به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، عشقآباد، ایستگاه دوم سفر «مسعود پزشکیان» رئیسجمهور ایران به آسیای مرکزی و محلی است که امروز بسیاری از رهبران جهان در آن گرد هم میآیند تا در نشست «سال بینالمللی صلح و اعتماد» به ابتکار ترکمنستان، به بررسی مهمترین چالشهای پیشروی تامین امنیت و صلح در منطقه از یک سو و راههای عبور و رفع این چالشها بپردازند. این سفر اما فرصت مغتنم و مناسبی است که رئیسجمهور ایران، یکسال و سه ماه پس از آخرین حضور خود در ترکمنستان، در دیدار با مقامات این کشور پیگیر اولویتهای روابط دو جانبه باشد. میان تهران و ترکمنستان به سبب نزدیکی تاریخی و فرهنگی گسترده و نیز همراهی سیاسی در چند دهه گذشته، طیف متنوعی از موضوعات میتواند در دستور کار مقامات دو کشور قرار گیرد. سفر رئیسجمهور ایران به ترکمنستان گرچه با هدف حضور در این نشست صورت گرفته اما رایزنیهای دو جانبه در حوزههای مختلف هم از برنامههای این سفر است.
به منظور آگاهی از جزئیات این سفر و موضوعات مشترک بین تهران و عشقآباد با «علی مجتبی روزبهانی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان به گفتوگو پرداختیم.
حضور رئیسجمهور در نشست صلح و اعتماد نشاندهنده تاکید ایران بر ضرورت همکاری برای ثبات منطقهای است
سفر رئیسجمهور ایران به عشقآباد و مشارکت در نشست صلح و اعتماد چه پیامهای سیاسی مشخصی برای ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی به همراه دارد و بازتاب آن در محافل سیاسی ترکمنستان چگونه ارزیابی میشود؟
سفر رسمی رئیسجمهور ایران به عشقآباد و مشارکت در نشستهای منطقهای در چارچوب ابتکار ترکمنستان برای «سال بینالمللی صلح و اعتماد» انجام میشود و قرار است در سطح رهبران دو کشور گفتگوهایی در حاشیه این رویداد برگزار شود. سفر جناب آقای پزشکیان به عشق آباد و شرکت در مجمع بین المللی صلح و اعتماد در ابعاد مختلف در منطقه و همچنین ترکمنستان بازتاب خواهد داشت اول اینکه این سفر در راستای تقویت روابط همسایگی و دیپلماسی منطقهای است. حضور و سخنرانی در این نشست که مهمانانی از قاره های مختلف در آن حضور دارند، بیانگر تمایل ایران به بازیگری فعالتر در مسائل منطقه و استفاده از کانالهای دیپلماتیک غیرغربی برای حل اختلافات و افزایش اعتماد متقابل است.
با حضور رئیس محترم جمهور در این نشست، پیام رسمی ایران بر ضرورت همکاری برای ثبات منطقهای و برای کشورهای آسیای مرکزی پیام تعامل سودمند متقابل را ارسال خواهد شد. علاوه بر این، گفتگو با برخی دیگر از مقامات حاضر در این مجمع میتواند بازتاب دیدگاههای جمهوری اسلامی ایران در مورد ترویج امنیت مشترک با اتکا بر توان کشورهای منطقه باشد.
