شناسهٔ خبر: 76016438 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: همشهری آنلاین | لینک خبر

فوران هایلی ‌گوبی پدیده‌ای نادر اما طبیعی است

فوران آتشفشان هایلی ‌گوبی پس از ۱۲هزار سال، پرسش‌های مهمی درباره چرایی این رخداد و پیامدهای آن ایجاد کرده و برای کشورهای همسایه نیز نگرانی‌هایی به ‌وجود آورده است.

صاحب‌خبر -

به گزارش همشهری آنلاین، دکتر مهدی زارع، زمین‌شناس و استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی در گفت‌وگو با برنامه پارک‌وی در همشهری تی‌وی درباره این رویداد کم‌نظیر گفت: فوران آتشفشان «هایلی ‌گوبی» در اتیوپی پس از حدود ۱۲هزار سال یک رویداد کم‌سابقه و در نوع خود قابل‌توجه است. البته چنین رخدادی «غیرطبیعی» نیست و از آن‌جا که منطقه بخشی از شکاف فعال پوسته آفریقاست، هرگونه تغییر در میزان بازشدگی پوسته می‌تواند پس از دوره‌های طولانی منجر به فوران شود. در ۱۴‌ماه گذشته نیز مجموعه‌ای از زمین‌لرزه‌های محلی دیده شده بود که می‌توانستند پیش‌نشانگان این فوران باشند. بنابراین اگرچه فعال‌ شدن آتشفشان پس از هزاران سال کمیاب است، اما رفتاری قابل‌انتظار است و نمی‌توان آن را غیرطبیعی دانست.

وی افزود: این آتشفشان از نوع سپردار یا شیلدی است؛ یعنی برخلاف آتشفشان‌های مخروطی و انفجاری مانند دماوند، شیب ملایم و دهانه‌ای گسترده دارد. در چنین آتشفشان‌هایی گدازه‌ها چسبندگی کمی دارند و مانند رودی از گدازه به‌صورت آرام و روان جریان پیدا می‌کنند، مشابه الگوهایی که در هاوایی مشاهده می‌شود. همین ویژگی باعث می‌شود فوران‌های عظیم و بسیار انفجاری کمتر رخ دهد و عمده فعالیت‌ها به‌صورت جریان‌های گسترده گدازه‌ها باشد. علت فاصله بسیار طولانی میان فوران‌های این منطقه نیز آهنگ کم بازشدگی پوسته است که حدود ۷میلی‌متر در سال برآورد می‌شود، رقمی کمتر از نواحی فعال‌تر مانند اقیانوس آرام.

زارع ادامه داد: در فوران آتش‌فشان هایلی ‌گوبی، خروج دود، گاز و خاکستر می‌تواند هفته‌ها و حتی ماه‌های آینده ادامه داشته باشد. این مواد مانند ذرات شیشه‌ریز با جریان جوّی جابه‌جا می‌شوند و می‌توانند بر مسیرهای پروازی گسترده‌ای اثرگذار باشند. محدودیت‌های اخیر در پروازهای هند ناشی از همین حرکت توده‌های خاکستر بوده است. خوشبختانه مسیر حرکت این ابر خاکستر تاکنون به سمت جنوب خلیج‌فارس و شرق متمایل شده و به سواحل ایران نرسیده است، هرچند ادامه پایش ضروری است.

او گفت: آنچه در این میان می‌تواند برای ایران مهم باشد قابلیت مقایسه غیرمستقیم این رخداد با دماوند است. اگرچه دماوند از نظر نوع آتشفشان و رفتار گذشته با هایلی ‌گوبی قابل قیاس نیست، اما فوران آتشفشان اتیوپی یادآور این واقعیت است که خاموش ‌بودن طولانی آتشفشان به‌معنی پایان فعالیت آن نیست. دماوند یک آتشفشان چینه‌ای است و آخرین فوران بزرگ آن حدود ۷۳۰۰سال قبل رخ داده. از این ‌رو باید همچنان آتشفشانی بالقوه فعال در نظر گرفته شود. تفتان، سبلان و سهند نیز ازجمله مناطق آتشفشانی مهم ایران هستند که باید با ایجاد ایستگاه‌های رصد به‌طور دائم رصد شوند.