نخستین اثر اکران شده در بخش مسابقه بین‌الملل چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر، «او نمی‌خوابد» به کارگردانی رضا جمالی بود.
«او نمی خوابد» در مرز ایران و آذربایجان اتفاق می افتد و روایتگر پیرمردی است که در جبهه مجروح شده و ۲۰ سال است که نمی تواند بخوابد.
اهالی روستا سعی دارند با روش‌های مختلف او را درمان کنند و در این میان تنها رابط اهالی روستا با رزمندگان، پستچی روستا است که نقش آن به حسین عابدینی سپرده شده است.
سراسر این فیلم به زبان آذری دیالوگ شده و بازیگران آن غیر از حسین عابدینی که از بازیگران نام آشنای کشور است، همه از بازیگران محلی اردبیل هستند.
پایبندی به اصالت زبانی جغرافیا
رضا جمالی کارگردان او نمی‌خوابد، اگر چه در ابتدای نشست خبری خود از مخاطبانش برای زیرنویس فارسی نداشتن فیلم عذرخواهی کرد، اما گفت: وقتی درباره یک جغرافیا فیلم می سازیم، زبان آن را نمی‌توان ندیده گرفت و فیلمساز از اصالتی که زبان به اثرش میدهد، بهره می‌برد.
او گفت: لحن و گویش جاری در فضایی که در آن بزرگ شدم را در فیلم خود نیز جریان دادم.
این کارگردان صاحب سبک، تنوع فرهنگی را از شاخصه‌های مهم ایران دانست و ادامه داد: باید با قوت از فیلم‌هایی که به این جنبه می‌پردازند و با زبان‌های مختلف کشور تولید می‌شوند، حمایت شود.
حسین عابدینی بازیگر نقش اول این فیلم نیز با ابراز خرسندی از بازی در این فیلم به زبان آذری، گفت: به زبان مادری خود ادای دین کردم.
او با بیان اینکه، زبان فیلم به آن اصالت بخشیده، ادامه داد: حاضر نیستم لهجه و زبان آذری خود را کنار بگذارم.
عابدینی گفت: طی ۳۰ سال بازیگری خود، ۹۹ درصد فارسی صحبت کردم اما اینبار از اول تا آخر ترکی صحبت کردم و حس خوبی بود.
«او نمی‌خوابد» به زبان جهانی سینما است
اما علی نوری اسکویی، تهیه کننده او نمی خوابد، به عنوان کسی که در کشورهای مختلف فیلم ساخته، معتقد است که زبان این فیلم زبان سینما است.
او گفت: آنچه مهم است اینکه کارگردان چقدر پای فیلم خود می‌ماند؛ رضا جمالی بسیار جدی کار خود را تعریف کرده و بر این اساس فیلم می‌سازد.
به گفته او، زبان فیلم خوب، سینما است نه زبان دیالوگ‌های فیلم و این نکته شاخص این فیلم است.
نوری اسکویی با بیان اینکه او نمی‌خوابد اثری بی‌ادعا و در عین حال عمیق است، گفت: از رضا جمالی حمایت خواهم کرد تا پازل خود را در ساخت این گونه فیلم‌ها تکمیل کند.
او اظهار کرد: بسیاری کارگردانان این مشکل را داشته اند که چون متفاوت فیلم می‌ساختند، مورد حمایت قرار نگرفتند، بیشتر فروش گیشه مورد توجه قرار گرفته در حالی که ارتزاق سینمای ایران و روشن بودن جشنواره‌های سینمایی حاصل آثار همین کارگردانانی است که فیلم آنها نفروخته است.
آنطور که رضا جمالی گفت، این پازل بیان شده، قرار است با ساخت ۲ فیلم در اقلیم شمال ایران تکمیل شود.
بازی با نابازیگری
حسین عابدینی درباره هم بازی شدن با بازیگران محلی اردبیل گفت: آموخته‌های همه سال‌های بازیگری خود را کنار گذاشتم و از روش نابازیگری استفاده کردم تا مبادا بازی من در برابر بازیگران بومی برجسته شود.