از ابتکارات طرف ترکمنی و تثبیت صلح و اعتماد در منطقه حمایت خواهیم کرد
جایگاه ایران در ابتکار ترکمنستان برای تقویت صلح، ثبات و اعتماد منطقهای چیست و تهران چه پیشنهادهای عملی برای تبدیل این نشست به سازوکاری پایدار ارائه کرده است؟
ایران بهعنوان یک شریک منطقهای مهم و همسایه جنوبی ترکمنستان با داشتن ۱۲۰۰ کیلومتر مرز مشترک میتواند نقش تسهیلگر در پیوند انرژی و ترانزیت میان آسیای مرکزی و خلیج فارس ایفا کند. همچنین مقامات دو کشور ایران و ترکمنستان در سطوح مختلف همواره بر اهمیت گفتوگو و هماهنگی در مسائل منطقهای تاکید کردهاند و تهران از ابتکار ترکمنستان برای ارتقای «صلح و اعتماد» استقبال کرده است. جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید دارد که موضوع امنیت منطقه و ترویج صلح پایدار، یک فرایند درون زاست و باید توسط خود کشورها در یک مشارکت جمعی ایجاد شود. از این جهت ابتکار ترکمنستان در برگزاری مجمع صلح و اعتماد مورد توجه و حمایت ما بوده است. از آن گذشته آسیای مرکزی دارای پیوندهای محکمی در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، تمدنی، ترانزیت و امنیتی با جمهوری اسلامی ایران است. به همین منظور از ابتکارات طرف ترکمنی و تثبیت صلح و اعتماد در منطقه مانند گذشته، حمایت خواهیم کرد.
ایران و ترکمنستان، امنیت و شکوفایی اقتصادی یکدیگر را میخواهند
این سفر چه تاثیری بر گفتوگوهای دوجانبه درباره امنیت مرزها، مدیریت بحرانهای منطقهای و هماهنگیهای امنیتی میان ایران و ترکمنستان خواهد داشت؟
مرزهای ایران و ترکمنستان به طول بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر یکی از امنترین مرزهای کشور است. به طور کلی دو کشور موضوع مرز را نه به عنوان یک پدیده امنیتی بلکه به عنوان دروازهای برای تعامل و تجارت میدانند. همنشینی مرزنشینان دو کشور و همزبانی بخشهایی از مردمان دو سوی مرز، در ترویج ثبات و کاهش هزینههای امنیتی بسیار موثر بوده است. ضمن اینکه ایران و ترکمنستان، امنیت، آرامش و شکوفایی اقتصادی و سیاسی یکدیگر را امنیت و شکوفایی خود میدانند. سابقه همکاریها، هماهنگیهای و همدلیهای دو کشور در زمانهای بحران طی ۳۴ سال گذشته به خوبی در حافظه تاریخ ثبت شده است.
توسعه همکاری در زمینه سوآپ جایگاه ایران را بهعنوان یک مسیر امن در تبادلات انرژی تقویت میکند
یکی از محورهای مهم روابط ایران و ترکمنستان، موضوع انرژی است. چه توافقات یا تفاهمهایی درباره گاز، برق، سوآپ انرژی یا توسعه زیرساختهای مشترک در جریان این سفر میتواند مورد بحث و توافق قرار گیرد؟
یکی از ستونهای اصلی همکاری اقتصادی در روابط دو کشور از زمان استقلال ترکمنستان تاکنون، تبادلات گازی بوده است. ایران از گذشته گاز ترکمنستان را وارد میکرده است. در حال حاضر نیز، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی و دسترسی به شبکه گسترده انتقال گاز، ظرفیتهای قابل توجهی برای سوآپ گاز ترکمنستان به کشورهای ثالث وجود دارد. توسعه همکاری در زمینه سوآپ میتواند جایگاه ایران را بهعنوان یک مسیر امن و پایدار در تبادلات انرژی منطقه تقویت نماید. در حوزه برق نیز از گذشته دو خط انتقال برق بین دو کشور وجود داشته و هم اکنون صادرات برق ترکمنستان به کشورمان از این خطوط به میزان ۱ میلیون ۸۰۰ هزار مگاوات در سال در جریان است. موضوع انرژی همیشه در دستور کار مذاکرات دو کشور قرار دارد و امیدوارم توافقات خوبی به دست بیاید. در حوزههای زیرساختی مانند احداث جاده، از گذشته همکاریهایی میان دو کشور وجود داشته است و با توجه به اعلام نیاز و شرایط، پروژههایی به صورت مشترک و یا روشهای دیگر اجرا میشود.
