به گزارش خبرگزاری آنا؛ بازار خودرو این روزها با وجود آن که چندین بار قیمت خودرو در کارخانه های خودروسازی افزایش یافته است اما همچنان عرضه و میزان تولید خودرو در حال کاهش است. با این حال دولت تصمیم دارد که بسته حمایتی را به خودروسازان ارائه دهد تا بتوانند با کمک این اعتبار بدهی خود به قطعه سازان را بپردازند. اما نکته اینجاست که به نظر می رسد هر چه قیمت خودرو در کارخانه بیشتر می شود قیمت بازار هم به همان اندازه رشد می کند و خودروسازان نیز با وجود این حمایت ها به روند کاهشی در میزان تولید خود ادامه می دهند. 

این شرایط این تصور را ایجاد می کند که شاید افرادی با نفوذ در بدنه مدیریتی صنعت خودرو از افزایش اختلاف قیمت خودرو در بازار آزاد و کارخانه سود می برند. در همین رابطه عماد جعفری کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا به تشریح ریشه‌های کاهش عرضه خودرو، ایجاد حباب قیمتی، عملکرد خودروسازان و سیاست‌های دولت در این حوزه پرداخت و تأکید کرد: دلال اصلی بازار خودرو خود خودروسازان هستند و سیاست‌های اشتباه دولت نیز این روند را تشدید کرده است.

سناریوی کاهش عرضه از سال ۹۷ تا امروز

جعفری گفت: این نخستین‌بار نیست که چنین گزارش‌هایی منتشر می‌شود. واقعیت این است که این اتفاقات شائبه‌ای ایجاد می‌کند مبنی بر اینکه برخی در بدنه خودروسازها از کاهش عرضه خودرو به بازار سود می‌برند، زیرا اختلاف قیمت کارخانه و بازار برای آن‌ها سودآور است.

وی افزود: وقتی واردات خودرو در سال ۹۷ بسته شد، مشخص بود که بازار عملاً دو دستی تقدیم خودروساز می‌شود و آن‌ها می‌توانند هر کاری که می‌خواهند انجام دهند. آمارها نیز نشان می‌دهد که از همان سال، روند کاهش تولید و کاهش عرضه آغاز شد.

اختلاف آمار تولید و عرضه / ده هزار خودرو گم شد 

جعفری با اشاره به عرضه خودرو در بورس کالا گفت: وقتی خودروها وارد بورس شد، آمارها شفاف‌تر شد. مثلاً خودروساز اعلام می‌کرد ۲۰ هزار دستگاه تولید کرده؛ وزارتخانه می‌گفت کل تولید همه خودروسازان ۸ یا ۹ هزار دستگاه است. در این میان ۱۰ تا ۱۱ هزار دستگاه خودرو اصلاً عرضه نمی‌شد. این اختلاف آماری شائبه ایجاد می‌کرد که خودروها عمداً وارد بازار نمی‌شوند.

وی تأکید کرد: وقتی بازار بسته باشد و عرضه کم شود، حباب قیمتی ایجاد می‌شود و خودروساز می‌تواند از این حباب منتفع شود. حتی برای دفاع از قیمت‌گذاری کارخانه‌ای، از همین حباب بازار استفاده می‌کنند و می‌گویند ما خودرو را ارزان‌تر از قیمت بازار می‌فروشیم و زیان می‌دهیم.

دلال واقعی خودروساز است

جعفری با انتقاد از برچسب دلال  به مردم یا واسطه‌ها گفت: دلال واقعی خود خودروساز است، نه فردی بیرونی؛ در بورس شاهد بودیم برخی شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو بازی‌هایی ایجاد می‌کردند و با ایجاد تقاضای کاذب قیمت‌ها را بالا می‌بردند؛ تا جایی که سازمان بورس مجبور می‌شد معاملات را منحل کند. اگر دلال بیرونی مقصر بود، باید طرح‌های فروش از سال ۹۷ تاکنون مشکل دلالی را حل می‌کرد؛ اما هنوز همان حباب‌ها وجود دارد. این یعنی ریشه دلالی در خود ساختار خودروسازی است.

چرا برخی خودروسازان حباب ندارند؟

جعفری با مقایسه وضعیت خودروسازان داخلی گفت: در برخی از شرکت ها یا تولیدکنندگان خودرو، حباب قیمتی ایجاد نمی‌شود و هر ماه طرح اقساطی ارائه می‌کنند؛ اما ایران‌خودرو و سایپا با وجود ادعای داخلی‌سازی ۸۰ تا ۹۰ درصدی، نه تنها حباب‌های بزرگ دارند، بلکه از سال ۹۷ تاکنون حتی یک طرح فروش اقساطی ارائه نکرده‌اند. این نشانگر این موضوع است که اگر بخواهیم صادقانه کار کنیم در ایران فضای کار است و حتی خودرو مازاد هم خواهیم داشت اما اکنون صنعت خودرو به دست کسانی سپرده شده است که به مردم ظلم می کنند. 

