جوان آنلاین: در سال‌های اخیر، تنش‌ها و جنگ‌های سایه‌ای میان ایران و اسرائیل به شکل چشمگیری افزایش یافته است. این کشمکش‌ها تنها محدود به نبرد‌های مستقیم نظامی نیست، بلکه حوزه اطلاعاتی و جاسوسی به یکی از میدان‌های اصلی رقابت تبدیل شده است. ایران با بهره‌گیری از استراتژی‌های پیچیده و هدفمند، توانسته نفوذ خود را در لایه‌های حساس امنیتی و اجتماعی اسرائیل افزایش دهد و از طریق شبکه‌ای از جاسوسان داخلی، اطلاعات حیاتی جمع‌آوری کند. آنچه روند نفوذ ایران را قابل توجه می‌کند، ضعف داخلی جامعه اسرائیل و بحران مشروعیت رژیم است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از ساکنان سرزمین‌های اشغالی به آینده رژیم و پایداری آن اعتقاد ندارند و احساس می‌کنند که ساختار سیاسی و اجتماعی در حال فروپاشی است. این بی‌اعتمادی، در کنار مشکلات اقتصادی، اختلافات دینی و قومی و فشار‌های ناشی از درگیری‌های مداوم با فلسطینی‌ها، فضای مناسبی برای نفوذ و جذب جاسوسان فراهم کرده است.
تحولات اطلاعاتی میان ایران و اسرائیل در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که هر دو طرف درگیر یک جنگ پنهان پیچیده و چندلایه‌اند. در جنگ ۱۲ روزه تابستان، اسرائیل توانست شبکه‌های نفوذ خود در ایران را به نمایش بگذارد؛ شبکه‌هایی متشکل از عوامل ایرانی و غیرایرانی که برای جمع‌آوری اطلاعات درباره تأسیسات هسته‌ای، فعالیت دانشمندان و حتی ساختار‌های دفاعی کشور به‌کار گرفته شده بودند. برخی از این عوامل در انتقال تجهیزات و فناوری‌های مخفی که در عملیات سایه‌ای علیه ایران استفاده شد نیز نقش ایفا کردند. پس از پایان جنگ، تهران موج گسترده‌ای از بازداشت‌ها و پاک‌سازی‌ها را با هدف شناسایی عوامل نفوذ آغاز کرد. همزمان اما، ایران نیز کمپین جذب نیرو و نفوذ خود در داخل اسرائیل را گسترش داده است. مطابق گزارش‌های امنیتی اسرائیل، تلاش‌های ایران برای استخدام ساکنان اسرائیلی اغلب از طریق فضای مجازی و با انگیزه‌های مالی حداقل از سال ۲۰۲۰ شتاب گرفته است. بر اساس داده‌های ثبت‌شده، از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵ حدود ۳۹ پرونده جاسوسی یا امنیتی مرتبط با ایران در داخل اسرائیل کشف شده که ۳۱ مورد آن شامل ساکنان اسرائیلی بوده است. بسیاری از این نیرو‌ها وظایف ساده‌تری همچون تهیه تصاویر از پایگاه‌های نظامی، رصد تحرکات ارتش یا حتی نصب پوستر ضد رژیم داشتند؛ اما از سال ۲۰۲۴ مأموریت‌ها وارد فاز جدی‌تر شده است.
استراتژی نفوذ ایران در اسرائیل
نفوذ ایران در اسرائیل از سال‌ها پیش آغاز شده، اما روند جدی آن از اوایل دهه ۲۰۲۰ شدت یافته است. تحلیل‌های داده‌محور نشان می‌دهد که ایران از هدف‌گیری دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات آنلاین برای جذب جاسوسان استفاده می‌کند. پلتفرم‌هایی مانند تلگرام، واتساپ، اینستاگرام و فیسبوک نقش کلیدی در این استراتژی ایفا می‌کنند و به ایران امکان می‌دهند افراد با انگیزه مالی، اجتماعی یا روانی را جذب کند.
تمرکز ایران بر افرادی است که با مشکلات مالی، اجتماعی یا روانی مواجه هستند. بررسی پرونده‌های اخیر نشان می‌دهد که اکثریت افراد جذب‌شده برای جاسوسی از اقلیت‌ها، مهاجران تازه‌وارد یا کسانی هستند که احساس تعلق کم به جامعه اسرائیل دارند. بحران اعتماد به رژیم و نگرانی از آینده، انگیزه‌های بسیار مهمی برای همکاری با ایران ایجاد می‌کند. تحلیل جامعه‌شناختی این روند نشان می‌دهد که ایران از ضعف انسجام اجتماعی و حس هویت ضعیف در جامعه اسرائیل بهره می‌برد و از آن به‌عنوان نقطه ورود برای نفوذ استفاده می‌کند.
