در کشور بهندرت و معمولا سالانه یک یا ۲ مورد انجام میشود عنوان کرد: ثبت ملی الیگودرز به عنوان شهر چوقابافی با همراهی مسئولان و همراهی جامعه هنری محقق شده است.
حسنپور ادامه داد: یکی از مهمترین شاخصهای ثبت ملی الیگودرز حضور پررنگ زنان بهویژه زنان سرپرست خانوار و همچنین تمرکز بالای جامعه عشایری در این شهرستان است بهگونهای که بیشترین کارگاههای بافت در میان مناطق بختیارینشین استان در الیگودرز فعالیت دارند.
وی با اشاره به جایگاه قوم بزرگ بختیاری در این منطقه بیان کرد: این قوم ریشهدار همواره در بزنگاههای مهم تاریخی از جمله دوران دفاع مقدس نقشآفرینی موثری داشته است و امروز نیز در حفظ و تداوم صنایعدستی استان سهم قابلتوجهی دارد.
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: در راستای ثبت ملی الیگودرز به عنوان شهر چوقابافی ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار تبصره ۱۵ برای رونق اشتغال در حوزه صنایعدستی استان اختصاص یافته است.
الیگودرز، شهری بیرقیب در مسیر جهانیشدن صنایعدستی چوقابافی
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی لرستان گفت: شهرستان الیگودرز با برخورداری از ظرفیتهای کمنظیر طبیعی، گردشگری و صنایعدستی بهویژه هنر منحصربهفرد چوقابافی یکی از گزینههای جدی و بیرقیب برای کسب عنوان شهر جهانی صنایعدستی است.
عباس حمزهای اظهار کرد: وجود جاذبههای طبیعی شاخص همچون آبشارهای بسیار زیبا، دشت لالههای واژگون ثبتشده در فهرست آثار ملی و طبیعی کشور و همچنین یکی از مرتفعترین آبشارهای فصلی آسیا، الیگودرز را به شهری ممتاز در حوزه گردشگری تبدیل کرده است که این ظرفیتها در کنار صنایعدستی، جایگاه ویژهای به این شهر بخشیدهاند.
چوقابافی؛ هنری بیهمتا در جهان
وی با اشاره به مزیت رقابتی چوقابافی در الیگودرز افزود: نمونه مشابه هنر چوقابافی در هیچ نقطهای از جهان بهجز ایران وجود ندارد و الیگودرز در صورت کسب عنوان جهانی، در این حوزه کاملا بیرقیب خواهد بود.
وی تصریح کرد: با وجود مشکلات متعدد در مسیر ثبت جهانی، طی ۶ تا ۷ سال گذشته تلاش شد بهتدریج زیرساختهای لازم برای تکمیل پرونده فراهم شود و پیشبینی میشود پرونده ثبت جهانی چوقابافی الیگودرز در سال آینده تکمیل و به شورای جهانی صنایعدستی ارسال شود.
احیای زنجیره تامین مواد اولیه چوقابافی در الیگودرز
حمزهای ادامه داد: یکی از مهمترین مزیتهای الیگودرز، تولید مواد اولیه چوقابافی در خود منطقه است و خوشبختانه آبان و آذرماه امسال پس از چندین سال، فرآیند احیای تولید نخ چوقا در کارخانجات منطقه محقق شد.
وی خاطرنشان کرد: این اقدام ارزشمند با تلاش یکی از پیشکسوتان و زنان هنرمند بختیاری انجام و امروز نخ چوقابافی در خود الیگودرز تولید میشود که نقش مهمی در تکمیل زنجیره تولید و تقویت پرونده جهانی این هنر دارد.
الیگودرز یکی از کانونهای تاریخی و فرهنگی بختیاریها
معاون صنایعدستی لرستان با اشاره به پیشینه تاریخی الیگودرز گفت: این شهر پس از مسجدسلیمان دومین شهر بختیارینشین است که از سال ۱۳۱۷ دارای شهرداری بوده و یکی از شهرهای مهم و دارای مرکزیت در میان بختیاریها به شمار میرود.