جذب سرمایه و تکمیل مسیرهای ترانزیتی از چالشهای مهمی است که باید برای آن چاره اندیشی کرد
با توجه به اینکه کریدورهای ترانزیتی نقش مهمی در روابط دو کشور دارند، این موضوع میتواند یکی از بحثهای مشترک مقامات دو کشور باشد. موانع گسترش همکاریهای ایران و ترکمنستان در این زمینه چه مواردی است؟
ایران مسیر دسترسی ترکمنستان به آبهای آزاد، خلیجفارس و دریای عمان است و ترکمنستان دروازه ورود ایران به آسیای مرکزی است. توسعه کریدورهای ریلی و جادهای، تسهیل تردد کامیونی، بهبود زیرساختهای مرزی و افزایش همکاری در چارچوب کریدورهای بینالمللی از جمله کریدور شمال-جنوب و شرق-غرب، میتواند نقش دو کشور را در مبادلات فیمابین و تجارت منطقهای به طور قابلتوجهی افزایش دهد. در حال حاضر موضوع جذب سرمایه و همچنین پیشرفت و تکمیل مسیرها از چالشهای مهمی است که باید برای آن چاره اندیشی کرد. علاوه بر این موضوعات، مداخله برخی کشورهای ثالث و اعمال تحریمهای ظالمانه علیه کشورمان، اختلالاتی را به وجودآورده است که با درایت رهبران دو کشور ایران و ترکمنستان قابل حل خواهد بود.
توسعه مناطق تجاری مرزی مشترک را میتوان در قالب همکاریهای مشترک در اکو پیش برد
ایران و ترکمنستان چه ابتکارات مشترکی برای تقویت همکاریهای منطقهای، از جمله در سازمانهای اکو و شانگهای، باید در دستور کار قرار دهند و در جریان این سفر چه چشماندازی برای رفع موانع تجاری، باید در دستور کار مقامات باشد؟
البته سفر جناب آقای پزشکیان در قالب شرکت در مجمع بینالمللی صلح و اعتماد انجام میشود و قرار نیست همه موضوعات دوجانبه در این سفر مورد بررسی قرار گیرد. با این حال مهمترین مسائل دو کشور به خصوص در زمینه حمل و نقل، تسهیل تردد در مبادی مرزی دو کشور و راههای گسترش ترانزیت در دستور کار گفتگوهای دوجانبه قرار دارد.
ترکمنستان از اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای نیست و به عنوان شریک گفتگو در نشستهای سازمان مشارکت دارد. اما از اعضای فعال و با سابقه سازمان همکاری اقتصادی اکو است. تعامل دو کشور در قالب این سازمان مبتنی بر احترام و با هدف استفاده حداکثری از این سازوکار منطقهای و ظرفیت حمایتی آن در سازمانهای بینالمللی است. یکی از موضوعاتی را که میتوان در قالب این سازمان و به صورت مشترک پیش برد، توسعه مناطق تجاری مرزی مشترک است. در این زمینه ظرفیتهای زیادی وجود دارد. همچنین در قالب موسسه فرهنگی اکو میتوان در مورد ارائه طرحهایی برای ثبت میراث مشترک فرهنگی در نهادهای بینالمللی همچون یونسکو بهره برد.
