صاحب‌خبر - ذبیح‌الله مسعودی‌نیا روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با ارائه گزارشی اولیه از یافته‌های باستان‌شناسی، با تاکید بر اهمیت بی‌بدیل این میراث، نسبت به تخریب‌های گسترده صورت گرفته هشدار داد و حفاظت فوری از این گنجینه باستانی را یک ضرورت حیاتی خواند. سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی بافت تاریخی دهدشت (بلادشاپور)، پیش از این در گفت و گو با ایرنا، از کشف شواهدی خبر داد که قدمت این شهر کهن را به هزاره پنجم پیش از میلاد، یعنی حدود هفت هزار سال پیش، بازمی‌گرداند. مسعودی‌نیا عامل اصلی تخریب بافت تاریخی دهدشت را گسترش شهری و عوامل انسانی در کنار انفعال میراث فرهنگی در دوره‌های گذشته دانست چرا که به گفته وی، شوربختانه در این شهر در چند دهه گذشته از مصالح کهن این بافت تاریخی برای خانه‌سازی استفاده شد و آسیب جدی به بنیان آثار تاریخی وارد کردند. این باستان‌شناس با ابراز تأسف از تخریب‌های گسترده در دهه‌های اخیر که وسعت شهر تاریخی دهدشت را به حدود ۴۰ هکتار کاهش داده است، تصاویر هوایی دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی را سندی ارزشمند برای شناخت ساختارهای شهر و گویای میزان تخریب ناگوار دانست. دهدشت؛ نگینی هفت هزار ساله در دل زاگرس با ظرفیت‌های زیستی بی‌بدیل مسعودی‌نیا موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد دهدشت در جنوب غربی ایران و در میان کوه‌های زاگرس را عاملی کلیدی در استقرار طولانی‌مدت جوامع انسانی در این منطقه دانست. وی با اشاره به تنوع اقلیمی و زیست‌محیطی مطلوب این شهر را از نظر ظرفیت‌های زیستی قابل مقایسه با شهرهای اروپایی با شرایط مشابه خواند و افزود: کشف این شواهد، قدمت این تمدن کهن را به حدود هفت هزار سال پیش می‌رساند. مسعودی‌نیا ساختار شهر تاریخی دهدشت را شامل بخش حکومتی، بخش درون حصار دفاعی و بخش ربض (دیوار دور شهر و خانه‌های اطراف آن)واقع در جنوب غربی توصیف کرد و از جدا شدن و وضعیت نامناسب بخش ربض ابراز نگرانی کرد. وی همچنین به گنجینه بناهای شهری اشاره کرد که شامل مساجد جامع، حدود ۶ حمام شناسایی شده، بازارها، آب‌انبارها و منازل مسکونی است. این کاوشگر بیان کرد: کاروانسرای دهدشت که به « خان‌های شرقی دهدشت » معروف است و در سطح جهانی شناخته شده، به عنوان مکانی برای تبادل کالا بین عشایر و جوامع کشاورز معرفی شد. از بلا شاپور تا بلادشاپور صفوی و هزاره‌های پیش از میلاد نام دهدشت برای نخستین بار در منابع دوره صفوی ذکر شد، اما مسعودی‌نیا با استناد به پژوهش‌ها، احتمال داد که نام «بلا شاپور» در منابع پیش از صفویه نیز به همین شهر اشاره داشته است. وی به توصیفات سَیاحان قرن هجدهم از معماری زیبا، باغات و فعالیت‌های صنعتی در این شهر اشاره کرد و گفت: یافته‌های جدید، فرضیه‌های پیشین مبنی بر ساخت شهر در زمان شاپور و اوج‌گیری آن در دوره صفویه را به چالش کشیده است. مسعودی‌نیا با اشاره به مطالعات انجام شده بر روی اشیاء موجود در مخزن موزه، از کشف آثاری خبر داد که مربوط به هزاره دوم و سوم قبل از میلاد هستند که این یافته‌ها، این احتمال را مطرح می‌کنند که تاریخ شهر دهدشت فراتر از دوره صفوی است و قدمت استقرار در این منطقه به مراتب بیشتر از تصورات قبلی است. معماهای تاریخی؛ سکه «ناکام» و مسجد جامع با کاربری دوگانه در میان یافته‌های مهم کشف سکه‌ای با نام « ناکام » مربوط به دوره اتابکان، سوالی بزرگ را در مورد هویت و موقعیت این نام مطرح کرده است که مسعودی‌نیا توضیح داد: ضرابخانه‌ها در آن دوره در مراکز سیاسی مشخصی قرار داشتند و این کشف می‌تواند سرنخ مهمی برای شناسایی مراکز سیاسی آن دوران باشد. وی افزود: همچنین، کشف قطعات در مسجد جامع شهر، پرسش‌هایی را درباره کاربری اولیه این بنا ایجاد کرده است که مطالعات اولیه نشان می‌دهد که این بنا، پیش از اسلام وجود داشت و در دوره اسلامی به مسجد تبدیل شده است، که این یافته، لایه‌های جدیدی از تاریخچه پیچیده این بنا را آشکار می‌سازد. گمانه‌زنی‌ها؛ استمرار استقرار از صفویه تا هزاره پنجم پیش از میلاد وی ادامه داد: گمانه‌زنی‌ها در محل امامزاده (خانقاه) نشان‌دهنده استمرار استقرار از دوره صفویه تا قرون اولیه اسلام و حتی دوره ساسانی است ، اما شگفت‌انگیزترین نتیجه از گمانه‌زنی در تپه باستانی به دست آمده که این گمانه‌زنی‌ها تاریخ استقراری شهر را به هزاره پنجم قبل از میلاد می‌رساند. دعوت به اقدام؛ حفاظت از میراث، ضرورتی حیاتی مسعودی‌نیا با تاکید بر اهمیت حیاتی حفاظت از بافت تاریخی بلادشاپور، از مسوولان و جامعه محلی خواست تا با جدیت بیشتری به معضلات پروژه‌های حفاظتی و مرمتی این شهر رسیدگی کنند چرا که دهدشت، گنجینه‌ای در معرض خطر است و حفاظت از آن، نه تنها وظیفه ما، بلکه ادای دینی به تاریخ و هویت این سرزمین است. به گزارش ایرنا، بافت قدیمی دهدشت یا بلادشاپور که با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگترین بافت‌های تاریخی کشور به شمار می آمد اما این منطقه به دلایل توسعه شهرنشینی تخریب شد و هم اینک ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی مانده است. این بافت تاریخی که پیش از این مربوط به دوره صفوی پیش‌بینی شده بود در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۶۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.∎​