به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در میان دعاهای نقل شده از ائمه معصومین(ع) درباره طلب باران، سه دعا از امام علی(ع) نقل شده که دو تای آن در خطبههای حضرت و یک مورد در حکمتهای نهجالبلاغه ذکر شده است.
در بخش حکمتهای نهجالبلاغه که عبارتهای گزیده و کوتاه از میان سخنان امام علی(ع) به انتخاب سید رضی در آن قرار گرفته، این دعا در حکمت ۴۷۲ نقل شده است: «اَللَّهُمَّ اِسْقِنَا ذُلُلَ اَلسَّحَابِ دُونَ صِعَابِهَا؛ خدایا به ما آب برسان با ابرهای رام گشته فرمانبر؛ نه با ابرهای سخت نافرمان».
این دعا را میتوان «کوتاهترین دعای باران» دانست که داری «شش کلمه» است و در آن ابرهای باردار به شتران رام بارکش، که بار خود را در زمان و مکان مناسب پیاده میکنند، و ابرهای بیباران به شترهای سرکشی که سروصدا و رعدوبرق فراوان دارند، اما تحمل حمل باران یا سواری دادن به انسان را ندارند، تشبیه شدهاند که فصاحت فراوان در این چند کلمه، مورد تحسین سید رضی قرار گرفته است.
در میان خطبههای نهجالبلاغه، خطبه ۱۱۵ و ۱۴۳ به دعای باران اختصاص دارد و به نظر میرسد که حضرت پس از انتخاب کوفه بهعنوان مرکز حکومت، دو بار نماز باران خواندهاند. اگرچه امکان بررسی همه مفاهیم این دو دعا باران در این نوشته ممکن نیست؛ اما به اجمال میتوان به برخی از مطالب این ادعیه را بیان کرد.
خطبه ۱۱۵ از ادعیه معروف استسقاء و طلب باران از امام علی(ع) که هم در منابع شیعی و هم منابع اهلسنت، بخشهایی از آن را نقل کردهاند. از نکات کلی این دعا، تاکید بر نسبت میان بارش باران و اعمال انسان است. امام علی(ع) در بخشی از این دعا، از خداوند اینگونه درخواست میکند:
«نَدْعُوک حِینَ قَنَطَ الْأَنَامُ وَمُنِعَ الْغَمَامُ وَهَلَک السَّوَامُ أَلَّا تُؤَاخِذَنَا بِأَعْمَالِنَا وَلَا تَأْخُذَنَا بِذُنُوبِنَا؛ خدایا تو را میخوانیم، در این هنگام که همه ناامید شدهاند، و ابر رحمت بر ما نمیبارد و حیوانات ما نابود گردیدهاند، ما را به کردار ما عذاب نکنی، و به گناهان ما کیفر ندهی.»
خطبه ۱۴۳ نهج البلاغه، علاوه بر این کتاب در منابعی مانند «خصال شیخ صدوق» نیز نقل شده است. در بخشی از این خطبه نیز حضرت در بیان نسبت میان گناهان و کمبود ارزاق و باران به مردم می فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ یبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الْأَعْمَالِ السَّیئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَکَاتِ وَ إِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَیرَاتِ لِیتُوبَ تَائِبٌ وَ یقْلِعَ مُقْلِعٌ وَ یتَذَکَّرَ مُتَذَکِّرٌ وَ یزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ، وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ- اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یرْسِلِ السَّماءَ عَلَیکُمْ مِدْراراً وَ یمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً، خداوند بندگانش را به وقت اعمال بدشان به کمبود میوهها، و بازداشتن برکات و بستن درِ خیرات آزمایش میکند، تا توبهکننده توبه کند و گناهکار دل از گناه قطع نماید و پندگیرنده پند گیرد و خودداریکننده از گناه خودداری کند و خداوند سبحان «توبه» را سبب فراوانی روزی و رحمت بر خلق قرار داد و فرمود: «از خداوند آمرزش بخواهید، که او بسیار آمرزنده است. بعد از توبه شما باران آسمان را فراوان بر شما ببارد. و شما را به اموال و فرزندان مدد دهد.»
اینجا در ادامه این خطبه، اینگونه از خداوند درخواست میکند: «وَ لَا تُهْلِکْنَا بِالسِّنِینَ وَ لَا تُؤَاخِذْنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاءُ مِنَّا یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین، خداوندا، ما را به خشکسالی هلاک مکن، و ما را به سبب اعمالی که نادانان ما مرتکب شدهاند مؤاخذه مفرما.»
از نکات دیگری که میتوان گفت این است که در مجموع این دو خطبه، از خداوند «باران نافع» درخواست میشود و حدود ۳۰ صفت برای آن شمرده میشود که یکی از این اوصاف «َتُرْخِصُ الْأَسْعَارَ، ارزانی قیمتها» است. موضوعی که در اغلب دعاهای باران، به آن تاکید شده است.
در بخش بعدی این نوشته، دعاهای باران دیگر ائمه معصومین(ع) بررسی میشود.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
---
پایان پیام