به گزارش ایرنا، اگر چه شیراز به واسطه پایتخت فرهنگی و ادبی ایران کهن و مرکزیت استانی با ۱۳ میراث جهانی، شناختهشده ترین شهر گردشگری ایران در میان جهانگردان است، اما هنوز، هیچ یک از آثار تاریخی این شهر، به صورت منفرد در فهرست آثار تاریخی جهانی به ثبت نرسیده و تنها باغ ارم در قالب پرونده باغهای ایرانی، در این فهرست جای گرفته است.اکنون مجموعه زندیه، این فرصت را در اختیار شیراز قرار داده بیشتر بدرخشد و نمایانتر از گذشته، خود را به توریسم جهانی عرضه کند.مجموعه زندیه شامل ارگ کریمخان، مسجد و بازار وکیل و البته دیوانخانه و میدان نقارهخانه، در سالهای متناوب، همگی بیش از ۲۲۰ سال پیش به دست کریمخان زند ساخته شد؛ ارگ مقر نظامی و حکومت سیاسی پایتخت زندیه بوده، دیوانخانه مرکز اداری حکومت، بازار پایگاه اقتصادی آن و مسجد و حمام وکیل پایگاه اجتماعی و مردمی شیراز عصر زندیه را تشکیل میداده است.
این مجموعه تاریخی که همه در پیرامون گذر زندیه شیراز جای گرفته، همواره در ایام پیک سفر تابستانه و نوروزی در میان پنج مکان پربازدید گردشگران ایرانی جای گرفته است و ثبت جهانی آن نویدبخش قرار گرفتن آن در فهرست سفر جهانگردان به ایران خواهد بود.
ثبت جهانی زندیه به کجا رسید؟
صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سفر آبان ماه ۱۴۰۳ به شیراز، نوید توسعه و ثبت جهانی مجموعه زندیه را داد و گفت: مجموعه ارگ کریم خان زند شیراز توسعه پیدا میکند و به سمت ثبت جهانی شدن پیش میرود.پس از آن اقداماتی برای واقعیت بخشیدن به این هدف آغاز و انجام شد و البته همزمان گمانههایی نیز پیرامون موانع تحقق آن مطرح شد که هر یک شایسته توجه است.
سرپرست میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی گفت: ثبت جهانی مجموعه زندیه از اولویتهای اصلی این ادارهکل است و شهرداری شیراز نیز برای به نتیجه رساندن این پرونده مصمم است.
به گفته صادق زارع، هر میراث تاریخی برای ثبت جهانی، نیازمند تکمیل پرونده و سپس دعوت از ارزیابان یونسکو برای بررسی شرایط آن است.او گفت: اکنون مدیر پرونده ثبت جهانی مجموعه زندیه مشخص و از سوی وزارت ابلاغ شده و در آستانه تامین اعتبار و انعقاد قرارداد است، که این گام مهمی در پیشرفت پرونده به شمار میآید.
سرپرست میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس ادامه داد: پس از این مرحله باید چک لیست مربوط به ثبت جهانی مجموعه تهیه و ارائه شود و مطالعات پایه نقشهای، اسناد و مدارک مرمتهای انجام شده و حرائم آن نیز تکمیل شود.به گفته او، پس از طی این مراحل است که از ارزیابان دعوت خواهد شد و اگر ایرادی در میان باشد، در آن مرحله اعلام و رفع میشود.او با بیان اینکه شهرداری پذیرفته که برای به ثمر رسیدن این پرونده کمک کند، ادامه داد: به زودی نشستی با حضور مسئولان ثبت آثار کشور، مدیر پروژه، مسئولان میراث فرهنگی فارس و شهردار شیراز برای ماهنگی در این زمینه برگزار میشود.
