به گزارش خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری دانشجو، در اجلاس رؤسای دانشگاههای سطح یک کشور که در دانشگاه تهران برگزار شد، حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان ریاستجمهوری با بیان اینکه «ما دو ماده مهم داریم، یکی ماده ۱۱ است»، اظهار کرد: «سرمایهگذاری انجامشده در قالب این ماده به ارزش ۵۵۴ میلیارد تومان بوده است. این میزان، مجموع سرمایهگذاریهایی است که در سال ۱۴۰۲ در دانشگاهها اتفاق افتاده و توسط چهار سرمایهگذار تأیید شده است. پنج دانشگاه در این طرح درگیر بودهاند و ارزش کل سرمایهگذاریها حدود ۶۰۰ میلیارد تومان میشود.»
وی افزود: «دانشگاههایی که پیشرو بودهاند شامل دانشگاه شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علوم پزشکی شیراز هستند. در سال ۱۴۰۲ حدود ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایهگذاری توسط بخش خصوصی در زیستفناوری کشور صورت گرفته است؛ اما این رقم در مقیاس نیاز کشور رقم ناچیزی است. نگرانیهایی وجود دارد که هنوز آنطور که باید، برطرف نشده و باید مورد توجه باشد.»
معاون علمی با اشاره به گستردگی مشارکت دانشگاهها گفت: «در مجموع ۵۸ دانشگاه در این طرح شرکت داشتهاند و جمعاً ۱۲۳ شرکت در این فرایند وارد شدهاند. ما تلاش زیادی کردیم و طولانیترین زمانی که برای اجرای این فرایند صرف شد ۳۶ روز بوده است. امیدواریم این زمان بهتدریج کمتر شود.»
او در ادامه به نام برخی مجریان ماده ۳ اشاره کرد و گفت: «من دوست دارم نام ببرم؛ جهاد دانشگاهی رضوی، دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده پتروشیمی ایران، دانشگاه تبریز و چند دانشگاه دیگر در این طرح پیشرو بودهاند. مراجعه کنید و ببینید این طرحها چگونه جلو رفتهاند.»
افشین سپس به چالشهای اساسی اجرای قانون اشاره کرد و گفت: «بحث قانون موضوع کوچکی نیست و شاید لازم باشد بیشتر درباره آن صحبت شود. حکومت بدون سیاست، بدون مالیه و بدون تجارت نمیتواند پیش برود. امروز اگر فناوری وجود نداشته باشد سیستم پایدار نخواهد ماند.»
وی خطاب به رؤسای دانشگاهها و صنعتگران حاضر گفت: «همیشه این بحث بوده که چه کسی زودتر بیدار میشود و زودتر موضوعات فناورانه را میبیند. امروز برای اکوسیستم دانشبنیان و دانشگاههای ما، قانون جهش دانشبنیان اهمیت محوری دارد. دانشگاه یا شرکت موفق آن است که زودتر با مفاد این قانون آشنا شود. اینطور نیست که فقط باید دوید و تلاش کرد؛ باید آگاه بود. بسیاری از دانشگاهها و شرکتهای بزرگ ما آگاهی لازم را ندارند و ما نیازمند یک موج بزرگ فرهنگسازی و جریانسازی هستیم تا این قانون از روی کاغذ به مرحله اجرا برسد و سیستم متوجه شود که محتوای واقعی آن چیست.»
او افزود: «چالش دوم مربوط به سمت عرضه است. آیا شرکتهای دانشبنیان توان پاسخگویی به نیاز صنعت را دارند یا ندارند؟ این مسئله نیازمند ارتباط تنگاتنگ میان شرکتهای فناور و دانشگاههاست. دانشگاهها باید هم پشتیبانی شوند و هم فعالانه وارد این عرصه شوند. باید ببینیم چقدر توان داریم و چقدر میتوانیم با اتکا به ارتباطات بینالمللی و رصد فناوریها در سطح جهانی، بخش اول کار را درست کنیم.»
معاون علمی با اشاره به تأثیر قانون بر زنجیره ارزش ادامه داد: «از زمانی که قانون آمده، بسیاری از بخشها درگیر شدهاند. خامفروشی، تبدیل مواد به محصولات با ارزش افزوده پایین و مشکلات صادرات باید اصلاح شود. شرکتهای دولتی و وزارتخانهها در برابر این تغییرات مقاومت کردهاند. وقتی قانون میگوید هزینهها نصف میشود یا فرآیندی سریعتر میشود، طبیعی است که مقاومت ایجاد شود. زمانی ۲۰۰ میلیون دلار بودجه برای این حوزه وجود داشت، اما امروز شرکتهای دانشبنیان از هزار شرکت به ده هزار شرکت رسیدهاند در حالی که بودجه معاونت تقریباً نصف شده است.»
او تأکید کرد: «باید از ابزارهای مالی دیگر برای صیانت استفاده کنیم. اعتبار مالیاتی هدیه نیست؛ دولت میگوید میخواهم بخشی از مالیات نشاندار شما را برای ساخت آینده سرمایهگذاری کنم. این یعنی دولت تصمیم گرفته از امروز به نفع آینده کوتاه بیاید. اما در دستگاههای دولتی، ورود فناوری معمولاً مقاومت ایجاد میکند، چون فناوری یعنی شفافیت، رقابت و تغییر ساختار. باید این مقاومت شکسته شود و نوآوری وارد سیستم شود.»
افشین یکی از اصول مهم حکمرانی را برتری دادن منافع ملی به منافع بخشی دانست و گفت: «بخش بزرگی از قانون هنوز اجرا نشده است. ماده ۴ چقدر اجرا شده؟ ماده ۵ چطور؟ دانشگاهها امروز اجازه دارند مشارکت کنند، سرمایهگذاری کنند و حتی پایاننامههایی را که سالها در قفسهها مانده رایگان در اختیار صنعت بگذارند. این یعنی دانشگاه به بلوغ توسعهای رسیده و میتواند در مدلهای جدید غلبه کند.»
وی ادامه داد: «سیاستگذاری باید به کارآفرینی سیاست تبدیل شود؛ یعنی سیاستگذار خود را کارآفرین ببیند و آییننامهای بنویسد که تحولآفرین باشد نه اینکه فقط بخشنامهای تکراری تنظیم شود.»
معاون علمی در بخش پایانی سخنانش گفت: «روسای دانشگاهها و شرکتهای بزرگ فناور، شما در خط مقدم حل چالشها هستید. ما میتوانیم کلید این معما را دست بگیریم و آینده ایران را بسازیم. اما این تنها زمانی ممکن است که قانون را دقیق ببینیم، شرکتها را توانمند کنیم، از منابع مالی صیانت کنیم، از منافع دستگاهی کوتاه بیاییم و منافع ملی را ترجیح دهیم. اگر سیاست را به کارآفرینی تبدیل کنیم آینده روشنی در انتظار ایران است. آینده ساخته نمیشود مگر اینکه ابتدا دیده شود؛ اگر آینده را ببینیم میتوانیم بسازیم، وگرنه صرف تلاش کافی نیست.»