به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، هیمن خالدی درباره روند شکلگیری مستند «بالهای آوازخوان» میگوید تحقیق این پروژه از سال ۱۴۰۰ آغاز شد؛ زمانی که او تصمیم گرفت رابطهٔ مردم کُرد با پرندگان، بهویژه لکلکها، را بررسی کند. خالدی که از کودکی با قصهها و ترانههای مربوط به لکلکها بزرگ شده بود، بازگشت سالانه این پرندهها را همواره با احساسات و خاطرات عمیقی همراه میدانست.
به گفته او، بررسی روستاهای مختلف کردستان در نهایت آنها را به روستای «درهتفی» رساند؛ جایی که نهتنها تعداد لکلکها چشمگیر بود، بلکه مردم روستا با عشق از پرندگان آسیبدیده مراقبت میکردند. همین صحنهها جرقه اصلی ساخت فیلم شد.
خالدی پس از چهار سال زندگی در تهران، برای آغاز پروژه به کردستان بازگشت و شش ماه بههمراه همسرش در روستا زندگی کرد. در این مدت با خانوادهای آشنا شدند که سال قبل لکلک آسیبدیدهای را درمان و به دسته لکلکها بازگردانده بودند. این آشنایی، همراه با مهاجرت دختر خانواده به اروپا، برای کارگردان نقطهای جذاب در تلاقی مهاجرت انسان و پرنده بود.
خالدی درباره سختیهای تولید توضیح میدهد:
۱. گرمای شدید و توقف دوربین:
فیلمبرداری در فصلهای مختلف، بهویژه تابستان، باعث میشد دوربین خیلی سریع داغ کند و کار متوقف شود. تیم ناچار به تعویض تجهیزات و استفاده از ابزار حرفهایتر شد.
۲. تعامل با سوژههای مسن:
زوجی که محور روایت بودند سن بالایی داشتند و گروه تولید با دقت تلاش میکرد کمترین فشار به آنها وارد شود و همزمان فاصله اخلاقی و حرفهای حفظ شود.
۳. رفتار غیرقابل پیشبینی لکلکها:
برای ثبت لحظهای چند ثانیهای لازم بود ساعتها و روزها راش گرفته شود تا در میان حجم عظیم فیلمها تصاویر مطلوب پیدا شود.
۴. اقدام محیطزیستی در دل فیلم:
به گفته خالدی، تیم فیلمبرداری در کنار مردم محلی موضوع برخورد لکلکها با سیمهای فشار قوی را پیگیری کرد که در نهایت به عایقکردن بخشی از سیمهای برق منجر شد.
خرالدانی میگوید «بالهای آوازخوان» هم در بخش ملی و هم بینالمللی ظرفیت موفقیت دارد؛ چرا که مبتنی بر پژوهش قومنگارانه، روایت چندلایه و موضوعی جهانشمول است.
با این حال، او ترجیح میدهد فیلم در بخش ملی رقابت کند؛ چون تعداد جوایز در این بخش بیشتر است و برای یک فیلم اولی فرصت ارزشمندتری ایجاد میکند.
او انتظار دارد داوران به نکات زیر توجه کنند:
اصالت سوژه و پژوهش چهار ساله
پیوند خلاقانه جهان لکلکها با جهان انسانی
هماهنگی صدا، تصویر، تدوین و موسیقی
فرآیند طولانی و دقیق تولید
تلاش عملی برای حل مشکل برق و آسیب پرندگان
نگاه استعاری و شاعرانه به مهاجرت
خالدی همچنین معتقد است داشتن جایزه ویژه برای فیلمسازان اولین فیلم بسیار ارزشمند است.
شاخصههای یک فیلم مستند خوب:
وجود فیلمنامه حتی در مستند
تحقیق گسترده پیش از شروع تولید
ایجاد ارتباطی احساسی میان مخاطب و سوژه
مشارکت ذهنی و حسی مخاطب در تجربه هنری
انسجام و هماهنگی عناصر فنی و روایی فیلم
پیشنهادها برای اکران و معرفی فیلم پس از جشنواره
۱. حضور کارگردان در اکرانها و گفتوگو با مخاطبان
۲. ارائه پکیجهای چندفیلمی با قیمتهای تخفیفی
۳. حمایت دولتی از طریق تبلیغات شهری، تلویزیونی و بلیت نیمبها
۴. نمایش فیلم با سینماهای سیار در سراسر کشور، خصوصاً دانشگاهها و مدارس
۵. عقد قراردادهای بلندمدت با نهادهای فرهنگی برای نمایش مستمر آثار مستند
بیانیه کارگردان
برای من، فیلمسازی نوعی پژوهش و فرایند کشف است. به باورم «تصادف» نه یک اختلال، بلکه هدیهای از سوی طبیعت است؛ لحظهای شاعرانه که اگر به آن مجال داده شود، مسیر اثر را تغییر میدهد.
هیچ ابزار یا فناوریای — حتی هوش مصنوعی — قادر نیست آن لحظهٔ ناب، اشک ناگهانی، یا حرکت تصادفی نور و باد را خلق کند. این لحظات واقعی همان چیزی است که هنر را زنده و اصیل میکند.
وقتی بخشی از مسیر فیلم را به این لحظات بسپاریم، اثر هنری به تجربهای عمیقتر و انسانیتر تبدیل میشود.