به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سه پاسگاه مرزی جدید متعلق به سرویس امنیت ملی ارمنستان در مرزهای جنوبی این کشور، واقع در استان سیونیک، افتتاح شد: «کورنیدزور»، «خندزورسک» و «هارتاشن». به طور رسمی تنها اعلام شده که مرزبانان خدمت خود را آغاز کرده‌اند و پاسگاه‌ها با استانداردهای مدرن مطابقت دارند.
می‌توان حدس زد که استقرار این پاسگاه‌ها یکی از گام‌های دولت ارمنستان در راستای تغییر سیستم امنیتی این کشور است. مقامات ارمنی به تدریج وظیفه حفاظت از مرز دولتی را که قبلاً منحصراً توسط ارتش انجام می‌شد، به مرزبانان واگذار می‌کنند.
مرزبانان ارمنی در حال حاضر کنترل بخش تحدید حدود شده مرز با آذربایجان در شمال کشور (استان تاووش) را بر عهده دارند. در سال 2024، ارمنستان و آذربایجان حدود 12.6 کیلومتر از مرز در بخش تاووش-قزاق را تحدید حدود و علامت‌گذاری کردند و 43 ستون مرزی نصب شد. نیروهای مسلح حفاظت از آن مناطق را به مرزبانان واگذار کردند.
در نتیجه، معماری جدیدی از کنترل مرزی در حال شکل‌گیری است، اما این امر در پس‌زمینه بخش‌های هنوز تحدید حدود نشده، زیرساخت‌های نظامی موجود و ثبات شکننده در روابط با آذربایجان صورت می‌گیرد.
تحلیل کارشناس: گذار از «منطقه جنگی» به «مرز دولتی»
«لئونید نرسیسیان»، تحلیلگر نظامی و پژوهشگر ارشد مرکز مستقل تحلیلی APRI Armenia، در مورد معنای افتتاح این پاسگاه‌ها و دلایل انتخاب این موقعیت جغرافیایی توضیح می‌دهد.
نرسیسیان معتقد است: «استقرار مرزبانان ارمنی در بخش دیگری از مرز با آذربایجان کاملاً با مسیر استراتژیک اتخاذ شده توسط دولت مطابقت دارد. صحبت از تقویت و گسترش مرحله‌ای نیروهای مرزبانی است. هدف نهایی این است که در درازمدت، مرزبانان و نه نیروهای مسلح، حفاظت از کل مرز دولتی ارمنستان را تأمین کنند.»
وی افزود: «ما می‌بینیم که این امر با گام‌های کوچک اما پیوسته در حال انجام است. ابتدا در مرز با ایران، سپس در فرودگاه "زواتنوتس" و اکنون مرزبانان خدمت در بخش جدید و هنوز تحدید حدود نشده مرز با آذربایجان را آغاز کرده‌اند. حضور مرزبانان در اینجا به خودی خود به معنای این است که این منطقه دیگر یک منطقه عملیات نظامی نیست و به یک خط مرزی دولتی عادی تبدیل می‌شود.»
این کارشناس مقایسه‌ای با طرف مقابل انجام داد: «آذربایجان به طور سنتی نیروهای مرزبانی پرشماری داشته است. آنها دائماً در مرز حضور دارند و به انواع سلاح‌های نسبتاً جدی مجهز هستند. برخلاف مرزبانان ارمنی، توانایی‌های آنها همیشه بسیار نزدیک به توانایی‌های ارتش منظم بوده و از نظر آمادگی رزمی عملاً تفاوتی با ارتش نداشته‌اند.»
وضعیت پیچیده در محور لاچین؛ آمادگی برای سناریوهای آینده
نرسیسیان در مورد وضعیت در جهت لاچین گفت: «اطلاعات هنوز اندک است، بنابراین ما فقط می‌توانیم حدس بزنیم. ممکن است برنامه‌های میان‌مدتی در حال بررسی باشد. در این جهت جاده‌ای [کریدور لاچین] وجود دارد و می‌تواند توسط هر دو کشور استفاده شود. ممکن است به همین دلیل تصمیم گرفته باشند که استقرار پاسگاه‌های مرزبانی را زودتر آغاز کنند.»
وی تأکید کرد: «علاوه بر این، در این بخش مرز هنوز تحدید حدود نشده و نیروهای ارمنی همچنان در آنجا حضور دارند. بنابراین، ایجاد پاسگاه‌های مرزبانی به معنای جایگزینی مواضع ارتش نیست. این امر به ویژه در این بخش بعید است، زیرا جاده مذکور یک مسیر لجستیکی برای حمله احتمالی است. برعکس، این بدان معناست که در اینجا به استحکامات جدی نیاز است.»
بر اساس منابع باز و تصاویر ماهواره‌ای، در طرف آذربایجان ساختارهای استحکامات نظامی نسبتاً قدرتمندی ایجاد شده است. بنابراین، این جهت خاص از نظر احتمال تشدید تنش، پرخطر محسوب می‌شود.
چرا ارتش ارمنستان هنوز نمی‌تواند مرزها را ترک کند؟
این تحلیلگر نظامی خاطرنشان کرد: «یک درک کلی وجود دارد که از یک مقطع زمانی به بعد، کل مرز دولتی ارمنستان باید منحصراً توسط مرزبانان ارمنی کنترل شود. اما در حالت ایده‌آل، این امر باید پس از تحدید حدود و علامت‌گذاری کامل مرز صورت گیرد.»
در حال حاضر زیرساخت‌های نظامی در هر دو طرف وجود دارد. مرزبانان آذربایجانی مدت‌هاست در نزدیکی پل هاکاری حضور دارند.
نرسیسیان توضیح داد: «نمی‌توان در مورد خروج یگان‌های نیروهای مسلح صحبت کرد تا زمانی که مرز به طور کامل تحدید حدود نشده و تا زمانی که نیروهای آذربایجانی در فاصله نزدیک قرار دارند. همچنین مهم است که در نظر بگیریم حتی در جایی که تحدید حدود انجام شده است، پرسنل نظامی مستقیماً روی خط مرزی مستقر نیستند، اما مواضع رزمی در هر دو طرف در فاصله‌ای حدود 2 کیلومتری حفظ شده‌اند.»
وی در پایان نتیجه‌گیری کرد: «به عبارت دیگر، در هیچ بخشی از مرز به طور کامل از حضور نظامی صرف‌نظر نشده است. در این مرحله، چنین کاری بیش از حد عجیب بود، زیرا فرآیندهای جاری بسیار شکننده هستند. سال‌ها طول می‌کشد تا مرز ارمنستان و آذربایجان شبیه مرزهای بین کشورهای همسایه صلح‌آمیز شود.»
انتهای پیام/