او ادامه داد: تلاش کردم بازی من همسو با آنها به جلو رود و امیدوارم خوب درآمده باشد.
سخن اصلی «او نمی‌خوابد» صلح و انسانیت است
کارگردان او نمی‌خوابد درباره محتوای اثرش نیز گفت: مرزها را سیاسیون همچون حصاری شکل داده‌اند اما انسانیت و ارزش‌هایی که در این فیلم موج می‌زند نشان میدهد که چگونه این مرزها هم وجود دارد و هم وجود ندارد.
جمالی ادامه داد: این نکته مهم فیلم در دنیای امروز بسیار دارای اهمیت است و این پیام را برای دنیا دارد که چگونه ارزش‌های انسانی می‌تواند خشونت های مرزها را کمرنگ کند.
تهیه کننده این فیلم هم گفت: در این فیلم با نگاهی جدی و عمیق و با دیدی فانتزی به مساله جنگ نگاه شده و این ویژگی سینمای رضا جمالی است.
نشست نقد و بررسی «نیلوفرهای آبی» اثر چانهولی در روز دوم جشنواره و با حضور خبرنگاران و منتقدان برگزار شد؛ این جلسه با چالش ترجمه همراه بود و ترکیبی از زبان‌های فارسی، انگلیسی و کره‌ای در آن به گوش می‌رسید.
فیلمی که با تماشاگر کامل می‌شود
کارگردان فیلم با بیان اینکه «نیلوفرهای آبی» متعلق به همه است، تاکید کرد که این اثر در سالن سینما و با حضور تماشاگران کامل می‌شود.
او در توضیح عنوان فیلم گفت: نیلوفرهای آبی، گلی هستند که حتی در آب‌های آلوده نیز رشد می‌کنند و آلودگی‌های اطراف خود را از بین می‌برند؛ این ویژگی نماد شخصیت‌های فیلم است که به اطرافیان خود کمک می‌کنند و نشان می‌دهند چگونه با کارهای کوچک می‌توان بر رنج‌ها غلبه کرد.
رنج و احترام به درد دیگران
چانهولی با اشاره به محوریت موضوع رنج در فیلم، بیان کرد: به باور من، هرچند نمی‌توان رنج دیگران را به‌طور کامل درک کرد، اما احترام گذاشتن به درد آنها کاری بسیار مهم است.
او افزود: شخصیت‌های فیلم در مسیر زندگی با شکست‌ها و رنج‌های زیادی مواجه می‌شوند، اما در دل همین شرایط، امید به بازیابی و یافتن دوباره خود را حفظ می‌کنند.
داستان ۲ دختر در جستجوی زندگی
این کارگردان در توصیف طرح داستان فیلم گفت: «نیلوفرهای آبی» داستان ۲ دختر جوان را روایت می‌کند که برای یافتن زندگی به سئول می‌روند؛ یکی از آنها با تلاش برای شکستن کلیشه‌های قدیمی، در پی زندگی بلندپروازانه و تبدیل شدن به یک بازیگر است، در حالی که دیگری به دنبال زندگی ساده و دوستی‌های صمیمی است؛ هر دو در این مسیر با شکست و رنج روبه‌رو می‌شوند، اما امید را از دست نمی‌دهند.
دیدگاه کارگردان درباره جشنواره و ایران
چانهولی در بخش دیگری از سخنان خود به جشنواره جهانی فیلم فجر اشاره کرد و گفت: این جشنواره فرصتی برای دوستی‌سازی میان فیلمسازان و هنرمندان است و امیدوارم بار دیگر به شیراز سفر کنم.
او همچنین از شناختش از سینمای ایران گفت و کیارستمی و اصغر فرهادی را به عنوان بزرگان این عرصه معرفی کرد.
تعجب از طبیعت شیراز
کارگردان «نیلوفرهای آبی» در پایان با بیان اینکه انتظار داشت شیراز سرسبزتر باشد، از خشک بودن طبیعت این شهر ابراز تعجب کرد.
