به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، سومین دور نشست مشترک معاونان وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی با همراهی چین اینبار در تاریخ ۱۸ آذرماه در تهران برگزار شد؛ نشستی که در ادامه مسیر تنشزدایی و احیای روابط پس از توافق تاریخی پکن، ابعاد جدید و عمیقتری به روند عادیسازی روابط دوجانبه بخشید. این دیدار نشان داد گفتوگوهای سیاسی میان تهران و ریاض از چارچوبهای اولیه عبور کرده و وارد مرحلهای ساختاریافته، هدفمند و مبتنی بر دستورکارهای مشخص اجرایی شده است. به نظر میرسد که انتخاب تهران بهعنوان میزبان، میتواند بیانگر آن باشد که فرایند عادیسازی اکنون تنها یک تجربه دیپلماتیک نیست، بلکه به چارچوبی پایدار برای مدیریت روابط، کاهش سوءتفاهمها و طراحی سازوکارهای همکاری بلندمدت تبدیل شده است.
پس از سالها رقابت و تنش، توافق ۱۲ اسفند ۱۴۰۱ در پکن با میانجیگری چین، فصل جدیدی از روابط ایران و عربستان را رقم زد. نخستین دور گفتوگوهای معاونان در پکن و دور دوم در ریاض، زمینهساز احیای روابط کنسولی، بررسی همکاری امنیتی، پیگیری توافقات اقتصادی و طراحی سازوکارهای مشترک شد. اکنون سومین نشست در تهران نشانه انتقال روند از مرحله اعتمادسازی اولیه به مرحله تثبیت روابط، گسترش همکاریها و برنامهریزی بلندمدت است؛ پیامی روشن مبنی بر اینکه دو کشور با محوریت توافق پکن، در حال ساخت یک مسیر پایدار برای مدیریت اختلافات و تقویت همکاریها هستند.
مجید تخت روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه در خصوص این نشست در حساب ایکس خود نوشت: « امروز، سومین جلسه کمیته مشترک سه جانبه ایران، عربستان و چین برای پیگیری توافقنامه پکن در تهران تشکیل شد. ولید الخریجی، معاون وزیر امور خارجه عربستان و میائو دیو، معاون وزیر امور خارجه چین در این جلسه شرکت کردند. سه کشور در پی گسترش همکاری در زمینههای مختلف هستند. آنها همچنین بر اهمیت گفتگو و همکاری منطقهای بین کشورهای منطقه با هدف تقویت امنیت، ثبات، صلح و رفاه اقتصادی تأکید کردند. سه کشور خواستار پایان فوری تجاوز رژیم اسرائیل علیه فلسطین، لبنان و سوریه هستند و در عین حال اقدام تجاوزکارانه و نقض حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران را محکوم میکنند. سه کشور مصمم هستند تا از ظرفیتهای عظیم کمیته مشترک سه جانبه برای خدمت به ملتهای خود استفاده کنند.»
این نخستین بار پس از توافق پکن است که ایران میزبان نشست رسمی در این سطح است. تهران با میزبانی این دور تلاش کرد روابط را از سطح «اعلام مواضع» به سطح «عملیات و اجرای زمانبندیشده» منتقل کند. در این نشست، دو طرف نهتنها بر اجرای کامل توافق پکن تاکید کردند، بلکه چین نیز بهعنوان ضلع سوم به شکل فعال نقش تسهیلگر، ناظر و پشتیبان را حفظ کرد؛ امری که معماری جدید روابط تهران-ریاض را از اتکای صرف بر اراده دوجانبه به یک فرآیند چندجانبه با پشتوانهای بینالمللی و قابل اعتماد تبدیل کرده است.
موضوعات کنسولی یکی از محورهای اصلی نشست تهران بود. دو طرف درباره تسهیل سفر اتباع، افزایش پروازهای منظم، خدماترسانی به زائران و رفع موانع کنسولی گفتوگو کردند. با توجه به حضور بیش از ۸۵ هزار زائر حج و بیش از ۲۱۰ هزار زائر عمره ایرانی در سال ۲۰۲۵، توسعه همکاریهای کنسولی نهتنها ضرورتی اجرایی، بلکه آزمونی برای سنجش عملی همکاریهای دوجانبه محسوب میشود.