نوروز ظرفیت بسیار بزرگ فرهنگی ایران و ترکمنستان است
در حوزه دیپلماسی عمومی، سفر رئیسجمهور چه فرصتهایی برای تقویت پیوندهای فرهنگی، علمی و گردشگری میان دو کشور ایجاد خواهد کرد و سفارت برای بالفعلسازی این فرصتها چه برنامهای دارد؟
ایران و ترکمنستان دارای اشترکات فرهنگی، تمدنی، دینی و قومیتی فراوان هستند. نگاه دولتمردان و همچنین مردم هر دو کشور نسبت به یکدیگر بسیار مثبت است. علایق فرهنگی بسیاری میان مردم هر دو کشور از جمله احترام به نهاد خانواده، سنتها و باورهای دینی وجود دارد. شخصیتهای فرهنگی ترکمن مانند مخدومقلی فراغی، دولت محمد آزادی و بسیاری دیگر از اندیشمندان مانند ابوسعید ابوالخیر، نجمالدین کبری و غیره مورد احترام هر دو ملت هستند. نوروز نیز یک ظرفیت بسیار بزرگ فرهنگی دو کشور است. علاوه بر این، علاقه فراوان دانشجویان و دانش آموزان ترکمنستان به زبان فارسی بر اهمیت جایگاه دیپلماسی عمومی ایران در این کشور افزوده است. سفارت با شناسایی همه این ظرفیت ها و همچنین برخی فرصتهای فرهنگی دیگر برای آموزش زبان فارسی، برگزاری نوروزگاه مشترک، همکاری در زمینه برگزاری بزرگداشت شخصیتهای مشترک، برگزاری هفته فرهنگی ایران، برگزاری جشنهای مختلف در مناسبتها و ... برنامهریزی کرده است و به طور پیوسته این برنامهها را انجام میدهد.
امنیت موجود در مرزهای مشترک، حاصل هماهنگی و همکاری نزدیک دو کشور است
با توجه به روابط نسبتا قابل قبول و مثبت ایران و ترکمنستان، دو کشور چه همکاریهایی در معماری امنیت منطقهای میتوانند تجربه کنند؟
با توجه به سیاست بیطرفی دائمی ترکمنستان و صلحطلبی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از پایههای اصلی سیاست خارجی، در وهله اول دو کشور دارای اراده کافی برای همکاری در مقوله امنیت منطقهای را دارا هستند. دو کشور میتوانند در حوزههایی از جمله امنیت مرزی و مدیریت مخاطرات مشترک، مبارزه با ترریسم و افراطگرایی، معماری امنیت انرژی، امنیت آب و مدیریت بحرانهای محیط زیستی، مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر، همکاریهای چندجانبه در موضوعات امنیتی، امنیت سایبری و معماری امنیت حمل و نقلی همکاریهای سودمندی داشته باشند. باید به این نکته توجه داشت که امنیت موجود در سالهای اخیر در مرزهای مشترک، حاصل هماهنگی و همکاری نزدیک دو کشور بوده است.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در عشقآباد به صورت مستمر پیگیر برنامهها و توافقات است
سفارت ایران در ترکمنستان چه برنامههای پیگیری برای تبدیل توافقات حاصله در جریان سفر به پروژههای عملیاتی در حوزههای انرژی، حملونقل، سرمایهگذاری و همکاریهای علمی در دستور کار دارد؟
سفارت جمهوری اسلامی ایران به صورت مستمر برنامههایی شامل پیگیری روند اجرای توافقات و ارسال آخرین گزارشات مربوط به پیشرفت آنها، نظارت دقیق و فعال بر اجرای پروژههای زیرساختی توافقشده برای رفع نقایص و ایرادات، تنظیم جلسات و نشستهای مجازی طرف ایرانی با نهادهای ذیربط در دولت ترکمنستان، تنظیم، هماهنگی و تسریع سفر هیئتهای ایرانی و ترکمن برای انجام مذاکرات، ارائه گزارشات تحلیلی و امکانسنجی جهت اجراییسازی پروژهها در زمینههای مربوطه، ارائه راهکارهای عملی برای تسویههای مالی پروژههای در دست اجرا با توجه به شرایط دو کشور، ارتباط فعال با نهادهای دولتی ترکمنستان جهت ارائه و دریافت پیشنهادات و بهبود همکاریها و تسهیل اجرای توافقات را در دستور کار دارد.