نمونه‌های واقعی نفوذ و عملیات جاسوسی
پروند جاسوسی وزیر اسرائیلی برای ایران: گونن سگو وزیر انرژی سابق اسرائیل یکی از مهم‌ترین پرونده‌های نفوذ ایران در ساختار سیاسی و امنیتی اسرائیل به شمار می‌رود. او سرانجام اتهام جاسوسی برای ایران را پذیرفت و با دادستانی توافق کرد تا از محاکمه به اتهام «خیانت به اسرائیل» فرار کند. بر اساس گزارش‌های رسمی، سگو در سال‌های زندگی‌اش در نیجریه با دیپلمات‌های ایرانی ارتباط برقرار کرد؛ نخست به‌عنوان یک پزشک فعال در ابوجا و سپس در دو دیدار مستقیم با مقامات سفارت ایران در سال ۲۰۱۲. «شین‌بت» اعلام کرد که او عملاً توسط دستگاه اطلاعاتی ایران جذب شده و به‌عنوان جاسوس برای تهران فعالیت می‌کرد. تحقیقات نشان داد سگو اطلاعات مهمی درباره مقامات امنیتی اسرائیل، زیرساخت‌های حساس، بازار انرژی و مقر‌های نظامی و غیرنظامی در اختیار ایران قرار داده است. رسانه‌های اسرائیلی نوشتند او با استفاده از سیستم‌های ارتباطی رمزگذاری‌شده و ملاقات‌هایی در هتل‌ها و آپارتمان‌های مختلف جهان، پیام‌ها و اطلاعات را منتقل می‌کرد. بر اساس بازجویی‌ها، سگو تلاش داشت برخی عوامل ایرانی را تحت پوشش «بازرگان بی‌ضرر» به مقام‌های اسرائیلی معرفی کند و عملاً کانال ارتباطی میان تهران و بدنه امنیتی اسرائیل ایجاد کند. او با کارکنان وزارت جنگ، وزارت خارجه و نهاد‌های امنیتی اسرائیل در تماس بود تا داده‌های موردنیاز ایران را جمع‌آوری کند. پرونده سگو برای اسرائیل ضربه‌ای سنگین بود؛ زیرا او تنها یک شهروند عادی نبود، بلکه وزیر پیشین انرژی، عضو کنست و فردی آشنا با ساختار‌های امنیتی و زیرساختی اسرائیل بود. این ماجرا نشان داد حتی مقامات ارشد اسرائیل نیز می‌توانند در جنگ اطلاعاتی میان تهران و تل‌آویو تبدیل به مهره ایران شوند.
پرونده روی مزراحی و الموگ اتیاس: یکی از نمونه‌های بارز جاسوسی ایران در اسرائیل، پرونده روی مزراحی و الموگ اتیاس است. این دو جوان ۲۴ ساله، که در شهر نشر نزدیک حیفا زندگی می‌کردند به شبکه‌های جاسوسی ایران جذب شدند. ابتدا مأموریت‌های آنها ساده و ظاهراً بی‌اهمیت بود: عکس گرفتن از محیط خانه، ثبت تابلو‌های فروش خودرو و نوشتن پیام‌های ضدحکومتی. اما به مرور مأموریت‌ها به اقدامات پیچیده‌تر مانند نصب دوربین‌های مداربسته و جمع‌آوری اطلاعات درباره مقامات ارشد اسرائیل و پایگاه‌های نظامی تبدیل شد. بحران هویتی و احساس بی‌اعتمادی به آینده رژیم در این افراد، حساسیتشان نسبت به ارزش‌های حکومتی را کاهش داده و باعث شده آسان‌تر جذب شبکه‌های جاسوسی خارجی شوند.
