به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، به تازگی چهار تفاهمنامه بزرگ سرمایهگذاری به ارزش 390 هزار میلیارد ریال در ستاد توسعه و پیشرفت استان همدان امضاء شده است، تفاهمنامههایی که از نگاه مسئولان میتواند موتور توسعه صنعتی و انرژی استان را روشن کنند، در حالی که از نگاه کارشناسان، پرسش اصلی چیز دیگر است اینکه آیا خروجی این طرحها مستقیماً در اشتغال پایدار و معیشت خانوار همدان دیده خواهد شد؟
امید پر چالش به جهش اقتصادی با تفاهمنامههای جدید
امضای 39 همت تفاهمنامه سرمایهگذاری که در استان همدان در راستای ارتقای اقتصادی استان همدان انجام شدهاند، شاید بهعنوان نقطه شروعی برای پروژههای کلان اقتصادی مطرح شوند اما اجرا و تحقق واقعی این پروژهها در کنار اثرات ملموس در زمینه معیشت، اشتغال و توسعه منطقهای هنوز همراه با برخی نگرانیهاست.
در این میان، نکتهای که بارها مطرح میشود این است که تفاهمنامهها تنها آغازگر مسیر هستند و بدون شروع واقعی پروژهها و تکمیل آنها، نمیتوان به نتیجهگیریهای اقتصادی امیدوار بود اگرچه امضای این تفاهمنامهها در راستای جذب سرمایه و توسعه برای استان همدان نوید بخش است، اما بدون شک برای تاثیرگذاری واقعی بر اشتغال و معیشت مردم، نیاز به شفافیت در فرایند اجرا و مدیریت صحیح پروژهها دارای اهمیت ویژهای است.
در بین تفاهمنامهها پروژههایی مانند انرژی همچنان جزو مولفههای خوشایند برای رونق اقتصادی استان قرار دارد اما کارشناسان بر لزوم توجه به بخشهایی نظیر گردشگری، صنایع غذایی، صنایع کوچک و فناوری تیز تأکید میکنند چرا این بخشها علاوه بر ایجاد اشتغال بیشتر، به رشد اقتصادی پایدار و متوازن در استان منجر میشود.
این شرایط در حالی است که به عقیده حمید ملانوری شمسی، استاندار همدان این سرمایهگذاریها آغاز یک دوره جدید است و بدون حضور واقعی بخش خصوصی بسیاری از طرحها متوقف میشوند از همینرو مسیر اداری باید برای سرمایهگذاران هموارتر از همیشه شود.
با این وجود آنچه در خلال انعقاد تفاهمنامهها مشاهده میشود، نیازمند تحلیل دقیق و ارزیابی از منظری متفاوت است.
بهویژه، سنجش نسبت هزینه سرمایهگذاری به ظرفیت اشتغال قابل اتکا، از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که این شاخص میتواند نشان دهد که یک پروژه یا توافقنامه تا چه حد توانایی ایجاد اشتغال پایدار و بهرهوری واقعی را دارد.
بنابراین، بررسی اثرگذاری تفاهمنامهها تنها با اتکا به ارقام کلی سرمایهگذاری کافی نیست، بلکه ارزیابی دقیقتر، با تمرکز بر بازده اجتماعی و اقتصادی، معیار قابل اعتمادتری برای سنجش ارزش واقعی این توافقها فراهم میکند.
گریزی بر 39 همت تفاهمنامه سرمایهگذاری با اشتغال واقعی
در بین تفاهمنامههای منعقد شده به احداث 13 نیروگاه خورشیدی با 340 هزار میلیارد ریال اعتبار و اشتغال 300 شغل اشاره شده است.
در نگاه نخست، این طرح عظیمترین سرمایهگذاری استان همدان به شمار میرود و میتواند نمادی از توجه به توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در منطقه باشد. حجم سرمایهگذاری صورتگرفته نشاندهنده عزم مسئولان برای گسترش زیرساختهای انرژی خورشیدی و حرکت به سمت اقتصاد سبز است بنابراین چنین پروژههایی معمولاً از منظر جذب سرمایه و توسعه فناوری، اهمیت زیادی دارند و میتوانند اثرات مثبت بلندمدتی بر اقتصاد منطقه داشته باشند.
با این حال، وقتی از زاویه دیگری به این پروژه نگاه میکنیم، نسبت سرمایه به اشتغال ایجادشده نکتهای است که نیاز به تأمل دارد. همانطور که در متن اشاره شده، اختصاص 1130 میلیارد ریال برای هر شغل، نشاندهنده این است که بهرهوری اشتغال در این پروژه نسبتاً پایین است و این موضوع باعث میشود که طرحهای خورشیدی، اگرچه در زمینه تولید انرژی و سرمایهگذاری قابل توجه باشند اما، نتوانند به طور مستقیم در ایجاد فرصتهای شغلی نقش ایفا کنند.
