چندی پیش، شِرلی بالاس، فاش کرد که وقتی استخوان ماهی در گلویش گیر کرد، برای لحظاتی تصور کرده بود «کارش تمام است».
بهگزارش انتخاب و به نقل از .sciencealert؛ این موقعیت وحشتناک حدود ۲۰ دقیقه طول کشید؛ در این مدت او برای نفسکشیدن تقلا میکرد تا اینکه آرایشگرش توانست با انجام مانور هایملیخ (فشار شکمی) استخوان را بیرون بیاورد.
بلاس تنها قربانی چنین حادثهای نیست؛ حتی ملکه مادر نیز سالها پیش تجربهای مشابه داشته است.
استخوان ماهی یکی از شایعترین دلایل مراجعهی مردم به اورژانس است. این موضوع بهویژه در کشورهای آسیایی رایجتر است؛ جایی که میزان مصرف ماهی بالاست. مشکل آنقدر گسترده است که در چین، حتی کلینیکهای تخصصی خارجکردن استخوان ماهی تأسیس شدهاند.
ماهیها سرشار از مواد معدنی، پروتئین و اسیدهای چرب مفید برای قلب هستند، اما در عین حال دارای تعداد زیادی استخوانهای ظریف و سوزنیشکل در فیله هستند.
برای نمونه، ماهیان کاد حدود ۱۷ استخوان سوزنی دارند، سالمون حدود ۳۰ تا، اما برخی ماهیها بیش از ۱۰۰ استخوان دارند. استخوان مارماهی نیز بارها موجب مراجعهی مردم به اورژانس شده و استخوانهای ماهی «فلاندر» بهدلیل تعداد و اندازه، بهویژه خطرناکاند؛ زیرا بسیار راحت در عمق گلو گیر میکنند.
در نتیجه، حتی اگر در فرآیند پاککردن و آمادهسازی غذا دقت زیادی شود، باز هم ممکن است برخی استخوانها باقی بمانند و در صورت بلعیدن، بسیار خطرناک باشند – و خفگی فقط یکی از این خطرات است.
استخوان ماهی معمولاً کجا گیر میکند؟
این استخوانها معمولاً در بخشهایی مانند:
• لوزهها
• حلق (پشت دهان)
• سینوس پیریفورم (حفرهای کوچک که در عمل بلع نقش دارد)
• مری
علائم بلعیدن استخوان ماهی چیست؟
اگر استخوانی در گلویتان گیر کند، معمولاً این علائم بروز میکند:
• سرفه
• احساس تیرکشیدن یا «چیزی گیر کرده» در گلو
• درد هنگام بلع
• مشکل در قورت دادن
• بالا آوردن خون
اما خطر اینجاست که گاهی هیچ علامتی ایجاد نمیشود. برخی افراد سالها بدون آنکه بدانند یک استخوان در گلویشان مانده، به زندگی ادامه میدهند.
برای مثال، در سال ۲۰۱۲، یک زن ۶۹ سالهی ژاپنی با شکایت از تورم گردن به بیمارستان مراجعه کرد؛ پزشکان دریافتند یک استخوان ۳۲ میلیمتری ماهی به مدت ۹ ماه در گلوی او گیر کرده بوده است.
این استخوانها میتوانند حرکت کنند!
استخوانهای پنهانمانده میتوانند در گردن جابهجا شوند. بلعیدنهای مکرر ممکن است باعث نفوذ استخوان به دیوارهی مری و حرکت آن به فضاهای باریک گردن شود.
در این نواحی، استخوان خطر بزرگی برای رگها و اعصاب مهم دارد – از جمله شریان کاروتید که خون را به مغز میرساند.
استخوانها میتوانند غدهی تیروئید را نیز سوراخ کنند و باعث آبسه، التهاب و حتی سپسیس (عفونت خونی بسیار خطرناک) شوند.
در برخی موارد، استخوانهای گیر کرده حتی وارد عضلات گردن یا زیر پوست شدهاند. در یک مورد اخیر در تایلند، استخوان ماهی حتی از پوست بیرون زد!
هر استخوانی که از گلو عبور کرده و وارد بافتهای گردن میشود، یک اورژانس جراحی است؛ زیرا راهی غیر از عمل برای بیرون آوردن آن وجود ندارد. این استخوانها میتوانند باعث عفونتهای اطراف قلب یا حتی ورود به طناب نخاعی شوند و عفونتهای ثانویه ایجاد کنند که احتمال فلج را بهدنبال دارد.
به همین دلیل، اگر استخوان ماهی بلعیدهاید، باید در اولین فرصت آن را خارج کنید.
چه باید کرد؟
راههای مختلفی برای بیرون آوردن استخوان ماهی وجود دارد:
۱. سرفه شدید
گاهی یک سرفهی محکم میتواند استخوان را بیرون بیندازد.
این روش زمانی بهتر جواب میدهد که استخوان در نای گیر کرده باشد، نه مری.
اما خطر این روش این است که ممکن است استخوان بهجای بیرون آمدن، به پایین رانده شود و وارد معده و روده شود که در آنجا خطر سوراخکردن ایجاد میکند.
۲. برداشتن با آندوسکوپی
اگر استخوان به دیوارهی مری چسبیده باشد، اغلب لازم است با آندوسکوپی خارج شود.
۳. باورهای غلط
گاهی توصیه میشود برای پایینبردن استخوان، نان یا موز بخورید؛ اما هیچ مدرک علمی این روش را تأیید نمیکند.
این کار حتی میتواند استخوان را عمیقتر فرو ببرد یا راه تنفس/مری را کاملاً مسدود کند.
۴. کمک پزشکی فوری
اگر با وجود سرفه استخوان بیرون نیامد و همچنان علائم دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر فرد نتواند نفس بکشد یا صحبت کند، لازم است فشار شکمی (مانور هایملیخ) انجام شود. در این شرایط، فوراً باید اورژانس را خبر کرد.
∎