به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، روز دانشجو تنها یک تاریخ ثبتشده در تقویم نیست؛ یک ذخیرهٔ معنوی است که هر سال ورق میخورد تا به ما یادآوری کند دانشگاه فقط یک ساختمان پر از کلاس و امتحان نیست، بلکه سکوی ایستادن انسانهاییست که بهدنبال ساختن آیندهاند. اگر دانشجو نباشد، حرکت جامعه میماند؛ و اگر زن دانشجو نباشد، این حرکت روح، دقت و لطافت خود را از دست میدهد.
امروز بیش از هر زمان دیگری روشن است که دانشگاه نه محل جدایی زنان و مردان، بلکه میدان همکاری، رقابت، رشد و مشارکت آنهاست. دختران دانشجو طی دهههای گذشته از جایگاهی که روزی برایشان محدود تعریف میشد، اکنون به نقطهای رسیدهاند که در بسیاری از عرصهها پیشتاز محسوب میشوند؛ علمی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی.
اما این مسیر با راحتی ساخته نشده است. روایت دختران دانشجو در ایران، روایت ایستادن در برابر جریانهای سخت، روایت امید در دل بیعدالتیها و روایت بیاهمیتنکردن رویاهاست.
۱. دانشگاه؛ پیونددهنده گذشته آرمانخواه و آینده سازنده
دانشگاه در ایران همیشه فقط یک مرکز آموزشی نبوده؛ بلکه یکی از ستونهای هویتی جامعه بوده است.
از دهه ۴۰ و ۵۰ گرفته تا امروز، دانشگاه بستری بوده برای شکلگیری جریانهای فکری و فرهنگی که آینده کشور را تحتتأثیر قرار دادهاند.
در سالهای پیش از انقلاب اسلامی، دانشجویانی چون ابراهیم اصغرزاده، حسین شیخالاسلام و حبیبالله بیطرف از جمله چهرههایی بودند که نقش پیشران در مبارزه علیه نفوذ خارجی و دفاع از استقلال کشور داشتند.
اما حضور زنان دانشجو در آن دوره نیز، هرچند محدودتر، ولی معنادار و مهم بود.
۲. از نقشآفرینی در انقلاب تا اثرگذاری در دانشگاه امروز
اگر در دهههای ۵۰ و ۶۰، نسل دانشجویان انقلابی مسیر مقاومت و استقلالخواهی را رقم زدند،امروز زنان دانشجو با قدرت علمی، فرهنگی و اجتماعی، ادامهدهنده همان روایت هستند.
حضور زنان در دانشگاهها نهتنها یک فرصت آموزشی، بلکه یک انتخاب اجتماعی و تاریخی است؛ انتخابی برای حضور در مسیر پیشرفت کشور.
دختران دانشجو امروز در بسیارى از دانشکدهها:
رتبههای برتر علمی را کسب میکنند،
در پژوهشهای بزرگ دانشگاهی حضور دارند،
در نشریات، انجمنها و تشکلهای فرهنگی مسئولیتهای پرتعداد میگیرند،
و با نظم و تعهد خود، فضای دانشگاه را انسانیتر و علمیتر میکنند.
۳. تلاشهایی که کمتر دیده میشود؛ روایت پنهان زنان دانشجو
در ظاهر، دانشجویان دختر همان مسیری را طی میکنند که پسران طی میکنند؛ اما واقعیت این است که آنها با موانع بیشتری مواجهاند:
قضاوتهای فرهنگی درباره توانایی زنان
فشار خانواده برای نقشهای چندگانه
مسئولیتهای عاطفی و اجتماعی سنگینتر
مسائل مالی و هزینههای زندگی دانشجویی
انتظارات مضاعف برای موفقیت
و حتی محدودیتهای پنهان درباره برخی رشتهها یا شهرهای دانشگاهی
اما با وجود این چالشها، نسل دختران دانشجو تابآورترین نسل سالهای اخیر بوده است.
آنها در سکوت، اما با تمرکز بالا، مسیر علمی و اجتماعی خود را دنبال میکنند؛ درست مانند نسل دانشجویان انقلاب که آرام اما مؤثر حرکت میکردند.
۴. میان گذشته و امروز؛ جایی که زنان دانشجو پیوند میسازند
در روایت حرکت دانشجویی ایران، حضور زنان همواره کمتر دیده شده است؛
اما کمتر دیده شدن، به معنای کماهمیت بودن نیست.
در میانه مقاله، لازم است از نام دو نسل دانشجویی یاد کنیم:
نسل گذشته (پیش و پس از انقلاب):
ابراهیم اصغرزاده – دانشجویی با نقش برجسته در شکلدهی به جریانهای مطالبهگرانه نسل انقلاب
حسین شیخالاسلام – از فعالان فکری و دانشجویی که بعدها در عرصه سیاست خارجی نقشآفرین شد
حبیبالله بیطرف – چهرهای علمی و دانشجویی که مسیر خود را در مدیریت کشور ادامه داد
نسل امروز (دانشجویان دختر):
زنان دانشجو امروز هرچند در میدانهای سیاسی دهه ۵۰ حضور ندارند،
اما در عرصههای علمی، فرهنگی، رسانهای، جهادی و اجتماعی
نقشهایی بسیار گستردهتر و ماندگارتر یافتهاند.
آنها در حقیقت ادامهدهندگان همان مسیرند، اما با ادبیات جدید و ابزارهای متفاوت.
۵. دختران دانشجو؛ موتور آرام توسعه علمی
گزارشهای دانشگاهی نشان میدهد که:
در بسیاری از رشتهها، دختران دانشجو سطح میانگین علمی را ارتقا دادهاند.
حضور آنها در آزمایشگاهها، پژوهشگاهها و تیمهای تحقیقاتی، پیوسته و باکیفیت است.
در فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی و داوطلبانه، مشارکت جدی و برنامهریزیشده دارند.
و در مدیریتهای کوچک دانشگاهی—از انجمنها تا گروههای فرهنگی—اغلب نقشهای کلیدی را بر عهده میگیرند.
به همین دلیل، در فضای دانشگاه امروز، بسیاری از استادان معتقدند که پیشرفت علمی کشور بدون دختران دانشجو قابل تصور نیست.
۶. روز دانشجو؛ احترام به میراث گذشته و امید به دختران امروز
اگر دانشجویان دهههای پیش، استقلال و هویت سیاسی دانشگاه را شکل دادند، زنان دانشجوی امروز، هویت علمی و فرهنگی دانشگاه را بنا میکنند.
هر دو نسل مکمل یکدیگرند:
نسل گذشته مسیر را گشود؛
نسل امروز مسیر را به آینده پیوند میدهد.
روز دانشجو، روز احترام به دخترانی است که دانشگاه را آرامتر، منظمتر، علمیتر و انسانیتر کردهاند.
و روز یادآوری این حقیقت که بخشی از آینده ایران، در دستان همین نسل است.