به طور کلی، این مسئله نشان میدهد که ماهیت پروژههای خورشیدی بیشتر سرمایهبر است تا اشتغالبر، بنابراین در تحلیل اقتصادی، علاوه بر میزان سرمایهگذاری، باید به اثرات جانبی مانند اشتغال، توانمندسازی نیروی کار محلی و توسعه صنایع جانبی نیز توجه کرد.
یک کارشناس انرژی به خبرنگار ما گفت: نیروگاه خورشیدی برای توسعه پایدار ضروری است اما اگر انتظار اشتغالزایی داریم، باید نگاهمان را اصلاح کنیم چرا این طرحها بیشتر به پایداری انرژی کمک میکند تا اینکه بتواند معیشت کوتاهمدت خانوار را بهبود بخشد.
رضا توکل افزود: با این حال، اثر غیرمستقیم آن بر ایجاد امنیت انرژی، کاهش هزینههای تامین برق صنایع و جذب سرمایهگذاران ثانویه قابل دفاع است.
طرح شیرینسازی و تولید بنزین با 45 هزار میلیارد ریال اعتبار و ایجاد 100 شغل
تفاهمنامه چشمگیر بعدی به طرح شیرینسازی و تولید بنزین با 45 هزار میلیارد ریال اعتبار و ایجاد 100 شغل اختصاص دارد که از دیدگاه محیط زیستی، اجرای این طرح نیازمند بررسی دقیق اثرات زیستمحیطی است چرا که استان همدان یکی از مناطق پرریسک از نظر تامین منابع آبی کشور است و مشکل کمبود آب و فروچالهها در این استان یکی از نگرانیهای اصلی محیط زیست محسوب میشود، بنابراین مصرف بالای آب برای فرآیندهای پالایشگاهی میتواند فشار مضاعفی بر منابع آبی محلی وارد کند و بحران آب و فرونشست را تشدید نماید همچنین ایجاد زنجیره صنعتی جدید و افزایش فعالیتهای نفتی و حملونقل میتواند آلودگی هوا و خاک را افزایش دهد.
در همین زمینه یک کارشناسان محیط زیست هشدار داد و گفت: بدون انجام مطالعات جامع اثرات محیطی، این پروژه ممکن است آسیبهای بلندمدتی برای اکوسیستم منطقه ایجاد کند که از جمله این آسیبها میتوان به تغییرات در کیفیت آبهای زیرزمینی، تخریب پوشش گیاهی و تهدید منابع آبی محلی اشاره کرد.
رسول برزگر به خبرنگار ما گفت: با وجود منافع اقتصادی محدود از ایجاد حدود 100 شغل مستقیم و تقویت زنجیره ارزش صنایع نفتی، ضروری است که تصمیمگیری نهایی با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و محیط زیستی منطقه برای این پروژه انجام شود.
وی افزود: بهرهبرداری از فناوریهای کممصرف آب و رعایت استانداردهای زیستمحیطی میتواند تا حدی اثرات منفی این طرح را کاهش دهد، اما بدون مدیریت جامع و پایش مستمر، ریسکهای زیستمحیطی بالا باقی خواهند ماند.
این کارشناس با تاکید بر اینکه این طرح صنعتی، اگرچه اشتغال مستقیم محدودی دارد، اما میتواند زنجیره ارزش صنایع نفتی، حملونقل و صادرات را متحول کند، گفت: سوال اصلی در این طرح این است آیا استانداردهای زیستمحیطی و مصرف آب در منطقه همدان لحاظ شده است؟ چرا که همواره کارشناسان محیطزیست نسبت به این بخش هشدار دادهاند که پروژههای پالایشگاهی باید همراه با مطالعات جامع اثرات محیطی باشند.
مجتمع خدماتی رفاهی و تیرپارک با 2 هزار میلیارد ریال اعتبار و ایجاد 50 شغل
در طرح مجتمع خدماتی رفاهی و تیرپارک با 2 هزار میلیارد ریال اعتبار و ایجاد 50 شغل برخلاف دو طرح قبل، اشتغالزایی مستقیمتر و ملموستری وجود دارد که میتواند معیشت محلی و امنیت جادهای را بهبود دهد. بر اساس تحلیلهای اقتصادی بازگشت سرمایه در پروژههای خدمات جادهای سریعتر و اشتغال آن پایدارتر است، بهخصوص اگر در نقاط بدون خدمات رفاهی اجرا شود.