پرونده باسِم و طاهر صفدی: یکی دیگر از نمونه‌های مهم، پرونده باسِم و طاهر صفدی ساکنان روستای دروزی ماسعده است که به دلیل همکاری با ایران متهم شدند. طاهر تحت هدایت پدرش، اطلاعاتی درباره تحرکات ارتش اسرائیل در بلندی‌های جولان جمع‌آوری می‌کرد و به خبرنگاری در شبکه تلویزیونی ایرانی می‌فرستاد. این پرونده نشان می‌دهد که ایران از شبکه‌های خانوادگی و اجتماعی برای ایجاد حلقه‌های جاسوسی استفاده می‌کند و تلاش می‌کند با ایجاد اعتماد، اطلاعات حساس را به دست آورد. بی‌اعتمادی به آینده رژیم، احساس ناکارآمدی حکومت و بحران مشروعیت داخلی، شرایطی را ایجاد کرده که شبکه‌های اجتماعی و خانوادگی می‌توانند به راحتی به ابزاری برای نفوذ خارجی تبدیل شوند.
پرونده رافائل روونی: رافائل روونی نظامی ۲۱ ساله اسرائیلی یکی دیگر از نمونه‌های نفوذ است که نشان می‌دهد حتی افراد حاضر در پایگاه‌های استراتژیک نظامی نیز هدف جاسوسی ایران قرار می‌گیرند. در ارتباط با نفوذ امنیتی و نظامی ایران، کانال ۱۵ اسرائیل اقرار کرده است که «اطلاعات ایران به حساس‌ترین پایگاه‌های ارتش، از جمله پایگاه استراتژیک نیروی هوایی اسرائیل، نفوذ کرده است». خبرنگار کانال ۱۵ رژیم صهیونیستی در بخشی از اظهارات خود تأکید کرده که نظامی دستگیرشده اخیر به نام رافائل روونی، به‌عنوان سرباز یکی از پایگاه‌های استراتژیک نیروی هوایی اسرائیل (پایگاه هاتزاریم) مشغول خدمت بوده است. به گفته این خبرنگار، روونی مدت‌ها با مأموران ایرانی در ارتباط بوده و برای آنها جاسوسی می‌کرده است. این خبرنگار تصریح کرده که روونی نه‌تنها از ضربه‌زدن به امنیت این رژیم پشیمان نبوده، بلکه اعلام کرده که برای گرفتن پول، حاضر بوده هر کاری بکند. کانال ۱۵ اسرائیل همچنین به نقل از برخی مسئولان صهیونیست، نسبت به نفوذ گسترده ایران در ساختار نظامی اسرائیل هشدار داده است. به گزارش این رسانه اسرائیلی، در طول چند ماه اخیر حدود ۵۰ کیفرخواست جاسوسی برای صهیونیست‌ها صادر شده که ۵ نفر از آنها را نظامیان این رژیم تشکیل می‌دادند. این پرونده تأکید می‌کند که ایران توانسته با استفاده از شبکه‌های آنلاین و انگیزه مالی، نفوذ خود را در میان افراد کلیدی در ساختار نظامی اسرائیل افزایش دهد. تحلیل روانشناختی نشان می‌دهد که بحران اعتماد به نهاد‌های حکومتی و ترس از آینده، یکی از محرک‌های اصلی همکاری افراد با شبکه‌های جاسوسی خارجی است.
پرونده شیمون آزارزار: در جریان جنگ ۱۲ روزه شیمون آزارزار ۲۷ ساله، به اتهام جاسوسی برای تهران دستگیر شد. طبق اعلام سی ان ان او به‌مدت یک سال با مأموران ایرانی به‌صورت آنلاین در ارتباط بود و اطلاعات حساس ارتش و نیروی هوایی، از جمله تصاویر پایگاه هوایی رامات دیوید و محل‌های اصابت موشک‌ها در اختیار ایران قرار داد. آزارزار حتی هنگام حملات موشکی ایران، اطلاعات دقیق اصابت‌ها را منتقل می‌کرد و با دریافت مبالغی از جمله ۳۳۳ شِکل به‌صورت ارز دیجیتال، برای مأموران ایرانی فعالیت می‌کرد. دادستان‌ها نوشتند که در یکی از لحظات جنگ ۱۲ روزه، آزارزار حتی هنگام فرار از حمله موشکی ایرانی به مأمور ایرانی پیامک زد: «در حال حاضر از موشک‌های شما فرار می‌کنم و می‌توانم اطلاعاتی درباره اصابت در مکان خاص به شما بدهم.» آزارزار پیش از این توسط یک شرکت پیمانکاری مشغول به کار بود که پروژه‌هایی برای ارتش اسرائیل، پلیس و شرکت دفاعی رافائل از نوامبر ۲۰۲۴ تا مارس ۲۰۲۵انجام می‌داد. در یکی از پروژه‌ها، او در یک ساختمان بلند در گلیلوت مشغول بود که مشرف به «تأسیسات نظامی مجاور» بود احتمالاً پایگاه نظامی گلیلوت، جایی که واحد اطلاعاتی ۸۲۰۰ ارتش مستقر است. طبق گزارش سی ان ان مأموران ایرانی همچنین تلاش کردند او و همسرش را به ایران منتقل کرده و امکانات مالی و شغلی گسترده‌ای به آنها بدهند، اما آزارزار تحت ممنوعیت سفر بود. دادستان‌ها تأکید کردند که وی مکالمات خود با مأموران را پاک می‌کرد تا شواهد را از بین ببرد و این پرونده نمونه‌ای روشن از نفوذ شبکه‌های جاسوسی ایران در اسرائیل است. این اقدام نشان می‌دهد ایران توانسته با بهره‌گیری از ارتباطات آنلاین، انگیزه‌های مالی و نقاط ضعف اجتماعی و فردی، حلقه‌های جاسوسی مؤثر در داخل اسرائیل ایجاد کند و به جمع‌آوری اطلاعات حیاتی دست یابد. آزارزار اخیرا در دادگاه حیفا به اتهام «اشتراک‌گذاری اطلاعات با دشمن»، «ارتباط با مأمور خارجی» و «از بین بردن شواهد» محاکمه شد.
