به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سالهای اخیر، مدل اداره شهرها بهسرعت در حال تغییر است و دیگر نمیتوان با همان ابزارهای مالی گذشته، پروژههای سنگین عمرانی و خدماتی را پیش برد. افزایش هزینهها، نوسانات اقتصادی و محدودیت منابع عمومی، شهرها را به نقطهای رسانده که تأمین مالی هوشمند از یک انتخاب به یک ضرورت تبدیل شده است.
در میان ابزارهای نوین، «اوراق مشارکت هوشمند» جایگاهی ویژه یافته؛ ابزاری که براساس عملکرد واقعی پروژهها عمل میکند و میتواند مسیر تازهای برای توسعه پایدار شهری ایجاد کند.
شهرداریها در ایران طی سالهای گذشته بهطور عمده بر فروش تراکم، درآمدهای ساختمانی و بودجههای دولتی تکیه کردهاند، اما این مدل نه پایدار است و نه قابل اتکا. رکود ساختوساز، تغییرات اقتصادی و افزایش هزینههای خدمات شهری موجب شده است بسیاری از پروژهها نیمهتمام بماند یا آغاز آنها به تعویق بیفتد و در چنین فضایی، ابزارهای مالی جدید میتواند نقش نجاتبخش داشته باشد؛ بهشرطی که مبتنی بر تحلیل، شفافیت و مدیریت حرفهای طراحی شوند.
«اوراق مشارکت هوشمند» بهطور دقیق در چنین نقطهای وارد میشود؛ برخلاف اوراق سنتی که بازپرداخت آنها وابسته به بودجه شهرداری بود و ریسک بالایی برای سرمایهگذاران داشت، این اوراق از درآمدهای واقعی پروژه بازپرداخت میشود؛ یعنی اگر پروژه حملونقل، پارکینگ هوشمند یا نیروگاه خورشیدی درآمد داشته باشد، همان درآمد هزینه بازپرداخت اوراق میشود. همین موضوع شفافیت و اطمینان را بهطور قابلتوجهی افزایش میدهد و زمینه مشارکت مردم و سرمایهگذاران را فراهم میکند.
یکی از مهمترین دستاوردهای این مدل، خروج منابع مالی از وابستگی به بودجه عمومی است؛ وابستگیای که طی سالهای گذشته بار سنگینی بر دوش شهرداریها گذاشته و انعطاف مالی آنها را محدود کرده است. اکنون با ارتباط مستقیم میان درآمد و تعهدات، هم شهروندان شاهد شفافیت بیشتر هستند و هم سرمایهگذاران با اطمینان بیشتری وارد پروژهها میشوند. این سطح از وضوح مالی، میتواند اعتماد ازدسترفته به ابزارهای مشارکتی را بازسازی کند.
از سوی دیگر، اوراق مشارکت هوشمند راهی برای جذب همزمان سرمایههای خرد و کلان است. در شرایط اقتصادی کنونی، بسیاری از مردم بهدنبال روشهایی امن، شفاف و قابل اعتماد برای سرمایهگذاری هستند؛ بهویژه در حوزههایی که علاوه بر سود اقتصادی، اثر اجتماعی نیز داشته باشد. سرمایهگذاری در حملونقل، انرژی پاک، پارکینگهای هوشمند و خدمات دیجیتال شهری، دقیقاً همان حوزههایی است که شهروندان مایلاند سهمی در آن داشته باشند. اوراق مشارکت هوشمند این مسیر را هموار میکند.
نگاهی به تجربه شهرهای پیشرفته نشان میدهد که توسعه شهری بدون مشارکت اقتصادی مردم تقریباً غیرممکن است. در اروپا و شرق آسیا، بخش قابل توجهی از سرمایهگذاریهای شهری از محل اوراق زیرساخت، اوراق حملونقل و اوراق انرژی تأمین میشود. تفاوت اصلی این ابزارها با مدلهای سنتی، وجود پنلهای رصد آنلاین، شفافیت درآمد، و اتصال بازپرداخت به عملکرد پروژه است؛ همان مؤلفههایی که در مدل جدید اوراق مشارکت هوشمند در ایران نیز در حال توسعه است.
اصفهان اکنون یکی از شهرهایی است که مقدمات اجرای این مدل را فراهم کرده و بهدنبال تبدیل آن به یک الگوی ملی است؛ تدوین چارچوبهای حقوقی، طراحی سامانههای شفافیت مالی و انتخاب پروژههای قابل اتکا، از جمله اقداماتی است که در این مسیر انجام شده است. هدف این است که شهر بتواند بخشی از منابع مالی لازم را از طریق مشارکت واقعی مردم و سرمایهگذاران جذب کند؛ مشارکتی که نه فقط منجر به تأمین مالی، بلکه تقویت احساس تعلق اجتماعی شهروندان نیز میشود.
