به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، طلا در ادبیات اقتصادی بهعنوان پناهگاهی امن برای سرمایهگذاری شناخته میشود. یعنی داراییای که در زمان شوکهای مالی، تنشهای ژئوپلیتیکی یا کاهش ارزش ارزها میتواند ارزش داراییها را حفظ کند. افزایش نااطمینانیهای جهانی در سالهای اخیر باعث شده تقاضای طلا برای ذخایر بانکهای مرکزی و سرمایهگذاران خصوصی بالا برود. بهویژه وقتی که بانکها میخواهند بخشی از داراییهای احتیاطیشان را از ارزهای قابلابزار سیاسی به چیزهایی منتقل کنند که قابل تحریم یا نکول نیست، مثل شمش طلا.
روند قیمت و پیامدهای جهانی
طی دو سال اخیر قیمت هر انس طلا بیش از دو برابر شده و اکنون مرزهای قیمتی سابق را پشت سر گذاشته است. این رشد بازتابی از افزایش ریسکها و رغبت به نگهداری داراییهای بدون بدهی است. بهتبع چنین روندی، بانکهای مرکزی نسبت طلا در سبد ذخایر خود را بازنگری میکنند و برخی کشورها سهم ارزهای سنتی را کاهش داده و طلا را جایگزین یا مکمل کردهاند.
بعد از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸، سهم دلار و اوراق قرضه آمریکا در ذخایر رسمی کاهش پیدا کرده و طلا جایگاهش را تقویت کرده است. طلا بدهی هیچ کشوری نیست، قابلیت نکول ندارد و ابزار مالی برای تحریم و محدودسازی را در اختیار دیگر بازیگران نمیگذارد؛ همین ویژگیها باعث شده کشورهای نوظهور و در حال توسعه بیشتر به انباشت طلای رسمی روی بیاورند.
تصویر ایران در بازار طلای جهانی
طبق آمارهای رسمی و گزارشهای بازار، تا پایان فصل سوم ۲۰۲۵ ایران در میان تقاضاکنندگان برجسته طلا قرار گرفته و در ۹ ماهه گذشته بیش از ۵۸ تُن تقاضا ثبت کرده است که در ردیف پنجم جهانی جا میگیرد. این تقاضا بخشی از واکنش به بیثباتیهای بینالمللی و نیز ابزار سیاستگذاری داخلی برای حفظ ارزش داراییهاست. پس از تصویب مصوبات دولتی برای تسهیل واردات شمش، حجم واردات طلا نیز جهش کرده است. در یک بازه زمانی بیش از ۱۰۰ تُن طلا به کشور وارد شد و ارزش آن چندین میلیارد دلار برآورد شد.
رشد ذخایر طلای رسمی ممکن است در کوتاهمدت ثباتبخش باشد، اما راهبردی که روی طلا مبتنی شود نیز با هزینهها و چالشهایی همراه است: تأمین مالی واردات، تکیه بر یک کالای غیرمولد بهعنوان انباشتی از ارزش و ریسکهای بازار جهانی در صورت نوسانات قیمتی. از سوی دیگر، تنوعبخشی در ذخایر، تقویت تولید و صادرات غیرنفتی و بهبود ثبات پولی نیز راههایی تکمیلیاند که میتوانند ریسک کلی را کاهش دهند.
طلا امروز برای دولتها و مردم نقش دوگانهای دارد: هم پناهگاهی برای بحران و هم چالشی در مدیریت ذخایر و سیاست پولی. ایران با افزایش تقاضای رسمی و واردات شمش نشان داده که در دورهای از بیثباتی، به تقویت ذخایر طلایی تمایل دارد. اما تبدیل این استراتژی به یک سیاست پایدار نیازمند ترکیب شدن با اصلاحات ساختاری اقتصادی و تقویت ابزارهای تولید ارزش افزوده است تا طلا تنها به انباشت ارزشی بدل نشود و به ارتقای ثبات و رشد اقتصادی کشور کمک کند.