«آوای سوستکوتین»؛ روایتگر دعای باران و تابوی سنت در ازبکستان
به گزارش خبرنگار ایرنا، فیلم «آوای سوستکوتین» به کارگردانی یکی از نخستین زنان کارگردان ازبکستان، عصر پنجشنبه در قالب میز نقد، در جشنواره جهانی فیلم فجر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
سنت، طبیعت و یک راز پوشیده
این فیلم بلند،روایتگر زندگی در روستایی در ازبکستان است که مردم آن سخت به سنت‌های خود پایبند هستند؛ در بستر این وفاداری به آداب کهن، اتفاقات تلخ و شیرینی رقم می‌خورد.
داستان با سفر یک کارمند دولت از شهر به روستا برای دیدار با دوستی قدیمی آغاز می‌شود؛ او درمی‌یابد که پاییز در حال پایان است، اما بارانی نباریده است.
نام فیلم، «سوستکوتین»، به آیین محلی دعا برای باران اشاره دارد که مردم آن منطقه اجرا می‌کنند.
خوسنورا روزماتوا کارگردان در این باره توضیح داد که مردم ایران نیز آیین‌های مشابهی با گویش‌های مختلف برای طلب باران دارند و یکی از اهداف این جشنواره، شناخت و پیوند چنین فرهنگ‌های مشترکی است.
پرده‌برداری از یک چالش اجتماعی
یکی از نقاط عطف داستان،تجاوز به یک دختر روستایی است؛اگرچه این راز بر همگان آشکار است، اما اهالی به دلیل برخی سنت‌های دیرینه، ترجیح می‌دهند روی این موضوع سرپوش بگذارند؛ این بخش از فیلم، به وضوح به تقابل سنت و عدالت می‌پردازد.
کارگردان زن در سرزمینی کمرنگ از حضور بانوان پشت دوربین
کارگردان این فیلم،خود را به عنوان دومین کارگردان زن در ازبکستان معرفی کرد و گفت: در ازبکستان بازیگر و خواننده زن زیاد است، اما کارگردان زن تنها دو نفر هستیم که یکی از آنها منم.
خوسنورا روزماتوا در توضیح این کمبود افزود: فرآیند کارگردانی برای خانم‌ها در ازبکستان بسیار سخت است؛ اکنون آنان در دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند و به تازگی نسل جدیدی در حال ورود به این عرصه است.
وی اولین کارگردان زن این کشور را فردی مسن و به نوعی یک «افسانه» توصیف کرد.
این کارگردان در پاسخ به این سوال که آیا قصد دارد به شکاف حضور زنان در سینمای ازبکستان بپردازد، گفت: بله، اما من علاقه‌مندم در مورد تاریخ فیلم بسازم.
جزئیات تولید و یک اشتباه تایپی
فیلم«آوای سوستکوتین» در یکی از مناطق دورافتاده و روستایی ازبکستان که دارای کوه‌ها و دشت‌های گسترده است، فیلمبرداری شده است.
این اثر با بودجه دولتی ساخته شده و کارگردان تاکید کرد که دولت ازبکستان بودجه خوبی برای فیلم‌های مطرح اختصاص میدهد و فیلم‌سازی با بودجه شخصی در آنجا کمتر رایج است.
در حاشیه این جلسه اشاره شد که تلفظ نام فیلم برای داوران پیچیده بود و حتی نام آن در جدول اکران جشنواره به اشتباه تایپ شده بود.
این اثر دومین فیلم این کارگردان پس از فیلم «تمرین» است.
فیلم «آوای سوستکوتین» در بخش «چشم‌انداز» سی و دومین جشنواره جهانی فیلم فجر حضور دارد.
این نشست نقد و بررسی، روز پنجشنبه ششم آذرماه از ساعت ۱۶:۴۵ در سالن اصلی جشنواره برگزار شد.
چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر شامگاه چهارشنبه در سالن هنر شهر آفتاب مجتمع خلیج فارس شیراز آغاز به کار کرد و تا ۱۲ آذرماه در پایتخت فرهنگ و تمدن ایران ادامه خواهد داشت.
