به گزارش خبرنگار ایلنا، ۱۲ آذرماه روز جهانی معلولان است. افراد دارای معلولیت برای آنکه بتوانند مانند دیگر افرادِ جامعه زندگی کنند باید مورد حمایت جدی از سوی دولت و نهادهای حمایتی قرار بگیرند. از این رو در بسیاری از کشورها قوانینِ حمایتیِ قابل توجهی برای این گروه وضع میشود.
در ایران نیز قانون حمایت از حقوق معلولان در سال ۸۶ به تصویب رسید و در سال ۹۶ برای آنکه از جنبهی تزئینی بودن خارج شود، قانون اصلاح شد و قانون جدید حمایت از حقوق معلولان در سال ۹۷ ابلاغ شد. این سند جدید اما بعد از گذشت حدود ۸ سال هنوز به درستی اجرا نشده است و صرفا بخشهایی از آن به صورت محدود اجرا شده که به گفتهی فعالان این حوزه، هیچ تأثیری روی وضعیتِ بدِ افراد دارای معلولیت نگذاشته است.
افراد دارای معلولیت در ایران به خصوص در سالهای اخیر از مشکلات سخت معیشتی رنج میبرند. قانون حمایت از حقوق معلولان، به خصوص بندهای مربوط به پرداخت کمک هزینه معیشتی و حمایت از اشتغال معلولان یا به مرحلهی اجرا نرسیده و یا به صورت بسیار حداقلی اجرا شده است.
نقض سیستماتیک حقوق افراد دارای معلولیت
بهروز مروتی، فعال صنفی حقوق معلولان، در گفتگو با «ایلنا» با اشاره به وضعیت بد معلولان در ایران گفت: قانون حمایت از حقوق معلولان اواخر سال ۱۳۹۶ تصویب و در اردیبهشت ۱۳۹۷ ابلاغ شد. یعنی بیش از هشت سال و نیم از ابلاغ این قانون به دستگاههای اجرایی میگذرد. متأسفانه دولت که طبق قانون اساسی وظیفه اجرای این قانون را بر عهده دارد، از اجرای قانون سر باز زده و تنها بهانهای که مطرح میکند، مسئله کمبود بودجه است.
وی بیان کرد: از آذر ۱۳۹۷ تاکنون بابت عدم اجرای این قانون، اعتراضات گستردهای داشتهایم، اما طی این سالها تغییر محسوسی در معیشت معلولان رخ نداده است. سالی تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش در مستمری اعلام میشود، اما هیچگاه بهطور شفاف گفته نشد که این افزایش از چه میزان به چه میزان رسیده است. به عنوان مثال، امسال مستمری از یک میلیون تومان به یک میلیون و چهارصد هزار تومان افزایش یافته که معادل حدود یک و نیم کیلو گوشت است. با چنین مبلغی واقعاً نمیدانم چگونه میتوان زندگی کرد!
مروتی بیان کرد: مطابق ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان، دولت مکلف است کمکهزینه معیشتی به میزان حداقل دستمزد سالانه شورای عالی کار به افراد دارای معلولیت شدید و فاقد شغل پرداخت کند اما پس از سالها اعتراض، این مبلغ از حدود دویست هزار تومان به یک میلیون تومان رسیده است، در حالی که حداقل دستمزد سالانه اکنون بیش از ده میلیون و چهارصد هزار تومان است. یعنی تنها حدود یکدهم مبلغ واقعی پرداخت میشود. افزون بر این، بیش از ۳۰۰ هزار نفر پشت نوبت دریافت همین کمکهزینه معیشتی هستند.
این فعال حوزه معلولان گفت: حتی اگر این مبلغ به افراد تعلق بگیرد، مجموع دریافتی آنان با مستمری یک میلیون و چهارصد هزار تومانی و یارانه حدود سیصد تا چهارصد هزار تومانی، به سختی به سه میلیون تومان میرسد. این در حالی است که خط فقر گاه تا سی میلیون تومان اعلام میشود. بنابراین با سه میلیون تومان نمیتوان زندگی کرد.
مروتی تاکید کرد: هر سال وضعیت بدتر میشود. دولتها میآیند و میروند و همهچیز با شعار و پروپاگاندا پایان مییابد. به عنوان نمونه، روز سهشنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۴ در سالن اجلاس سران مراسم گرامیداشت برگزار شد. ما سالهای قبل نیز شاهد چنین جشنهایی بودیم، اما جز شعار و سخنان کلی، نتیجهای نداشته است. این مراسمها پوششی برای نقض سیستماتیک حقوق افراد دارای معلولیت است.