کاهش تولید جایگزین کاهش دپو شد

این کارشناس درباره برخورد نهادهای نظارتی با دپوی خودرو گفت: وقتی فشار نظارتی برای جلوگیری از دپوی خودرو افزایش یافت، خودروسازان به جای عرضه واقعی، تولید را کاهش دادند. در ظاهر دپو کم شد اما عرضه همچنان پایین ماند. در نتیجه مشکل اصلی باقی ماند.

وی یادآور شد: چند ماه پیش بازار به ثبات رسیده بود، واردات خودرو اثر گذاشته بود و حباب قیمتی تا حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان کاهش یافته بود اما با کاهش دوباره عرضه، حباب برگشت و قیمت‌ها نجومی شد.

بستن ثبت سفارش و بلاتکلیفی تعرفه‌ها

جعفری در ادامه گفت: در شش ماه اول سال، سایت ثبت سفارش بسته بود و هیچ ثبت سفارشی انجام نشد. تا چند روز پیش هم تعرفه واردات مشخص نبود. مجلس اخیراً تعرفه پلکانی را تعیین کرده و باید دید چه خواهد شد.

انتقاد شدید از تزریق ۴۰ همت به خودروسازان

جعفری درباره تصمیم دولت برای اعطای ۴۰ همت اعتبار حمایتی گفت: این اقدام یک اشتباه بزرگ است؛ همان اشتباهی که سال‌هاست تکرار می‌شود. دولت‌ها همیشه پول را به خودروساز تزریق کرده‌اند، در حالی که باید این پول مستقیماً به زنجیره تأمین پرداخت شود.

وی افزود: در دوره‌ای که کروز بزرگ‌ترین سهامدار ایران‌خودرو بود، بخش زیادی از بودجه به سمت آن سرازیر می‌شد و بسیاری از قطعه‌سازان کوچک اصلاً پولی دریافت نمی‌کردند. اکنون نیز اگر پول دوباره به خودروساز داده شود، مطمئن باشید همه آن صرف پرداخت بدهی به قطعه‌سازان نخواهد شد.

تداوم زیان‌دهی و فشار بر مردم

جعفری با بیان اینکه خصوصی‌سازی مدیریت ایران‌خودرو و سایپا منجر به تغییر واقعی نشده گفت: سال‌هاست این دو شرکت از جیب مردم ارتزاق می‌کنند. با وجود صف‌های خرید و حباب قیمتی، شرکت‌های اقماری‌شان زیان‌ده هستند. از طرف دیگر، واردات را می‌بندیم و مردم را مجبور می‌کنیم خودروهایی با پلتفرم ۴۵ سال پیش سوار شوند.

وی تأکید کرد: پلتفرم‌های فعلی ایران‌خودرو و سایپا مربوط به دهه ۱۹۸۰ است؛ پژو ۴۰۵ که روی آن پارس و سمند ساخته شده، و خانواده پراید که در قالب کوییک و ساینا هنوز تولید می‌شود. این ظلم آشکار به مردم است.

تزریق پول بیشتر فقط تکرار همان اشتباه است

جعفری گفت: چه ۴۰ همت تزریق شود و چه ۱۰۰ همت، تا وقتی پول به جای زنجیره تأمین به خودروساز داده می‌شود، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. مشکلات تکرار می‌شود چون مدیریتی برای تخصیص صحیح منابع وجود ندارد.قطعه‌سازان بارها هشدار داده‌اند که تعطیل می‌کنند. اگر زنجیره تأمین از کار بیفتد، ایران‌خودرو و سایپا وجود خارجی نخواهند داشت.

خودروهای مردم در گمرک خاک می‌خورد 

این کارشناس درباره روند واردات گفت: مشکل در چند نهاد محدود است: وزارت صمت، گمرک و بانک مرکزی. این مجموعه‌ها روند واردات را آنقدر کند کرده‌اند که خودروهای مردم در گمرک خاک می‌خورد و اجازه ترخیص ندارند. بروکراسی عمداً پیچیده شده تا واردات سخت شود.

تا زمانی که اشتباهات تکرار می‌شود امیدی نیست

جعفری در پایان اظهار کرد: سال‌ها راهکار ارائه دادیم و انتقاد کردیم اما وقتی هیچ اتفاقی نمی‌افتد، یعنی قرار نیست تغییری ایجاد شود. امیدوارم سیاست‌گذاران حداقل اشتباهات‌شان را تکرار نکنند؛ هرچند امید زیادی نیست.