شفقنا- یک گزارش جدید بینالمللی از جهش چشمگیر درآمد شرکتهای بزرگ تولیدکننده تسلیحات در سراسر جهان پرده برداشته است؛ افزایشی که به دلیل رشد سریع هزینههای نظامی کشورها، بهویژه در سایه دو جنگ جاری در غزه و اوکراین حاصل شده است.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا، بر اساس گزارش جدید مؤسسه بینالمللی پژوهشهای صلح استکهلم (سیپری) که روز دوشنبه منتشر شد، فروش تسلیحات و خدمات نظامی در جهان طی سال ۲۰۲۴ میلادی با رشد ۵/۹ درصدی به ۶۷۹ میلیارد دلار رسید؛ رقمی که بالاترین میزان ثبتشده از زمان آغاز گردآوری این دادهها به شمار میرود.
این گزارش تأکید دارد که تداوم جنگها در اوکراین و غزه، همراه با افزایش تنشهای ژئوپلیتیکی در دیگر مناطق، کشورها را واداشته تا خریدهای دفاعی خود را به شکلی بیسابقه افزایش دهند، امری که باعث جهش تقاضا برای تسلیحات در سطح جهانی شده است.
سیپری اعلام کرده است برای نخستین بار از سال ۲۰۱۸، درآمد نظامی پنج شرکت بزرگ تسلیحاتی جهان بهطور همزمان افزایش یافته است؛ امری که نشان از تمرکز فزاینده دولتها بر گسترش صنایع دفاعی خود دارد.
شرکتهای آمریکایی و اروپایی همچنان پیشران اصلی این رشد بودهاند، هرچند سایر مناطق نیز افزایش درآمد را تجربه کردهاند. آسیا و اقیانوسیه تنها استثنا بودند که در پی افت عملکرد شرکتهای تسلیحاتی چینی با کاهش درآمد روبهرو شدند.
در این گزارش آمده است که افزایش تقاضای جهانی سبب شده شرکتهای تولید سلاح خطوط تولید خود را گسترش دهند، کارخانههای جدیدی تأسیس کنند و از طریق خرید و ادغام، ظرفیت تولیدیشان را بالا ببرند.
صنایع آمریکا و اروپا در صدر
درآمد شرکتهای آمریکایی با رشد ۳/۸ درصدی به ۳۳۴ میلیارد دلار رسید؛ ۳۰ شرکت از مجموع ۳۹ شرکت آمریکایی حاضر در فهرست، افزایش فروش را ثبت کردند. در میان آنها، غولهای شناختهشدهای مانند لوکهید مارتین، نورثروپ گرومن و جنرال داینامیکس بیشترین سهم را داشتهاند.
در عین حال، سیپری هشدار داد پروژههای مهمی چون جنگنده F-35، زیردریایی کلمبیا و موشک قارهپیمای Sentinel ICBM با تأخیرهای قابل توجه و افزایش شدید هزینهها روبهرو هستند که میتواند روند نوسازی تسلیحات آمریکا را با چالش مواجه کند.
در اروپا نیز (بهاستثنای روسیه)، مجموع درآمد شرکتهای تسلیحاتی با افزایش ۱۳ درصدی به ۱۵۱ میلیارد دلار رسید. ۲۳ شرکت از ۲۶ شرکت اروپایی حاضر در فهرست سیپری، رشد مثبت داشتهاند.
شرکت Czechoslovak Group جمهوری چک بیشترین رشد را با جهش ۱۹۳ درصدی و رسیدن به ۳/۶ میلیارد دلار تجربه کرد که عمدتاً ناشی از تقاضای فراوان برای مهمات مورد استفاده در اوکراین بود.
سیپری هشدار داده است وابستگی شدید صنایع اروپایی به فلزات حیاتی میتواند برنامههای توسعه نظامی این قاره را پیچیده کند؛ بهویژه پس از اینکه شرکتهای بزرگی مانند ایرباس و سافران برای جایگزینی تیتانیوم روسی ناچار به جستوجوی منابع جدید شدند.
همچنین محدودیتهای تازه چین بر صادرات برخی مواد معدنی حیاتی، زنجیره تأمین اروپا را با مشکل روبهرو کرده است.
در همین حال، درآمد دو شرکت روسی موجود در فهرست سیپری با وجود تحریمهای غرب و کمبود قطعات، ۲۳ درصد رشد داشته و به ۳۱/۲ میلیارد دلار رسیده است؛ رشدی که ناشی از افزایش تقاضای داخلی عنوان شده است. با این حال، کمبود نیروی کار ماهر ممکن است توان نوآوری و توسعه آتی صنایع نظامی روسیه را با مشکل مواجه کند.
افت در آسیا، جهش در شرق آسیا
مجموع درآمد شرکتهای واقع در آسیا و اقیانوسیه با افت ۱/۲ درصدی به ۱۳۰ میلیارد دلار کاهش یافت؛ مهمترین عامل آن کاهش چشمگیر فروش تسلیحات چین (۱۰ درصد) بود.
در این میان، شرکت NORINCO بزرگترین افت را با کاهش فروش ۳۱ درصدی تجربه کرد؛ موضوعی که به گفته سیپری، ناشی از پروندههای فساد مالی در سال ۲۰۲۴ و لغو یا تعویق چند قرارداد کلان بوده است.
در مقابل، شرکتهای ژاپنی و کرهای رشد قابل توجهی داشتهاند؛ به ترتیب ۴۰ درصد (۱۳/۳ میلیارد دلار) و ۳۱ درصد (۱۴/۱ میلیارد دلار)، که مهمترین عامل آن، افزایش چشمگیر صادرات شرکت هانهوا عنوان شده است.
ورود بیسابقه شرکتهای خاورمیانهای
سیپری گزارش داده است که برای نخستین بار، ۹ شرکت از خاورمیانه در میان فهرست ۱۰۰ شرکت تسلیحاتی برتر جهان قرار گرفتهاند که مجموع درآمد آنها به ۳۱ میلیارد دلار (رشد ۱۴ درصدی) رسیده است.
سه شرکت اسرائیلی حاضر در فهرست نیز با وجود انتقادات گسترده بینالمللی نسبت به عملکرد نظامی این رژیم در غزه، درآمد خود را ۱۶ درصد افزایش داده و به ۱۶/۲ میلیارد دلار رساندهاند.