به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم حجت الاسلام ابراهیم لشنی زند از اساتید نهج البلاغه در پاسخ به این سؤال که: «در حکمت ۵۸ نهج البلاغه دیدم که حضرت میفرماید: مال، خمیر مایه شهوت رانی است؛ منظور حضرت از این جمله چیست؟» به تبیین این حکمت پرداخت و گفت:

شهوت‌رانی نیاز به ماده و ابزار و امکانات دارد.

ماده آن چیزی‌ست که به نفس قدرت و توانایی تصرف می‌دهد، آن چیزی که به نفس قدرت و توانایی تصرف می‌دهد به آن «ماده» می‌گویند.

وقتی من می‌خواهم افراط در غذاخوردن کنم پس اگر غذا نباشد آیا می‌توانم افراط کنم؟ یا وقتی می‌خواهم تفریط کنم اگر شرایط و بسترش نباشد می‌توانم تفریط کنم؟

کارگرهایی که برای فرعون برای ساخت اهرام مصر کار می‌کردند که خدا می‌داند چقدر از آنها مُردند تا اهرام را درست کردند، دوست داشتند تفریط کنند، مثلاً بخوابند، ولی آن شلاقی که بالا سر بود امکانات را از آنان گرفته بود.

نفس هم برای افراط و هم برای تفریط نیازمند به یک سری امکانات و ابزار است که به آن «ماده» می‌گویند و اگر آن نباشد، نفس نمی‌تواند به شهوت‌رانی در جهت افراط‌وتفریط بپردازد. پس مال هر چه زیادتر شد، تمکن انسان هر چه بیشتر شد، شهوت‌رانی او در دو جهت افراط‌وتفریط بیشتر می‌شود.

اگر نفس بخواهد در شهوت‌رانی افراط بکند بدون مواد ممکن نیست؛ به دلیل همین است که گفتیم خدای متعال در قرآن فرموده است وقتی ما می‌خواهیم جایی را نابود کنیم به ثروتمندان می‌گوییم فساد کنید تا اینجا را نابود کنیم؛ چون فقیر ماده شهوت‌رانی در دستش نیست، این ثروتمندان هستند که ماده شهوت‌رانی دارند، پول اضافه دارند می‌گویند چه کارش کنیم، برویم فلان کار را بکنیم؛ اما اگر مال انسان به اندازهٔ حوائجش بود در همین حوائج صرفش می‌کند و می‌گوید اگر بخواهیم فلان‌جا برویم مخارج کم می‌آوریم؛ لذا «القناعة» که در روایت آمده «هی الحیاة طیبة» حیات پاک قناعت است؛ یعنی اگر اموال شما، ثروت شما به اندازهٔ احتیاجات شما باشد، ذهن شما رو مضبوط می‌کند، ضبط می‌کند، در چارچوب قرار می‌دهد.

کسی که دارایی‌اش به اندازهٔ مخارج خانواده است یک چنین مردی نمی‌گوید بروم فلان کار را با آن بکنم، اگر فلان کار را کنم در مخارج زندگی خواهم ماند؛ لذا فرمودند: حیات طیبه یعنی قناعت.

در نهج‌البلاغه آمده است که در مورد حیات طیبه پرسیدند، حضرت فرمودند: هی القناعة اینکه مالت به اندازهٔ نیازت باشد و به همین بسنده کنی که جلوی شهوت‌رانی نفس گرفته بشود. قناعت نقطهٔ مقابل شهوت‌رانی نفس است. مال مادهٔ شهوات است. هرچه مال بیشتر شد شهوت‌رانی و تمایلات نفسانی هم بیشتر خواهند شد.