برهمین اساس این پروژه علاوه بر تقویت زیرساختهای حملونقل، میتواند محرکی برای رشد کسبوکارهای کوچک محلی و افزایش گردشگری داخلی باشد و همچنین با توجه به کاهش تصادفات و افزایش ایمنی مسیرها، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی منطقه ایفا کند بنابراین اجرای موفق چنین طرحهایی میتواند الگویی برای توسعه پایدار در سایر نقاط کشور نیز باشد.
پروژه ترانزیت و صادرات محصولات نفتی با 300 میلیارد ریال اعتبار و ایجاد 25 شغل
پروژه ترانزیت و صادرات محصولات نفتی با سرمایهگذاری 300 میلیارد ریالی، هرچند از نظر عدد مطلق محدود به نظر میرسد، اما نقش استراتژیک مهمی در توسعه زیرساختهای استان دارد.
یک کارشناس حوزه صادرات در این خصوص گفت: تمرکز بر ترانزیت و صادرات، علاوه بر ایجاد 25 فرصت شغلی مستقیم، ظرفیت استان را برای حضور در بازارهای بینالمللی و جذب سرمایههای بزرگتر در آینده افزایش میدهد.
مریم موحد افزود: این اقدام میتواند نقطه شروعی برای توسعه صنعتی و اقتصادی پایدار باشد و تأثیرات مثبت بلندمدتی بر زنجیره تأمین و کارایی حملونقل منطقه داشته باشد.
وی با بیان اینکه با ایجاد شبکههای مطمئن و کارآمد برای صادرات محصولات نفتی، استان نه تنها امنیت و بهرهوری زنجیره تأمین خود را ارتقا میدهد، بلکه فرصتهای شغلی غیرمستقیم در حوزه خدمات و صنایع وابسته نیز ایجاد میکند، گفت: این پروژه نمونهای از سرمایهگذاریهای کوچک با اثرات اقتصادی و اجتماعی بزرگ است که میتواند بهعنوان پایهای برای توسعه پایدار و رقابت منطقهای استان عمل کند
پیامدهای واقعی 39 همت تفاهمنامه بر اشتغال و معیشت
تفاهمنامه سرمایهگذاری 39 هزار میلیارد تومانی استان همدان، اگرچه از نظر حجم مالی قابل توجه است، اما در کوتاهمدت تأثیر محدودی بر بازار کار همدان خواهد گذاشت.
دادههای رسمی نشان میدهد مجموع اشتغال مستقیم ناشی از این طرحها تنها به 475 نفر میرسد، رقمی که در مقایسه با حجم سرمایهگذاری، نسبت اشتغالزایی پایینی را بازتاب میدهد به همین دلیل، انتظار تحول فوری در شاخصهای معیشتی و نرخ بیکاری استان چندان واقعبینانه نیست و اثرگذاری اقتصادی آنها بیشتر در لایههای غیرمستقیم و با فاصله زمانی نمایان خواهد شد.
با این حال، ارزیابیها حاکی از آن است که پروژهها در میانمدت و بلندمدت ماهیتی زیرساختی و پیشران دارند بنابراین تکمیل این طرحها میتواند امنیت انرژی صنایع استان را افزایش داده و در نتیجه ریسک تولید را برای بخش خصوصی کاهش دهد، عاملی که معمولاً بهعنوان محرک اصلی تصمیمهای سرمایهگذاری صنعتی و کشاورزی شناخته میشود.
همچنین توسعه زیرساختهای انرژی میتواند زنجیرههای ارزش در بخشهای خدمات، حملونقل و صنایع وابسته را تقویت کرده و از مسیر افزایش تولید، صادرات و مالیاتستانی، درآمدهای پایدارتر برای استان ایجاد کند.
یک اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در گفتوگو با خبرنگار ما در این خصوص گفت: هرچند اشتغال مستقیم این طرحها پایین است، اما اثرات جانبی آنها میتواند رشد پایدار ایجاد کند.
مصطفی نوعدوست افزود: نکته اینجاست که استان همدان، باید همزمان طرحهای کاربر مثل صنایع تبدیلی کشاورزی، گردشگری و خدمات دانشبنیان را نیز تقویت کند چرا که که بدون توسعه همزمان بخشهای اشتغالزا، منافع بلندمدت طرحهای سرمایهبر ممکن است بهتنهایی پاسخگوی نیازهای فوری بازار کار نباشد.
وی بیان کرد: بهطور کلی، تفاهمنامه 39 همتی را میتوان اقدامی راهبردی برای ایجاد بنیانهای رشد بلندمدت ارزیابی کرد، اما تأثیر آن بر معیشت خانوارها زمانی قابل لمس خواهد بود که سیاستگذاران بستههای مکمل اشتغالزا را در کنار این سرمایهگذاری کلان اجرا کنند.