نخستین فیلم اکران شده در بخش زیتون شکسته (بخش ویژه فیلم‌های مرتبط با جنگ غزه، مقاومت و جنگ تحمیلی ۱۲ روزه)، «رحم باسیمه» بود که عصر پنجشنبه به روی پرده سالن بنفش رفت.
این اثر که ساخته بابک علی آسا تهیه‌کننده و کارگردان ایرانی الاصل فرانسوی است به مساله مهاجرت یه زوج سوری به کانادا می‌پردازد؛ جایی که زن می‌پذیرد مادر حامل باشد تا بتواند زمینه را برای مهاجرت همسرش فراهم کند.
علی آسا در نشست نقد و بررسی این درام اجتماعی گفت که دید او در این فیلم نیز مانند فیلم بلند قبلی‌اش نگاهی زنانه بوده است.
آنطور که تهیه کننده و کارگردان رحم باسیمه گفت، این فیلم تلاش کرده تا به نمایش یک ارگان بدن و تعلق به آن، را در کنار مهاجرت و پیوند به یک کشور به تصویر بکشد و برداشتی معنادار از آن ارائه کند.
او گفت: چنانکه بسیاری از مواقع، پیوند یک عضو به بدن موفقیت آمیز نیست، در بسیاری موارد، مهاجرت‌ها نیز بازگشت مهاجر می‌انجامد.
علی آسا گفت: ساخت رحم باسیمه ۱۹ روز در سرمای کانادا به طول انجامید و معتقدم که فضای سرد، چیزی به فیلم اضافه کرده است.
علی آسا افزود: رحم باسیمه در ادامه مستند قبلی او در ۱۵ سال پیش درباره پیوند عضو است.
خلق ایده رحم باسیمه
به گفته کارگردان و تهیه کننده رحم اجاره‌ای، ایده اصلی این اثر از فهرست بلند بالای کانادا برای پذیرش مهاجران آمار شده است.
او بیان کرد: اینطور نیست که کانادایی‌ها برای دل خود مهاجر بپذیرند و بخواهند به آنها کمک کنند، بلکه در قبال آن از آنها چیزی می‌خواهند.
علی آسا با اشاره به پذیرش اجاره رحم از سوی زن نقش اول، ادامه داد: در پایان فیلم بالاخره کسی می‌خواهد به این زوج کند بدون اینکه از آنها چیزی بخواهد.
او با بیان اینکه در این فیلم دیدی زنانه داشته، گفت: یکی از نویسندگان مطرح دنیا می‌گوید، اگر می‌خواهد فیلمتان اسیر کلیشه نشود باید جنسیت اثر را تغییر دهید.
علی آسا درباره دیدگاه شخصی‌اش درباره زنان نیز با برداشت از سخن یکی از نویسندگان، گفت: هیچ وقت گمان نمی‌کردم خانم ها آنقدر خود را پایین ببینند که بخواهند مساوی با مردان شوند.
ساخت فیلم شرقی در آن‌سوی دنیا
او به برخی مشکلات ساخت فیلم با موضوع غرب آسیا در کانادا نیز اشاره کرد و گفت: برای انتخاب بازیگران مناسب با محدودیت مواجه هستم.
این کارگردان ایرانی الاصل بیان کرد: ساخت اثری برگرفته از «عروسک پشت پرده» صادق هدایت را در برنامه دارد.
او با ابراز خرسندی از پذیرش در جشنواره جهانی فیلم فجر، گفت: امیدوارم حضور در ایران بتواند به من در پیدا کردن هنرپیشه مناسب نیز کمک کند.
آنطور که علی آسا گفت، او برای دومین بار توانسته در رقابتی فشرده، بودجه دولتی کانادا را برای ساخت فیلم خود جذب کند.
بابک علی آسا در چهارسالگی همراه با پدر خود از اصفهان به فرانسه و سپس کانادا مهاجرت کرده و دانش آموخته معماری و دکور فیلم است.
چهل و سومین جشنواره جهانی فیلم فجر شامگاه چهارشنبه در سالن هنر شهر آفتاب مجتمع خلیج فارس شیراز آغاز به کار کرد و تا ۱۲ آذرماه در پایتخت فرهنگ و تمدن ایران ادامه خواهد داشت.