حمزه ای افزود: قرار گرفتن الیگودرز در میان چهار استان بختیارینشین یک ظرفیت ویژه و منحصربهفرد است که هیچ شهر بختیارینشین دیگری از آن برخوردار نیست و این ویژگی جایگاه الیگودرز را در فرآیند ثبت ملی و جهانی برجستهتر میکند.
بیش از هزار هنرمند آموزشدیده و دهها واحد فعال چوقابافی
حمزهای با اشاره به آمار فعالان این حوزه گفت: با همکاری بنیاد علوی، بیش از یکهزار نفر در حوزه چوقابافی آموزش دیدهاند و هماکنون بیش از ۳۰ واحد فروشگاهی فعال در الیگودرز وجود دارد در حالی که در پرونده ثبت تنها ۱۰ تا ۱۵ واحد ذکر شده است.
وی افزود: پاساژ امام حسین (ع) در الیگودرز نیز بهطور کامل به تولید، عرضه و توزیع چوقا و پوشاک محلی بختیاری اختصاص دارد که یکی از ظرفیتهای مهم اقتصادی و فرهنگی این شهر محسوب میشود.
اختصاص تسهیلات تبصره ۱۵ با اولویت زنان و عشایر
وی درخصوص حمایتهای مالی نیز گفت: برای نخستین بار پس از چند سال تسهیلات تبصره ۱۵ قانون بودجه امسال به حوزه صنایعدستی استان اختصاص یافته که اولویت پرداخت آن با زنان بیسرپرست، زنان سرپرست خانوار، تولیدکنندگان روستایی و عشایر است.
حمزه ای بیان کرد: ۳۸ میلیارد تومان از این تسهیلات بهصورت مستقیم توسط ادارهکل میراثفرهنگی استان به کارگاههای دارای مجوز در شهر و روستاها پرداخت میشود و مابقی منابع نیز با همکاری بنیاد علوی و بنیاد برکت در قالب تفاهمنامه با وزارت میراثفرهنگی میان روستاییان و عشایر توزیع خواهد شد.
وی تاکید کرد: از تمامی هنرمندان صنایعدستی در سراسر استان دعوت میشود از این فرصت استثنایی استفاده و با مراجعه به نمایندگیهای اداره میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در شهرستانها یا دفاتر بنیاد برکت و بنیاد علوی، برای دریافت این تسهیلات اقدام کنند.
کارشناس ثبت آثار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان نیز با اشاره به وضعیت ثبت آثار میراثفرهنگی استان گفت: در حال حاضر پنج اثر منقول، ۵۶ اثر ناملموس، یکهزار و ۴۹۰ اثر ناملموس بهصورت مشترک با سایر استانها و ۱۷۴ اثر نیز در فهرستهای مختلف میراثی کشور به ثبت رسیده است.
امین صفاییزاده افزود: در سال جاری نیز پرونده ثبت حدود ۷۰ اثر فرهنگی، تاریخی و طبیعی تهیه و یا برای بررسی نهایی به تهران ارسال شده است.
وی با بیان اینکه تاکنون در مجموع یکهزار و ۷۹۵ اثر از لرستان در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است تصریح کرد: بر این اساس استان رتبه دوم کشور را از نظر تعداد آثار ثبتشده در فهرست میراث ملی به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: استان از نظر تعداد آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی شناساییشده با بیش از پنجهزار اثر رتبه نخست کشور و از نظر تعداد آثار ثبتی نیز پس از استان فارس جایگاه دوم کشور را دارد.
صفایی زاده گفت: این استان در حوزه تپه و محوطههای تاریخی ثبتشده نیز در زمره استانهای برتر کشور قرار دارد و جایگاه قابل توجهی در ثبت محوطههای تاریخی ملی به خود اختصاص داده است.