این فعال حوزه معلولان تأکید کرد: وقتی دولت قانون را اجرا نمیکند، مجلس بیتفاوت است و قوه قضاییه نیز برخوردی ندارد، این یعنی ارکان حاکمیت در جریان ظلمی هستند که طی هشت سال و نیم به افراد دارای معلولیت روا داشته شده است. این وضعیت به نوعی آپارتاید علیه معلولان تبدیل شده است. هرچه شعارها بزرگتر و اغواگرتر میشوند، در عمل این آپارتاید سختتر و محکمتر میشود.
روز جهانی معلولان؛ روزی برای تبلیغات و جشنهای غیرضروری
مروتی بیان کرد: مشکلات تنها به معیشت محدود نیست. در حوزه درمان، توانبخشی، مراقبت و نگهداری نیز افراد دارای معلولیت با مشکلات عدیدهای مواجهاند. به عنوان مثال، هزینه پرستار ۲۴ساعته کمتر از ۳۵ میلیون تومان نیست، در حالی که دولت تنها چهار میلیون تومان کمکهزینه حق پرستاری پرداخت میکند. صدها هزار نفر پشت نوبت دریافت این خدمات هستند. در واقع در همهی حمایتهایی که دولت برای افراد دارای معلولیت درنظر گرفته، دهها هزار نفر پشت صف دریافت این خدمات هستند.
این فعال حوزهی معلولان تاکید کرد: در حوزه اشتغال نیز هزاران نفر پشت نوبت استفاده از مواد قانونی مربوط به کمکهزینه ارتقای کارایی یا پرداخت حق بیمه معلولان هستند. این خدمات میتوانستند مشوقی برای اشتغال باشند، اما به دلیل محدودیت بودجه ارائه نمیشوند. صندوق فرصتهای شغلی که میتوانست نقش مهمی در تسهیل اشتغال ایفا کند، پس از هشت سال و نیم هنوز آغاز به کار نکرده است. دلیل آن اختلافات مدیریتی و نبود اراده در سازمان بهزیستی است.
مروتی بیان کرد: حاکمیت همه این مسائل را میداند و گزارشها به دستشان میرسد، اما گوش شنوایی وجود ندارد. روز جهانی معلولان به جای آگاهسازی، به ابزاری برای تبلیغات و جشنهای غیرضروری تبدیل شده است. در حالی که معلولان نیازمند جشن نیستند، بلکه نیازمند به رسمیت شناخته شدن حقوقشان هستند.
این فعال حقوق معلولان بیان کرد: تا زمانی که حتی یک فرد دارای معلولیت پشت نوبت دریافت ویلچر، عصا یا کمکهزینه معیشتی باشد، هیچ جشن و گرامیداشتی موضوعیت ندارد. هزینه میلیاردی این مراسمها میتواند صرف تهیه وسایل توانبخشی یا کمکهزینه معیشتی شود.
فریاد میزنیم اما امیدی نداریم!
مروتی گفت: ایران متأسفانه کشوری معلولزا است. سالانه دهها هزار نوزاد معلول متولد میشوند و دهها هزار نفر بر اثر تصادفات، حوادث کار یا بیماریها دچار معلولیت میشوند. اما هیچ برنامهای برای آنان وجود ندارد. سازمان بهزیستی صرفاً به نهادی توزیعکننده یارانه تبدیل شده است. بهزیستی، به عنوان سازمان متولی حمایت از حقوق معلولان، خود در نقض سیستماتیک حقوق افراد دارای معلولیت، دست دارد.
این فعال حقوق معلولان تاکید کرد: بیش از ۹۵ درصد افراد دارای معلولیت زیر خط فقر مطلق هستند. به همین دلیل ما به نشانه اعتراض، ۱۲ آذر جلوی مجلس و سازمان برنامه و بودجه مشکلات خود را فریاد خواهیم زد. هرچند امیدی نداریم، اما این رسالت ماست که تا زمانی که توان داریم، فریاد بزنیم و بگوییم شعارها دروغ است و وضعیت اقتصادی به شدت اسفبار است.
مروتی در پایان گفت: مشکل اصلی ما اکنون زنده ماندن است. رفاه، درمان و توانبخشی در اولویت نیستند؛ مشکل ما گرسنگی و بقاست. اگر خانوادهها و خیرین نباشند، بسیاری از افراد دارای معلولیت حتی برای نان شب محتاج خواهند بود.