به گزارش خبرنگار جماران؛ پل بادامک، سازهای که روزی زیر آتش نبرد مشروطهخواهان ایستاد و نام «پل پیروزی» گرفت، امروز چهرهای فرسوده و فراموششده به خود گرفته است. در حالی که فعالان میراث فرهنگی از انباشت زباله و نبود تابلو معرفی و نظارت گلایه میکنند، مسئولان میراث استان تهران از بررسی فوری و ادامه مرمت این سازه تاریخی خبر میدهند.
وقتی یک اثر ثبتملی به زبالهدانی تبدیل میشود
تابستان سال ۱۲۸۸ قمری (۱۹۰۹ میلادی)، مشروطهخواهان در منطقهی بادامک شهریار، بر سر پلی استراتژیک بر رودخانه، سه روز تمام در برابر نیروهای وفادار به محمدعلیشاه صفآرایی کردند. نبردی سرنوشتساز که سرانجام با شکست قزاقهای دولتی و پیروزی کامل مشروطهطلبان به پایان رسید.
با این دستاورد نیروهای انقلابی با روحیهای تازه به سوی تهران لشکر کشیدند و با فتح پایتخت، به سلطنت محمدعلیشاه پایان دادند؛ واقعهای که بهعنوان نقطهی عطف جنبش مشروطه در تاریخ ایران ثبت شد.
به پاس آن حماسه، مردم بادامک و مشروطهخواهان، پل محل نبرد را «پل پیروزی» نامیدند؛ نمادی ماندگار از مقاومت و پایداری در برابر استبداد.
اما امروز، چهرهی همین پل قاجاری ـ که ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ۹۸۹۶ در فهرست آثار ملی ثبت شده ـ زیر تلی از نخاله، زباله و لجن دفن شده است؛ تا جایی که به گفتهی فعالان میراث فرهنگی، دیگر شباهتی به یک اثر تاریخی ندارد.
سعید فتوحی، عکاس و فعال میراث فرهنگی، که بهتازگی از پل بادامک بازدید کرده، در گفتوگو با جماران میگوید: پل دختر بادامک در میان انبوه نخاله رها شده و چهرهاش در میان زبالهها و آب راکد زیر پل کاملاً مخدوش شده است.
او با اشاره به ارزش مهندسی این سازه توضیح میدهد که پل بادامک تنها یک مکان رویداد تاریخی است، بلکه در رستهی «پلهای تاریخی آبرسان» قرار دارد؛ سازههایی که با نامهای «آباره»، «پلبند» یا «آببند پلدار» نیز شناخته میشوند و از نمونههای کمترشناختهشده اما بسیار مهم در تاریخ مهندسی ایران هستند.
فتوحی دربارهی کارکرد این نوع پلها میگوید: این سازهها همزمان دو وظیفه را انجام میدادند؛ از یک سو مسیر عبور انسان، دام و کاروان بودند و از سوی دیگر آب را از روی درهها، رودها یا زمینهای ناهموار منتقل میکردند. یعنی یک سازهی واحد که هم نقش پل را ایفا میکرد و هم نقش کانال یا لولهی آبرسانی برای انتقال پایدار آب.
او همچنین به ضعف جدی در معرفی این اثر اشاره میکند و میگوید: حتی یک تابلو شناسایی برای اعلام ثبت ملی این پل نصب نشده است. در جادهی شهریار هم هیچ تابلوی راهنمایی وجود ندارد، در حالی که لازم است در چند نقطهی مسیر تابلو نصب شود تا مردم و گردشگران بدانند به یک اثر تاریخی نزدیک میشوند.
فتوحی می گوید: وضعیت امروز پل بادامک نتیجه سالها کمتوجهی به معرفی و حفاظت از آثار تاریخی استان تهران است. متاسفانه بناهایی با ارزش مشابه یا حتی بیشتر، همچنان برای گردشگران، راهنمایان و حتی بسیاری از مسئولان ناشناخته ماندهاند و همین گمنامی، اجازه داده تا سازهای ثبتملی بهسادگی در میان نخاله و زباله دفن شود.
این فعال میراث فرهنگی با طرح این پرسش که مگر چند پل تاریخی در استان باقی مانده که بتوان چنین با آنها رفتار کرد؟ می افزاید: چطور یک اثر مرمتشده میتواند به محل دپو تبدیل شود؟ اگر دستگاههای مسئول از این وضعیت بیخبرند، مسئله ضعف نظارت است؛ و اگر خبر دارند، این بیعملی چگونه توجیه میشود؟
فتوحی با اعلام اینکه «با این وضعیت چطور میتوان گردشگر به منطقه آورد و درباره تاریخ آبرسانها و نقش آنها در معماری و کشاورزی این منطقه توضیح داد؟» تأکید میکند که وضعیت سایر بناهای تاریخی شهرستان نیز در بسیاری موارد از این پل بدتر است؛ مسئلهای که از نظر او نشان میدهد بحران حفاظت و معرفی میراث فرهنگی در این منطقه بسیار عمیقتر از یک سازه منفرد است.
از بررسی فوری وضعیت پل بادامک تا ادامه مرمت
اما معاون میراث فرهنگی استان تهران در گفتوگو با «جماران» با اشاره به وضعیت کنونی پل بادامک میگوید: به همکارانم اعلام کردهام فوری گزارشی دقیق از وضعیت فعلی پل تهیه و ارائه کنند تا موضوع بهطور جدی پیگیری شود.
مرتضی ادیب زاده تأکید میکند که مرمت این سازه در سال ۱۴۰۱ انجام شده و به دلیل محدودیت اعتبارات، پروژه نیمهتمام مانده است، اما ادامه مرمت پل در برنامههای امسال اداره کل میراث فرهنگی استان تهران قرار دارد و تلاش می کنیم انجام شود.