به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، کتاب «منتخب تذکرههای فارسی؛ تذکره نصرآبادی، تذکره حزین، تذکره شمع انجمن و تذکره کلمات الشعراء» به کوشش محمد قهرمان به تازگی توسط انتشارات امیرکبیر به چاپ دوم رسیده است. این کتاب هم مانند «منتخبی از اشعار شاعران سبک هندی» با گردآوری قهرمان، سال ۱۴۰۲ به چاپ رسید و حالا نسخههای چاپ دومش راهی بازار نشر شدهاند.
محمد قهرمان گردآورنده تذکرههای این کتاب، شاعر و پژوهشگر ادبی، متولد ۱۳۰۸ و درگذشته به سال ۱۳۹۲ است. او دو کتاب «منتخبی از اشعار شاعران سبک هندی» با معرفی ۳ شاعر و «صیادان معنی» شامل گزیده اشعار سخن سرایان شیوه هندی را هم بین آثار انتشارات امیرکبیر دارد که هر سه تجدیدچاپ، و با مقدمه مرتضی امیری اسفندقه همراه شدهاند.
بخش زیادی از مقدمهای که اسفندقه بر این کتابها نوشته، درباره زندگی و کارنامه قهرمان است که به گفته او، در حوزه علم ادبیات، دانایی و درایتش به روز بود و به ادب دیروزِ کلاسیک پارسی علاقه زیادی داشت. اسفندقه میگوید محمد قهرمان، بین طرزها و طورها و سبکهای شعر پارسی به سبک هندی وفادار ماند و آن را وا رسید و واکاوید و سرود و ستایش کرد. این پژوهشگر ادبیات فارسی علاوه بر سبک هندی، روی تذکره نویسی ادیبان فارسی هم کار کرده و «منتخب تذکرههای فارسی» نتیجه این فعالیت هاست.
کتاب پیش رو با هدف معرفی ۴ تذکره مهم ادبیات فارسی تهیه و تدوین شده و این ۴ بخش را در بر میگیرد:
«منتخبی از تذکره نصرآبادی، میرزامحمدطاهر نصرآبادی ۱۰۲۷ ق»، «گلچینی از تذکره حزین، ابوطالب حزین اصفهانی ۱۱۰۳ ق»، «منتخبی از تذکره شمع انجمن، سید محمدصدیق صدیق حسن خان بهادر ...» و «منتخبی از تذکره کلمات الشعراء تالیف محمدافضل سرخوش...».
در طول تاریخ فرهنگ منظوم و منثور فارسی، تذکرهها فقط به ذکر نام شاعران، محل زندگی و دفن آنها اشاره نداشتهاند بلکه گاهی سرشار از بشارتهای آشکار و پنهان نقد ادبی بودهاند. گاهی هم منحنی رشد شعر شاعران یک و حتی شعر یک دوره را به دست نسلهای بعدی رساندهاند.
هرکدام از تذکرههای مورد اشاره در این کتاب، پیش از درج گزیده شان، معرفی و زندگی و کارنامه مولفشان هم مرور شده است. این تذکرهها آینه دار حالات و مقامات شعر دوره و زمانه خود هستند و محمد قهرمان پس از معرفی کلی شان، گزیده اشعار شاعران معرفی شده در تذکرهها قرار داده است.
در بخشی از این کتاب میخوانیم:
سیدمحمد صدیق، صدیق حسن خان بهادر در زمره نه فقط ادیبان، که عرفای سرزمین هند – است سفرهای بسیار او همراه با آثار مکتوب، از ایشان – بیانگر و موید این نکته است که او با حالات و مقامات اهل عرفان، آشنایی به هم رسانده بوده است.
تذکره او، فقط منحصر به شاعران هم روزگار خودش نیست. او از رودکی – تا روزگار خویش را سیر کرده است و – البته غلبه، در انتخاب با شاعران هم عصر خودش است. گویا، ایشان در انتخاب شعر شاعران، به تسویه و تصفیه حسابهای شخص خویش نیز، رسیدگی کرده است و بسیاری از شاعران را که با او هم رای و هم داستان نبودهاند به خمرخواری و کفر، نکوهیده است.
در این وجیزه، نشانی از این امور نیست.
انتخاب ایشان، انتخابی است عزیز و مغتنم.
تنوع موسیقایی در این تذکره، بسیار عالی است که این علوّ، با نگاه دقیق استاد قهرمان، به کمال رسیده است. به نظر نمیرسد، ایشان دچار تعصب آنچنان که گفتهاند باشد. این مورد را، انتخاب ابیات ایشان، با تردید مواجه میکند. به ویژه که تهمت خمرخواری و زندقه، از ناحیه ایشان، به شاعران با انتخاب ابیاتی رسا در همین حوزه و روضه، نفی میشود.
چاپ دوم این کتاب با ۱۵۴ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه عرضه شده است.