مردم همدان خواستار نتایج ملموس از پروژههای سرمایهگذاری هستند
یکی از شهروندان همدانی، با اشاره به تفاهمنامههای سرمایهگذاری گفت: امیدوارم که این سرمایهگذاریها نه فقط در کاغذ، بلکه بهطور واقعی به اشتغال و بهبود معیشت ما منجر شود ما مردم همدان انتظار داریم نتیجه ملموسی از این پروژهها ببینیم.
رضا طلوعی همچنین افزود: مردم خواستار شفافیت بیشتر در اجرای این پروژهها و پیگیری مستمر از سوی مسئولان هستند تا بتوانند از مزایای این سرمایهگذاریها بهرهمند شوند.
فرصتها و نگرانیهایی که دغدغه سرمایهگذاران است
سرمایهگذاران فعال در تفاهمنامههای فوق به ویژه پروژههای انرژی تجدیدپذیر در استان همدان میگویند در ماههای اخیر فضای عمومی این حوزه با ترکیبی از امید و نگرانی همراه بوده است.
تعدادی از این افراد بارها در جلسات عمومی تأکید کردهاند اگرچه حمایتهای دولت چهاردهم و معرفی بستههای جدید تشویقی، چشمانداز سرمایهگذاری در نیروگاههای خورشیدی را جذابتر کرده است اما هنوز ابهاماتی وجود دارد.
یکی از فعالان اقتصادی استان همدان در این خصوص، گفت: موقعیت ویژه استان همدان که میتواند به رشد پروژههای انرژی و زیرساختی کمک کند یعنی عاملی که میتواند این استان را به یکی از قطبهای نوظهور تولید انرژی خورشیدی تبدیل کند.
حسنخانی اما با گلایه از اینکه ادامه بروکراسی اداری در شهرستانها روند اجرای پروژهها را کند کرده است، افزود: ابهام در تأمین پایدار آب و برق برای توسعه نیروگاهها همچنان وجود دارد بنابراین نبود تضمینهای مشخص میتواند سرمایهگذاران را مردد کند.
وی همچنین به ریسکهای ناشی از ناپایداری اقتصادی و نرخ بالای تورم اشاره کرد و ادامه داد: تمامی این عوامل محاسبات مالی پروژهها را با عدم قطعیت مواجه کرده و توان پیشبینی بازگشت سرمایه را کاهش میدهد.
این فعال بخش خصوصی با تاکید بر اینکه با وجود این چالشها، بسیاری امیدوارند اقدامات جدید دولت بتواند مسیر را برای جذب سرمایه و توسعه ظرفیتهای انرژی پاک در این منطقه هموارتر کند، بیان کرد: همدان پتانسیل دارد، اما تا زمانی که مسیر اداری کوتاه نشود و عارضههای محلی حل نگردد، سرمایه واقعی وارد نمیشود.
ضرورت اجرای پروژههای سرمایهگذاری همدان در راستای تقویت اقتصاد و رفاه عمومی
به گزارش تسنیم، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان خود بارها بر لزوم استفاده بهینه از ظرفیتهای داخلی و تقویت تولیدات بومی تأکید کردهاند.
ایشان همچنین بر اهمیت تحقق عدالت اجتماعی و توزیع مناسب منابع و فرصتها میان استانها و مناطق مختلف کشور تأکید داشتهاند بنابراین با این نگاه که تفاهمنامهها نقطه شروعاند نه پایان اثر ملموس بر معیشت و اشتغال خانوار تنها زمانی محقق میشود که اجرای پروژهها بهطور واقعی آغاز و تکمیل شود.
در این راستا، مردم همدان نیز توقع دارند که این سرمایهگذاریها نه تنها به توسعه زیرساختها و ایجاد شغل منجر شود، بلکه اثرات ملموس آن در بهبود کیفیت زندگی مردم قابل لمس باشد.
انتظار میرود با توجه به موقعیت ویژه استان همدان از نظر منابع طبیعی، کشاورزی و گردشگری، صنعتی، معدنی و حتی دانشبنیانها پروژههای سرمایهگذاری به صورت پایدار و همهجانبه در راستای تقویت اقتصاد منطقه و رفاه عمومی مردم اجرا شوند.
علاوه بر این، از آنجا که رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره بر نقش اساسی مسئولان در شفافسازی فرآیندها، نظارت دقیق بر اجرای پروژهها و جلوگیری از هرگونه فساد تأکید کردهاند، این موضوع نیز باید در برنامههای اقتصادی همدان مورد توجه قرار گیرد تا از سرمایهگذاریها حداکثر بهرهبرداری صورت گیرد و رضایت مردم از نتایج این اقدامات فراهم شود.
گزارش از: شکوفه رنجبر
انتهای پیام/