«آسمان»؛ دیوار بلند سد راه جهانی شدن مجموعه زند
یکی از موانعی که بارها از سوی دوستداران میراث فرهنگی فارس به عنوان مانعی برای ثبت جهانی زندیه مورد توجه قرار گرفته هتل «آسمان» در خیابان رودکی (پشت ارگ کریمخان) است که گفته میشود ارتفاع آن، منظر این ارگ تاریخی را تخریب کرده است.
این مجموعه تاریخی که همه در پیرامون گذر زندیه شیراز جای گرفته، همواره در ایام پیک سفر تابستانه و نوروزی در میان پنج مکان پربازدید گردشگران ایرانی جای گرفته است و ثبت جهانی آن نویدبخش قرار گرفتن آن در فهرست سفر جهانگردان به ایران خواهد بود.
ثبت جهانی زندیه به کجا رسید؟
صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سفر آبان ماه ۱۴۰۳ به شیراز، نوید توسعه و ثبت جهانی مجموعه زندیه را داد و گفت: مجموعه ارگ کریم خان زند شیراز توسعه پیدا میکند و به سمت ثبت جهانی شدن پیش میرود.پس از آن اقداماتی برای واقعیت بخشیدن به این هدف آغاز و انجام شد و البته همزمان گمانههایی نیز پیرامون موانع تحقق آن مطرح شد که هر یک شایسته توجه است.
سرپرست میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی گفت: ثبت جهانی مجموعه زندیه از اولویتهای اصلی این ادارهکل است و شهرداری شیراز نیز برای به نتیجه رساندن این پرونده مصمم است.
به گفته صادق زارع، هر میراث تاریخی برای ثبت جهانی، نیازمند تکمیل پرونده و سپس دعوت از ارزیابان یونسکو برای بررسی شرایط آن است.او گفت: اکنون مدیر پرونده ثبت جهانی مجموعه زندیه مشخص و از سوی وزارت ابلاغ شده و در آستانه تامین اعتبار و انعقاد قرارداد است، که این گام مهمی در پیشرفت پرونده به شمار میآید.
سرپرست میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس ادامه داد: پس از این مرحله باید چک لیست مربوط به ثبت جهانی مجموعه تهیه و ارائه شود و مطالعات پایه نقشهای، اسناد و مدارک مرمتهای انجام شده و حرائم آن نیز تکمیل شود.به گفته او، پس از طی این مراحل است که از ارزیابان دعوت خواهد شد و اگر ایرادی در میان باشد، در آن مرحله اعلام و رفع میشود.او با بیان اینکه شهرداری پذیرفته که برای به ثمر رسیدن این پرونده کمک کند، ادامه داد: به زودی نشستی با حضور مسئولان ثبت آثار کشور، مدیر پروژه، مسئولان میراث فرهنگی فارس و شهردار شیراز برای ماهنگی در این زمینه برگزار میشود.
«آسمان»؛ دیوار بلند سد راه جهانی شدن مجموعه زند
یکی از موانعی که بارها از سوی دوستداران میراث فرهنگی فارس به عنوان مانعی برای ثبت جهانی زندیه مورد توجه قرار گرفته هتل «آسمان» در خیابان رودکی (پشت ارگ کریمخان) است که گفته میشود ارتفاع آن، منظر این ارگ تاریخی را تخریب کرده است.
ساخت اسکلت اولیه این هتل، سال ۱۳۸۰ در ۶ طبقه آغاز شد، اما در ۲ مرحله افزایش ارتفاع یافت و اکنون با ۱۸ طبقه، بر فراز ارگ نمایان است؛ بهار ۱۳۹۴ شورای عالی معماری و شهرسازی مجوز تخریب چهار طبقه فوقانی این هتل که بدون مجوزهای قانونی افزایش ارتفاع داده را صادر کرد؛ ولی این حکم هرگز اجرا نشد.
سرپرست معاونت میراث فرهنگی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این خصوص به ایرنا گفت: اینکه هتل آسمان از منظری در خط آسمان ارگ کریمخان قرار دارد، کاملا روشن است و عرض را به هم زده است.