تحلیل داده‌ها و روند‌ها
مطالعات مؤسسه واشنگتن نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵، ایران حداقل ۳۹ عملیات جاسوسی در اسرائیل انجام داده است که ۳۱ مورد آن شامل اتباع اسرائیلی بوده‌اند و بقیه شامل فلسطینی‌ها یا سایر شهروندان غیر اسرائیلی بوده است. میانگین سن افراد بین ۱۳ تا ۷۳ سال بوده و بیش از نیمی در سنین نوجوانی یا بیست‌سالگی قرار داشته‌اند. از این داده‌ها می‌توان نتیجه گرفت که ایران همزمان از انگیزه‌های مالی، ایدئولوژیک و روانشناختی برای جذب افراد بهره می‌برد و این رویکرد باعث شده شبکه جاسوسی آن در اسرائیل گسترده، اما کمتر پیچیده باشد.
علاوه بر این، تحلیل داده‌های اجتماعی و رسانه‌ای نشان می‌دهد که جامعه اسرائیل در حال تجربه فروپاشی درونی است. شکاف‌های طبقاتی، تنش‌های قومی و مذهبی و بی‌اعتمادی گسترده به نهاد‌های حکومتی، زمینه‌ای فراهم کرده که افراد بیشتری نسبت به فعالیت‌های جاسوسی خارجی آسیب‌پذیر شوند. بسیاری از شهروندان احساس می‌کنند که رژیم موجود قادر به تضمین آینده آنها نیست و این بی‌اعتمادی، انگیزه همکاری با شبکه‌های جاسوسی خارجی را تقویت می‌کند.
واکنش اسرائیل و مقابله با نفوذ
واکنش اسرائیل نسبت به فعالیت‌های جاسوسی ایران چند وجهی است. اول، اقدامات امنیتی شامل دستگیری و محاکمه افراد جاسوس بوده است. دوم، تبلیغات عمومی و کمپین‌های آگاهی‌بخشی مانند "پول آسان، هزینه سنگین" راه‌اندازی شده تا شهروندان اسرائیلی را از خطر همکاری با ایران آگاه کند. تحلیل این کمپین‌ها نشان می‌دهد که اسرائیل در تلاش است با ترکیبی از بازدارندگی قانونی و آگاهی عمومی، حلقه‌های جاسوسی ایران را تضعیف کند. با این حال، مقامات امنیتی اسرائیل اذعان می‌کنند که عملیات ایران در داخل این کشور همچنان تهدید بالقوه دارد، زیرا به رغم ساده بودن روش‌های ایران، عنصر انسانی همواره ضعیف‌ترین حلقه امنیتی است و انگیزه‌های شخصی می‌تواند منجر به نفوذ و جمع‌آوری اطلاعات حیاتی شود. بی‌اعتمادی عمومی و احساس ناپایداری اجتماعی، این تهدید را افزایش داده و به شبکه‌های جاسوسی خارجی فرصت می‌دهد تا در شکاف‌های داخلی نفوذ کنند.
