به گزارش خبرگزاری سلامت، دکتر مینو محرز در آستانه روز جهانی ایدز و در گفت‌وگویی صریح با اشاره به نخستین سخنرانی خود درباره HIV در سال ۱۳۶۳ در کنگره بیماری‌های عفونی گفت: «آن زمان حتی کلمه ایدز برای مردم ناآشنا بود. سالن مملو از جمعیت شده بود تا بدانند این بیماری چیست.» وی افزود: با مشاهده گسترش HIV در غرب، احساس کردم این موضوع به‌زودی به یک چالش جهانی و ملی تبدیل می‌شود و باید از همان ابتدا آگاهی‌بخشی در کشور آغاز شود.
به گفته این استاد عفونی، در سال‌های ابتدایی نه تست تشخیصی وجود داشت و نه شناختی عمومی از بیماری. با توزیع کیت‌های تشخیصی توسط سازمان جهانی بهداشت، تمرکز بر گروه‌های پرخطر آغاز شد: دریافت‌کنندگان فرآورده‌های خونی مانند بیماران هموفیلی، مصرف‌کنندگان مواد تزریقی با سرنگ مشترک و افرادی که خون دریافت کرده بودند. وی تأکید کرد: درصد قابل توجهی از بیماران هموفیلی به دلیل واردات فاکتور ۸ آلوده، مبتلا شده بودند؛ پدیده‌ای که در بسیاری از کشورهای جهان نیز رخ داد.
سال‌های تلخ؛ طرد بیماران، نبود درمان و مرگ‌های خاموش
دکتر محرز از روزهایی گفت که هیچ مرکز درمانی حاضر به پذیرش بیماران نبود: «با صحبت‌های فراوان توانستیم بیماران را در بخش عفونی بیمارستان امام بستری کنیم. درمانی وجود نداشت و اغلب، جوانان زیر چشم ما به مرحله ایدز می‌رسیدند و از دنیا می‌رفتند.» او از طرد اجتماعی شدید بیماران و حتی خانواده‌هایشان سخن گفت؛ تا جایی که گاه خانواده درجه‌یک نیز در مراسم سوگواری حضور نمی‌یافتند. دکتر محرز تصریح کرد: «در بسیاری از موارد فقط من برای تسلیت نزد پدر و مادرها می‌رفتم.»
انگ اجتماعی تا پس از مرگ؛ روایت‌هایی تکان‌دهنده
این متخصص بیماری‌های عفونی، به مواردی اشاره کرد که حتی پس از مرگ هم بیماران با تبعیض مواجه بودند؛ از شست‌وشوی پیکر تا ترس کارکنان غسالخانه. او گفت با پیگیری مستقیم از وزارت بهداشت و حضور در بهشت زهرا، تلاش شد این نگاه اصلاح شود و حرمت انسانی بیماران حفظ شود.
خشونت، تهدید و بحران‌های روانی بیماران
دکتر محرز با اشاره به نبود درمان و بروز اختلالات عصبی و روانی در مراحل پیشرفته بیماری، از تهدید جانی خود توسط یکی از بیماران سخن گفت که با سلاح به مطب آمده بود. او این رخدادها را نتیجه مستقیم ناامیدی، انگ اجتماعی و نبود حمایت دانست و تأکید کرد بسیاری از مشکلات بیماران، فراتر از حوزه پزشکی و نیازمند مداخله اجتماعی و روانی بود.
نقطه عطف درمان؛ دسترسی رایگان و زندگی نرمال
به گفته این استاد، از سال ۱۹۹۶ میلادی و با ورود داروهای ضدویروسی، ایران بلافاصله این درمان‌ها را برای بیماران فراهم و به‌صورت رایگان توزیع کرد. امروز با وجود بیش از ۲۰۰ مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در سراسر کشور، بیماران پس از مشاوره، تست و تشخیص، تحت درمان قرار می‌گیرند و می‌توانند زندگی عادی، ازدواج و حتی فرزندآوری ایمن داشته باشند. دکتر محرز با اشاره به بیمارانِ کودک مبتلا از بدو تولد که امروز تحصیل‌کرده و شاغل‌اند، تأکید کرد: «HIV دیگر پایان زندگی نیست، اگر زود تشخیص داده شود.»
رسانه‌ها و خلأ آگاهی عمومی
این استاد دانشگاه با انتقاد از کم‌توجهی رسانه‌ها گفت: «در کشورهایی مثل استرالیا، رسانه‌ها به‌طور مداوم درباره HIV اطلاع‌رسانی می‌کنند، اما در ایران سکوت وجود دارد؛ در حالی که مردم پرسش و نیاز به آگاهی دارند.» او بر نقش صداوسیما و رسانه‌ها در تشویق افراد با رفتار پرخطر به تست و درمان تأکید کرد.
پویش‌های تست HIV؛ راهی برای تشخیص زودهنگام
دکتر محرز پویش‌هایی مانند «من هم تست می‌دهم» و استفاده از اتوبوس‌های سیار تست را مؤثر دانست و گفت: غربالگری عمومی برای HIV کارآمد نیست و باید افرادِ دارای رفتار پرخطر داوطلبانه تست بدهند. به گفته او، تشخیص زودهنگام مساوی است با زندگی نرمال و پیشگیری از انتقال.
امید به درمان قطعی؛ از تحقیق تا آینده
وی با اشاره به تحقیقات جهانی و تلاش دانشمندان برجسته، از امیدها برای درمان قطعی HIV سخن گفت؛ هرچند برخی پروژه‌ها به دلیل همه‌گیری کرونا متوقف یا کند شدند. محرز تأکید کرد همان‌طور که هپاتیت C درمان قطعی یافت، HIV نیز در مسیر درمان نهایی قرار دارد.
دکتر محرز در پاسخ به پرسشی درباره صراحت لهجه، تصریح کرد: «در سلامت عمومی، حقیقت نباید قربانی مصلحت شود.» او افزود: هنوز HIV در جامعه و حتی در میان کادر درمان با انگ بالایی مواجه است؛ موضوعی که در پژوهش‌ها نیز تأیید شده و مانع ارائه خدماتی مانند جراحی، زایمان و دندانپزشکی می‌شود، در حالی که بیمارانِ تحت درمان و با بار ویروسی صفر، مسری نیستند.
این استاد بیماری های عفونی در پایان تأکید کرد: «آگاهی مستمر، نگرش مثبت و تغییر رفتار را در پی دارد. HIV از راه تماس عادی یا تنفس منتقل نمی‌شود؛ رعایت شیوه نامه های استاندارد برای همه بیماران کافی است. تنها با آموزش، می‌توان از جوانان محافظت کرد و کرامت بیماران را حفظ کرد.»