حجت حاجیزاده مترجم و پژوهشگر حوزه دریا در یادداشتی نوشت: مترجم و پژوهشگر دریایی آب، به عنوان یکی از عناصر حیاتبخش و اساسی در تمامی تمدنها، همواره جایگاه ویژهای در باورها، اساطیر و آیینهای مختلف داشته است. این عنصر حیاتی، نه تنها به عنوان منبع حیات، بلکه به عنوان نمادی از پاکی، تجدید حیات، باروری و حتی قدرت نیز مورد پرستش قرار گرفته است. در بسیاری از اساطیر، آب به عنوان مادهی اولیهی آفرینش جهان شناخته شده است.
در اساطیر یونانی، اقیانوس به عنوان خدای آبهای اولیه و منبع همه چیز در نظر گرفته میشد. در اساطیر مصری نیز، نون (Nun) به عنوان اقیانوس اولیه و خالق همهی موجودات شناخته میشد. غسل تعمید در مسیحیت، وضو در اسلام و آب تنی در آیین هندو نمونههایی از این باور هستند. بسیاری از آیینهای بارانخواهی و مراسم مرتبط با کشاورزی، با هدف تأمین آب کافی برای زمین و افزایش محصول انجام میشدند.
در برخی فرهنگها، آب به عنوان نمادی از قدرت و کنترل طبیعت در نظر گرفته میشد. خدایان آب در بسیاری از اساطیر، قدرت کنترل سیل، طوفان و خشکسالی را داشتند. سومریها و بابلیها به آب به عنوان یک نیروی قدرتمند اعتقاد داشتند و خدایان آب مانند «انکی» و «ائا» را پرستش میکردند. آنها مراسم مختلفی برای طلب باران و برکت از این خدایان برگزار میکردند.
مصریان باستان نیز به نیل به عنوان رودخانه حیات نگاه میکردند و مراسم بسیاری برای تقدیس آن برگزار میکردند. آنها اعتقاد داشتند که نیل منبع حیات و باروری است و سالانه با طغیان خود، زمینهای کشاورزی را حاصلخیز میکند. در هندوئیسم، آب به عنوان یکی از پنج عنصر مقدس (پانچمهابوتا) شناخته میشود و در بسیاری از آیینهای مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد. رود گنگ نیز به عنوان رود مقدس شناخته شده و میلیونها هندو برای زیارت به آن میروند. بسیاری از تمدنهای آمریکای جنوبی مانند مایاها و اینکاها، آیینهای پیچیدهای مرتبط با آب و دریا داشتند. آنها به آبهای زیرزمینی و چشمهها به عنوان دروازه ورود به دنیای ارواح اعتقاد داشتند و مراسم قربانی و نیایش برای خدایان آب برگزار میکردند.
آب به عنوان یک عنصر حیاتی و اساسی در تمامی تمدنها، همواره جایگاه ویژهای در باورها، اساطیر و آیینهای مختلف داشته است. آیینهای مرتبط با آب و دریا، نشاندهنده اهمیت این عنصر در زندگی انسان و ارتباط عمیق او با طبیعت است. با مطالعه این آیینها میتوان به درک بهتری از باورها، ارزشها و جهانبینی تمدنهای مختلف دست یافت. در ادیان ابراهیمی نیز آب نقش بسیار مهمی دارد.
آب به عنوان نمادی از پاکی شناخته میشود و در بسیاری از آیینهای مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد. در مسیحیت، آب نمادی از تولد دوباره و گناه شویی است. مراسم غسل تعمید یکی از مهمترین آیینهای مسیحی است که در آن فرد با فرو رفتن در آب، گناهان خود را شسته و به مسیحیت میپیوندد. در یهودیت، آب نمادی از پاکی و تطهیر است و در بسیاری از آیینهای مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد. در اسلام نیز آب نمادی از پاکی و طهارت است. مسلمانان قبل از انجام نماز و ورود به مسجد وضو میگیرند و با آب بدن خود را پاک میکنند. آب در فرهنگهای مختلف به عنوان داروی شفابخش شناخته میشد و برای درمان بیماریها مورد استفاده قرار میگرفت.
در برخی فرهنگها، آب به عنوان نمادی از گذر به دنیای دیگر شناخته میشد و در مراسم تدفین مورد استفاده قرار میگرفت. این عنصر مرموز و قدرتمند، از دیرباز تاکنون منبع الهام و ترس برای انسان بوده و به همین دلیل در بسیاری از آیینها و باورهای مذهبی جایگاه ویژهای یافته است. مطالعهی آیینهای مرتبط با آب و دریا، به ما کمک میکند تا درک عمیقتری از تاریخ، فرهنگ و باورهای انسان داشته باشیم.