به گفته زارع ارتفاع این هتل، از لحاظ منظری دغدغه و اذیت کننده است و باید حل و فصل شود اما باید تا زمانی که اقدامات لازم انجام و ارزیابان برای بررسی در شیراز حضور پیدا کنند صبر کرد.
او با بیان اینکه به دنبال حل و فصل این موضوع هستیم، گفت: به نظر میرسد که تنها راهکار حذف اضافه ارتفاع آسمان باشد.
پاسخ به یک شایعه
همچنین مطرح شد که ایران هزینه عضویت خود را نپرداخته و امکان ثبت میراث ملی خود در فهرست جهانی یونسکو را ندارد؛ که سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این شایعه را رد کرد.
زارع گفت: همین امسال پرونده ثبت جهانی مساجد تاریخی ایران در یونسکو در جریان است که به پیش رفته و حتی اگر این پرونده به جمع بندی نرسد نیز، ایران این فرصت را دارد تا پرونده دیگری را جایگزین کند.
فرصتهای جهانی شدن یادگاران زند
به عقیده کارشناسان و چنانکه در اقصی نقاط دنیا نیز به اثبات رسیده، ثبت جهانی یک میراث تاریخی، دنیایی از فرصتها را پیش روی گردشگری شهر و روستای میزبان میگشاید.
امین سبوکی، استاد دانشگاه و فعال باسابقه گردشگری فارس در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تاثیر ثبت شدن در فهرست میراث جهانی برای شناسایی یک مکان، بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که گردشگران همواره در انتخاب مقاصد سفر خود، بازدید از میراث جهانی را ترجیح میدهند.به عقیده او، ثبت جهانی یک میراث تاریخی، تاثیری شگرف و چند بعدی بر گردشگری یک منطقه و آن میراث ثبت شده دارد.سبوکی ادامه داد: نخست اینکه ثبت در فهرست میراث جهانی، جنبه تبلیغاتی بسیار خوبی دارد و در جذب بازار جهانی گردشگری بسیار موثر است.
در سطح جهان فهرستی به نام «فهرست آرزوها» وجود دارد که جهانگردان مقاصد سفر خود را از این میان، انتخاب میکنند و آثار جهانی در این فهرست جای دارند.
این فعال پیشکسوت گردشگری فارس اضافه کرد: توسعه اقتصادی و افزایش درآمد ساکنان شهر میزبان میراث جهانی از دیگر آثار مثبتی است که میتوان به آن اشاره کرد؛ راهنمایان گردشگری بیشتری شاغل میشوند، هتلها و دیگر اماکن اقامتی پر میشود و به کسب و کار مجاروران این آثار رونق میبخشد.
سبوکی گفت: علاوه بر این، ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی، یک تصویرسازی و برند سازی بسیار خوبی برای شهر یا روستای میزبان ایجاد میکند که بسیار در توسعه اقتصاد گردشگری و حتی فرهنگ مردمان آن شهر اثر میگذارد؛ حس افتخار برای ساکنان آن منطقه ایجاد میکند و در پی آن، آگاهی عمومی را هم افزایش میدهد.
او به تاثیر ثبت جهانی بر حفاظت بیشتر از مجموعههای تاریخی نیز اشاره کرد و گفت: از آن پس حفاظت از بنا و حریم آن با دغدغهمندی بیشتری از سوی مردم و مسئولان دنبال میشود؛ چنانکه در خصوص تخت جمشید و پاسارگاد، شاهد هستیم.
ضرورت ایجاد توازن میان محدودیتها و سودبری همسایگان میراث جهانی
اما در این میان، ثبت جهانی یک مجموعه تاریخی، برخی محدودیتها، قوانین سختگیرانه و دشواریهایی را هم برای مردم ساکن در پیرامون این بناها ایجاد میکند.
اما سبوکی معتقد است که اگر دولتمردان، مردم را در منافع این ثبت جهانی مشارکت دهند، خود آنها برای حفاظت از آن پیشگام خواهند شد.