مزیت مهم دیگر این اوراق، کاهش خطر توقف پروژهها است. در مدل سنتی، هرگونه تغییر بودجه یا کاهش درآمد میتوانست پروژهای را ماهها یا سالها معطل بگذارد؛ اما در مدل جدید، پروژه با تکیه بر درآمد خود پیش میرود و در برابر فشارهای مالی کلان اقتصاد مقاومتر عمل میکند. به همین دلیل، اوراق مشارکت هوشمند نهتنها ابزار مالی، بلکه یک مدل حکمرانی اقتصادی محسوب میشود.
اوراق مشارکت هوشمند؛ مسیر تازه تأمین مالی شهری در اصفهان
نادر آخوندی، مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: در سالهای اخیر مدل سنتی تأمین مالی پروژههای شهری که بر بازپرداخت اوراق مشارکت از محل بودجه عمومی شهرداری متکی بود، با چالشهای جدی روبهرو شده است؛ این ساختار ریسک بازپرداخت را افزایش میدهد و اعتماد سرمایهگذاران را کاهش میدهد.
وی میافزاید: نسل جدید اوراق مشارکت هوشمند با هدف کاهش ریسک و افزایش شفافیت طراحی شده است. در این مدل، بازپرداخت اوراق نه از بودجه عمومی، بلکه از محل درآمد واقعی و پایدار پروژهها درآمدهایی همچون فروش بلیت مترو، پارکینگهای هوشمند، عوارض دیجیتال، خدمات حملونقل هوشمند و حتی انرژیهای تجدیدپذیر انجام میشود.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی تصریح میکند: زمانی که سرمایهگذار بداند سود و اصل سرمایه او از محل جریان درآمدی یک پروژه واقعی تأمین میشود، اعتماد سرمایهگذاری افزایش و ریسک مالی کاهش پیدا میکند؛ این مدل نزدیکترین رویکرد به شیوههای تأمین مالی پیشرفته در شهرهای هوشمند جهان است.
آخوندی ادامه میدهد: شفافیت مالی، یکی از مزیتهای کلیدی این اوراق است. شهروندان و سرمایهگذاران میتوانند روند درآمدی پروژه و نحوه بازپرداخت را بهصورت آنلاین دنبال کنند؛ موضوعی که به افزایش اعتماد عمومی و کاهش تخلفات مالی کمک میکند.
وی تاکید میکند: اوراق مشارکت هوشمند ابزار مهمی برای جذب همزمان سرمایههای خرد و کلان است؛ این روش میتواند وابستگی شهرداریها به درآمدهای سنتی را کاهش دهد و شهر را به سمت استقلال مالی واقعی هدایت کند.
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکتهای مردمی با اشاره به برنامههای پیشروی شهرداری اظهار میکند: اداره کل درآمد شهرداری اصفهان هماکنون در حال طراحی زیرساختهای فنی و حقوقی برای انتشار اوراق مشارکت هوشمند است. نخستین حوزههای هدف شامل حملونقل شهری، پارکینگهای هوشمند و پروژههای انرژی تجدیدپذیر است و تلاش داریم نمونههای موفق این مدل را برای نخستینبار در کشور در اصفهان عملیاتی کنیم.
آخوندی خاطرنشان میکند: آینده مدیریت شهری بدون ابزارهای نوین تأمین مالی ممکن نیست. اوراق مشارکت هوشمند یکی از مطمئنترین مسیرها برای توسعه پایدار شهرها و تأمین مالی پروژههای زیرساختی است و اصفهان با ورود جدی به این حوزه میتواند الگوی سایر شهرهای کشور باشد.
به گزارش ایمنا، اوراق مشارکت هوشمند میتواند نقطه عطفی در مدیریت مالی شهرها باشد؛ ابزاری که هم شفافیت مالی را افزایش میدهد و هم امنیت سرمایهگذاری را تضمین میکند. با اتصال بازپرداخت به درآمد واقعی پروژهها، ریسک کاهش یافته و مشارکت شهروندان معنا و عمق بیشتری پیدا میکند؛ این رویکرد، شهرها را از وابستگی به درآمدهای ناپایدار دور کرده و مسیر توسعه پایدار را هموار میسازد.
اگر شهرداریها بتوانند این ابزار را بهدرستی طراحی و اجرا کنند، تصمیمگیری مالی آیندهنگرانه، جذب سرمایههای خرد و کلان، تکمیل پروژههای عمرانی و افزایش اعتماد عمومی همگی در دسترس خواهد بود. آینده مدیریت شهری بدون شک در گرو تأمین مالی هوشمند است و «اوراق مشارکت هوشمند» میتواند کلید ورود به این آینده باشد.