در فرهنگ های دیگر، تجدید حیات را با چرخههای طبیعی مانند تغییر فصول، طلوع و غروب خورشید و ماه، و جزر و مد دریا مرتبط دانستهاند. این چرخهها به عنوان نمادی از مرگ و تولد دوباره در نظر گرفته میشدند. تجدید حیات، مفهومی است که از دیرباز در باورهای بشری جایگاه ویژهای داشته است. انسانها از گذشتههای دور، به دنبال یافتن راز جاودانگی و تجدید حیات بودهاند. این جستجو در قالب آیینها و باورهای مختلفی نمود پیدا کرده است. یکی از عناصر اصلی در بسیاری از این آیینها، دریاها و به ویژه چرخههای طبیعی آن مانند جزر و مد است. دریا، به عنوان نمادی از زندگی و تجدید حیات، در بسیاری از این آیینها نقش محوری داشته است. در بسیاری از اساطیر، خدایانی وجود دارند که با مرگ و تولد دوباره مرتبط هستند. این خدایان اغلب به عنوان نمادی از تجدید حیات و چرخههای طبیعت در نظر گرفته میشدند. بسیاری از آیینها با هدف تسهیلگذار از مرگ به زندگی پس از مرگ و اطمینان از تجدید حیات روح برگزار میشدند. مصریان باستان اعتقاد داشتند که پس از مرگ، روح به دنیای پس از مرگ سفر میکند و در آنجا دوباره متولد میشود. مراسم مومیاییسازی و ساخت اهرام، با هدف حفظ بدن برای زندگی پس از مرگ انجام میشد. بسیاری از تمدنهای آمریکای جنوبی مانند مایاها و اینکاها، آیینهای پیچیدهای مرتبط با مرگ و تجدید حیات داشتند. آنها به چرخههای کیهانی و تولد دوباره خورشید نیز اعتقاد داشتند. در هندوئیسم، مفهوم چرخه تولد، مرگ و تولد دوباره (سامسارا) از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف نهایی در هندوئیسم، رهایی از چرخه سامسارا و رسیدن به موکشا (رهایی) است. یونانیان باستان نیز به مفهوم تجدید حیات اعتقاد داشتند و خدایان مختلفی مانند پرسفونه را با این مفهوم مرتبط میدانستند. یکی از آیینهای مرتبط با دریا و تجدید حیات، آیین «اوشون» در فرهنگ یوروبا است. اوشون الهه آب، عشق، باروری و تجدید حیات در این فرهنگ است. اوشون به عنوان یکی از اوریشاها (ارواح مقدس) در آیین یوروبا شناخته میشود و نقش مهمی در مراسمهای مذهبی و فرهنگی دارد. در آیین اوشون، آب به عنوان نمادی از زندگی و تجدید حیات مورد استفاده قرار میگیرد. مراسمهای مختلفی برای بزرگداشت اوشون برگزار میشود که شامل رقص، موسیقی، و قربانی کردن هدایا به دریا و رودخانهها است. این مراسمها به منظور جلب برکت، باروری و تجدید حیات در زندگی افراد و جامعه انجام میشود.
در همین راستا این مطالعه میتواند سرنخ مهمی از جایگاه آب و دریاها در آیینهای باستانی جنوب ایران و آیینی مانند «نوروز دریایی» بدهد تا به کشف ژرفتر آیینهای باستانی کمک کند. آب به دلیل نقش حیاتی آن در کشاورزی و رشد گیاهان، همواره با مفهوم باروری و حاصلخیزی هم مرتبط بوده است. بسیاری از آیینهای بارانخواهی و مراسم مرتبط با کشاورزی، با هدف تأمین آب کافی برای زمین و افزایش محصول انجام میشدند. در بسیاری از فرهنگها، آب به عنوان نمادی از رحم مادر و تولد دوباره نیز در نظر گرفته شده است. ارتباط بین آب و باروری، پیوندی است که از دیرباز در ذهن انسان ریشه دوانده است. بارش باران، طغیان رودخانهها و جاری شدن آب در زمین، همواره با افزایش حاصلخیزی و زایش طبیعت همراه بوده است.
آب در فرهنگهای بسیاری به عنوان نمادی از باروری و تولد دوباره در نظر گرفته شده است. سومریها و بابلیها به آب به عنوان یک نیروی قدرتمند و زایا اعتقاد داشتند در یونان باستان، خدایان و الهههای بسیاری با آب و باروری مرتبط بودند. دیمیتر، الهه کشاورزی و باروری، یکی از مهمترین این الههها بود. مراسمی مانند الئوسینیا به افتخار او برگزار میشد که در آنها نمادهای باروری و تجدید حیات نقش مهمی داشتند.
انتهای پیام/