به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، دکتر مرجان بهبهانی، مدرس دانشگاه و جامعه‌شناس در مصاحبه با برنامه «فرهنگسرای گفت‌و‌گو» رادیو گفت‌و‌گو با بیان اینکه فضای مجازی به بخش مهمی از سبک زندگی اغلب مردم دنیا و به‌ویژه ایرانیان تبدیل شده است، اظهار کرد: «در شرایطی که نمی‌توان از ارتباطات جهانی فاصله گرفت، باید پذیرفت که جامعه‌شناسی رسانه و بازاریابی فرهنگی در حال اثرگذاری عمیق بر نسل جوان و حتی میان‌سالان است؛ اثری که اگر بدون سواد رسانه‌ای و تربیت فرهنگی باشد، می‌تواند خطرآفرین شود.»
وی با اشاره به اینکه سنت‌های دیرینه ایرانی همواره به عنوان معیار تشخیص خوب و بد عمل کرده‌اند، اضافه کرد: «امروز نمی‌توان جامعه ایرانی را از جهان ارتباطات جدا کرد، اما همین پیوند، نگرانی‌هایی را به‌ویژه در حوزه مصرف‌گرایی نمایشی، هویت مصرفی، کاهش رضایت از زندگی و اضطراب ناشی از مقایسه اجتماعی ایجاد کرده است.»
بهبهانی یکی از آسیب‌های مهم را فشار ناهنجار مقایسه اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی دانست و گفت: «در بسیاری از مشاوره‌ها شاهدیم خانم‌های میانسال یا حتی دختران نوجوان، به‌دلیل بیکاری یا انگیزه سرگرمی، وارد فضای مجازی می‌شوند، اما ناگهان خود را در چرخه مقایسه، نارضایتی از خود و فرسایش روابط خانوادگی می‌بینند.»
وی با اشاره به تجربه کشور‌های توسعه‌یافته افزود: «در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ کشورهایی، چون استرالیا، فرانسه و انگلستان محدودیت‌های جدی برای استفاده نوجوانان از فضای مجازی وضع کردند. حتی اندونزی به‌تازگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای افراد زیر ۱۶ سال را ممنوع کرده است. این کشور‌ها پس از مشاهده آسیب‌ها مجبور به مداخله شدند. اما در ایران، پیش از دسترسی گسترده به این ابزارها، فرهنگ استفاده آن آموزش داده نشد و همین شکاف فرهنگی چالش‌زا شده است.»
بهبهانی در ادامه مصاحبه با رادیو گفت‌و‌گو، به تغییرات سبک زندگی سنتی ایرانیان اشاره کرد و گفت: «خانه‌های حیاط‌دار، دورهمی‌های گسترده، تفریحات کم‌هزینه و پیوند‌های خانوادگی کهن، امروز جای خود را به انزوای خانگی و استفاده فردی از موبایل داده است. محدودیت‌های اقتصادی نیز این انزوا را تشدید کرده؛ زیرا بسیاری از خانواده‌ها تفریح بیرون از خانه را پرهزینه می‌بینند و ناگزیر وقت بیشتری را در فضای مجازی می‌گذرانند.»
این جامعه‌شناس در بخش دیگری از مصاحبه به تمایل جوانان برای کسب درآمد سریع از طریق بلاگری اشاره کرد و گفت: «نوجوان یا جوان ایرانی تصور می‌کند که با چند ماه فعالیت می‌تواند به درآمد برسد. از سوی دیگر فرهنگ تأییدطلبی در ایران موجب می‌شود پدیده‌هایی مثل بلاگری راحت‌تر دیده شوند. اما این روند، آینده شغلی، نظم فردی، بیداری صبحگاهی، مهارت برنامه‌ریزی و پردازش ذهنی را تهدید می‌کند.»
وی با تفکیک میان بلاگر و اینفلوئنسر گفت: «بلاگر زمانی مفید است که فعالیتش تخصصی باشد. اما اینفلوئنسر‌های غیرتخصصی که تنها برای دیده‌شدن یا کسب درآمد فعالیت می‌کنند، سطحی‌نگری و رفتار‌های مقطعی را گسترش می‌دهند و به‌ویژه بر نوجوانان اثرات نگران‌کننده‌ای دارند.»
بهبهانی در بخش دیگری از سخنانش نسبت به ظهور پدیده «بلاگر‌های حجاب» هشدار داد و توضیح داد: «این بلاگر‌ها با نمایش لوازم حجاب با قیمت‌های دلاری و بسیار بالا، نوعی جلوه‌گری ایجاد می‌کنند که می‌تواند معنای ارزشی و فرهنگی حجاب را در جامعه اسلامی ایران تحت تأثیر قرار دهد. این روند به‌مراتب خطرناک‌تر از محتوای غیراخلاقی است، زیرا حجاب را از یک انتخاب ارزشی به یک کالای لوکس تبدیل می‌کند.»
وی در پایان تأکید کرد: «اگر روند فعلی ادامه یابد، با نسلی کم‌حوصله، هشت‌ثانیه‌ای و فاقد مهارت‌های ارتباطی و برنامه‌ریزی مواجه خواهیم شد. لازم است نهاد‌های فرهنگی و آموزشی نسبت به آینده سبک زندگی ایرانی حساس‌تر باشند و سیاست‌گذاری‌های منسجم‌تری در حوزه سواد رسانه‌ای صورت گیرد.»
انتهای پیام/