شفقنا- مدیر حوزه های علمیه گفت: نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمی‌اند، اما تنها با هم‌افزایی و برنامه‌ریزی راهبردی می‌توان به پرسش‌های بزرگ عصر پاسخ گفت.
به گزارش شفقنا از حوزه، آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه در دیدار با طلاب و اساتید ایرانی مقیم حوزه نجف که در محل ساختمان مفتاح نجف اشرف حسینیه امام رضا (ع) برگزار شد، به تبیین جایگاه تاریخی نجف در امتداد تاریخ حوزه‌های علمیه پرداخت و گفت: نجف «نقطهٔ درخشان و کانون اثرگذار» در تاریخ اسلام و تشیع بوده است.
مدیر حوزه های علمیه از روزهای تأسیس جامعة المصطفی به‌عنوان نقطه‌ای یاد کرد که ثابت کرد حوزه ظرفیت‌های بی‌مثالی برای نشر معارف اهل‌بیت (ع) دارد و این میراث تاریخی را جزو لاینفک پروندهٔ حوزه‌های علمیه دانست؛ میراثی که با حذف آن، توازن و بنای علوم دینی فرو خواهد ریخت.
وی تاریخ هزار سالهٔ حوزه را ورق زد و چند نکته را نمایانگر زنده بودن و پیوستگی نهاد حوزه دانست.
وی با ارجاع به دیدگاه شهید مطهری دربارهٔ استمرار روش استاد و شاگردی گفت: حوزه یک رشتهٔ لاینقطع است؛ از شیخ طوسی تا عصر حاضر امتداد دارد و حتی اگر کانون‌ها از ری، قم، بغداد و حله به اصفهان، مشهد و نجف جابجا شده‌اند، اما همگی در مجموع یک تاریخ واحد و زنجیره‌ای نورانی را شکل داده‌اند.
وی افزود: حوزه در طول تاریخ، همواره در تعامل با ساختارهای قدرت بوده و این تعامل در برخی مقاطع موجب شکوفایی و در برخی مقاطع موجب تنزل شده است. به همین سبب، شناخت نقاط قوت و ضعف تاریخی برای نسل جوان طلاب ضروری است.
نقش مثلث تاریخی: قم، بغداد و ری (و نیز حله و اصفهان)
اعرافی با اشاره به اهمیت سه کانون تاریخی قم، بغداد و ری تأکید کرد: این مثلث نقش بنیادی در شکل‌گیری معارف اسلامی و تشیع داشته است. بغدادِ شیخ مفید و سایر عالمان، ریِ پربار و قمِ تأثیرگذار هریک سهمی بزرگ در تولید آثار فقهی، اصولی، کلامی و حدیثی ایفا کرده‌اند.
مدیر حوزه های علمیه همچنین از جایگاه ممتاز حوزهٔ حله و حوزهٔ اصفهان در قرون میانه یاد کرد و به آثار ماندگار محقق حلی، خواجه نصیر، علامه مجلسی و دیگران اشاره نمود.
وی از اهمیت دوره‌های گذار تاریخی مانند عصر مغول و صفویه و آثار ارزشمند تولیدشده در آن روزگار گفت و ادامه داد: این آثار نشان می‌دهد چگونه دانشمندان شیعه، حتی در برابر دستگاه‌های ویرانگر، با تدبیر فرهنگی و فکری توانستند مسیرها را به نفع نشر معارف تغییر دهند.
مدیر حوزه های علمیه به نقش امام خمینی(ره) به عنوان کسی که «تغییر ریلی» بی‌نظیر در تاریخ حوزه انجام داد اشاره کرد و گفت: حضور و تلاش‌های امام (ره) در نجف و ارتباط عمیق میان قم و نجف، حلقهٔ اتصال و زمینه‌ساز وضعیتی نو برای حوزه‌ها شد.
به باور وی، امام راحل را باید مرد هزاره خواند؛ کسی که با فهم عمیق از مسائل دینی و سیاسی، توانست مدل نوینی از مدیریت فکری و اجتماعی را بنیان نهد.
وی با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی گفت: اکنون در بیش از صد کشور، زمینه‌سازی برای ترویج مکتب اهل‌بیت (ع) به‌صورت بومی رخ داده است؛ هم نهاد حوزه و هم جریان‌های فکری شیعی در سطح جهانی نقش‌آفرینی می‌کنند که جامعه المصطفی نمونه‌ای موفق از این ظرفیت‌های جهانی است.
هشدار نسبت به غفلت و ضرورت آمادگی برای تحولات فناوری
اعرافی در بخش دیگری، تذکری جدی دربارهٔ زمانه داد و افزود: دنیای پیشِ رو «پیچیده» است و جای خمودگی و غفلت نیست.
وی تاکید کرد: حوزه‌ها باید تجهیز شوند؛ نه تنها در عرصهٔ فقه سنتی بلکه در مواجهه با فناوری‌های نوین، به‌ویژه به دانش‌های شناختی و هوش مصنوعی. این علوم دیگر «ابزار» نیستند، بلکه «کنشگر» در تولید فکر و بازیگر مؤثر در فضای فکری آینده‌اند.
مدیر حوزه های علمیه از فعالیت بیش از پنجاه نفر در قم در پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی و اجتهاد خبر داد و افزود: این پژوهش‌ها به صورت مستمر دنبال می‌شود.
وی بار دیگر تأکید کرد: حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و در عین حال گسترش مباحث فقه معاصر، مقایسه با حقوق نوین و پاسخگویی به نیازهای دولت و جامعه است. این مهم جز با برنامه‌ریزی، تخصیص منابع و تربیت تخصصی امکان‌پذیر نیست.
تشکر از مرحوم آیت الله هاشمی شاهرودی
آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: من اینجا باید یاد کنم از شخصیت بزرگوار و گرانقدر حضرت آیت الله سید محمود شاهرودی که افکار و شاگردان ایشان و آثار و برکات ایشان در میان ما هست که بسیار ارزشمند است و این موسوعه فقهی که با پیگیری ایشان شکل گرفت و موجب افتخار شیعه است و آنچه امروز از تراث ایشان باقی مانده بسیار ارزشمند است.
مدیر حوزه های علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: دنیای آینده متفاوت و پرچالش است و حوزه‌ها باید خود را آماده سازند. نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمی‌اند، اما تنها با هم‌افزایی و برنامه‌ریزی راهبردی می‌توان به پرسش‌های بزرگ عصر پاسخ گفت.
وی بر ضرورت اشتغال علمی مداوم، فراهم‌آوردن سازوکارهای نو، و پرورش رهبران فکری و مبلغان توانمند تأکید کرد.