در بخش امنیتی، گفتوگوها بر مدیریت بحرانهای منطقهای، جلوگیری از تشدید اختلافات و ایجاد درک مشترک از تهدیدات متمرکز بود. تحولات غزه در صدر مباحث قرار داشت. تهران و ریاض به عنوان دو بازیگر تعیینکننده جهان اسلام در این نشست بر لزوم توقف فوری تجاوزات اسرائیل در فلسطین، لبنان و سوریه تاکید کردند.
در مورد یمن، دو طرف و همچنین چین بر یک راهحل سیاسی جامع تحت نظارت سازمان ملل توافق نظر داشتند؛ موضعی که در بیانیه مشترک سهجانبه نیز صریحا آمده بود. تحلیلگران معتقدند بهبود روابط تهران و ریاض میتواند اثر مستقیم و محسوس بر کاهش تنش در یمن و تسریع گفتوگوهای سیاسی داشته باشد.
در حوزه اقتصادی، دو طرف بر فعالسازی کمیتههای مشترک، آغاز پروژههای مشخص در حوزه انرژی، حملونقل، سرمایهگذاری و تجارت تاکید کردند. حضور چین در این روند نیز چشمگیر است؛ زیرا پکن با تجربه موفق در پروژههای زیرساختی و اتصال منطقهای میتواند ضامن اجرایی و تقویتکننده همکاریهای اقتصادی سهجانبه باشد. این مرحله از روابط نشان میدهد که اقتصاد از سطح مذاکرات فراتر رفته و به سمت طراحی پروژههای واقعی و قابل سنجش حرکت میکند، تحولی که میتواند اعتماد متقابل را تقویت کند.
در حوزه فرهنگی، همکاریهای رسانهای و تبادلات فرهنگی مورد توجه قرار گرفت. طرفین تاکید کردند که بسیاری از تنشهای گذشته ناشی از برداشتهای نادرست رسانهای بوده و همکاری در این حوزه میتواند فضای اجتماعی روابط را باثباتتر کند.
نقش چین همچنان کلیدی است. توافق پکن به ستون اصلی روابط جدید تبدیل شده و پکن در مقام میانجی بیطرف و حامی روند تنشزدایی، نقش ضامن سیاسی را ایفا میکند. نشست تهران نشان داد که این نقش نهتنها حفظ شده، بلکه در حال گسترش است. چین با اعلام آمادگی برای ادامه حمایت از روابط تهران-ریاض، ابعاد جدیدی به دیپلماسی شرقی در منطقه افزوده است؛ روندی که میتواند جایگزینی برای چارچوبهای سنتی غربمحور ایجاد کند.
یکی از ویژگیهای مهم این دور، حرکت از مباحث کلی به سمت نقشه راه اجرایی بود؛ دو کشور در حال تعریف شاخصها، زمانبندیها و سازوکارهای پیگیری هستند. توافق بر برگزاری نشستهای منظم در سطح کارشناسان، تضمینکننده استمرار روند عادیسازی و جلوگیری از وقفههای احتمالی خواهد بود. همزمان، بخش خصوصی دو کشور نیز آماده ورود به مرحله جدید تعاملات است که میتواند تعاملات اقتصادی را پایدارتر و متنوعتر کند.
نشست سوم معاونان وزرای خارجه ایران و عربستان در تهران نشان داد که روند عادیسازی روابط وارد مرحلهای قابل پیشبینی، برنامهمحور و عملیاتی شده است. این نشست نهتنها اجرای توافق پکن را تقویت کرد، بلکه زمینه را برای گسترش همکاریهای کنسولی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و منطقهای فراهم ساخت. چنانچه این مسیر ادامه یابد، میتواند در آینده نزدیک به نشستهای سطح وزرای خارجه و حتی سازوکارهای همکاری پایدار و نهادی منجر شود؛ تحولی که پیامدهای مستقیمی برای ثبات و امنیت غرب آسیا خواهد داشت.