تحلیل روانشناختی و اجتماعی نفوذ ایران
بررسی پرونده‌های مختلف نشان می‌دهد که ایران افراد را بر اساس نیاز‌های روانی، اجتماعی و سیاسی هدف‌گیری می‌کند. افرادی که در زندگی روزمره خود احساس ارزشمندی یا هیجان ندارند، یا دچار مشکلات مالی و اجتماعی هستند، بیشترین تمایل را به همکاری با جاسوسان خارجی دارند. محققان اسرائیلی می‌گویند که انگیزه پول تنها عامل جذب نیست، بلکه نیاز به معنا، هیجان و حس مؤثر بودن نیز نقش مهمی دارد. این تحلیل روانشناختی نشان می‌دهد که ایران با بهره‌گیری از خلأ‌های روانی و اجتماعی، می‌تواند شبکه‌های جاسوسی خود را گسترده‌تر و پایدارتر کند. فروپاشی اعتماد به رژیم و احساس ناامنی نسبت به آینده، این خلأ‌ها را عمیق‌تر کرده و شرایط را برای نفوذ خارجی فراهم می‌سازد.
نتیجه
طبق گزارش تحقیقی سارا بوچز و مثیو لویت در موسسه واشنگتن یکی از جدی‌ترین نقشه‌ها مربوط به تلاش برای ترور بنیامین نتانیاهو، وزیر جنگ سابق و مدیر پیشین شین‌بت در سال ۲۰۲۴ بود. موتی ممان تاجر اسرائیلی، دو بار به ایران و ترکیه سفر کرد تا این نقشه را پیش ببرد و برای شرکت در جلسات ۵۰۰۰ یورو دریافت کرد. طبق گزارش موسسه واشنگتن ایران این اقدام را به‌عنوان بخشی از انتقام ترور رهبر حماس تلقی می‌کرد. طبق گزارش سازمان امنیت داخلی اسرائیل (شین‌بت)، پرونده‌های جاسوسی مرتبط با ایران در اسرائیل در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل حدود ۴۰۰ درصد افزایش یافته است. به گفته رئیس بخش امنیت پلیس اسرائیل، ایران از جنگ اخیر اسرائیل و حماس در غزه برای جذب شهروندان اسرائیلی بهره می‌برد و فعالیت‌های جاسوسی در کشور افزایش یافته است.
نفوذ ایران در اسرائیل نمونه‌ای از جنگ‌های سایه‌ای و پیچیده در عصر اطلاعات است. استفاده از شبکه‌های آنلاین، انگیزه‌های مالی و بهره‌گیری از نقاط ضعف اجتماعی و روانی، ابزاری است که ایران برای گسترش نفوذ خود به کار می‌گیرد. اثرگذاری بلندمدت عملیات‌های ایران در اسرائیل به دلیل نفوذ در لایه‌های انسانی و اجتماعی قابل توجه است. پرونده‌های واقعی مانند روی مزراحی و الموگ اتیاس، باسِم و طاهر صفدی و رافائل روونی نشان می‌دهد که ایران توانسته حلقه‌های جاسوسی مؤثری ایجاد کند و از آنها برای جمع‌آوری اطلاعات حیاتی بهره ببرد. علاوه بر این، تحلیل داده‌ها و روند‌های اجتماعی نشان می‌دهد که جامعه اسرائیل از درون در حال فروپاشی است و بسیاری از شهروندان اعتقادی به آینده این رژیم ندارند. این بی‌اعتمادی، شکاف‌های اجتماعی و انگیزه‌های روانی فردی، زمینه‌ای فراهم کرده که شبکه‌های جاسوسی خارجی، به‌ویژه ایران، نفوذ خود را افزایش دهند. از مجموع ۳۱ پرونده جاسوسی، ۲۰ مورد شامل پرداخت مالی معمولاً با ارز دیجیتال بوده است. بسیاری از افراد استخدام‌شده می‌دانستند یا حدس می‌زدند که برای ایران کار می‌کنند، اما برخی اقدامات خود را کم‌اهمیت تلقی می‌کردند. مأموریت‌ها متفاوت بود؛ برخی ساده مانند نصب پوستر و برخی دیگر جدی‌تر، شامل جمع‌آوری اطلاعات و حتی تلاش برای جذب دیگران گاهی اعضای خانواده بود.
منابع:
"אגף המרגלים" נחשף: כך מוחזקים בכלא הנאשמים בריגול עבור איראן
Man charged with spying for Iran during war, sharing photos of airbase taken by wife
Man charged with spying for Iran during war, sharing photos of airbase taken by wife
Spy Versus Spy: Iran’s Playbook for Espionage in Israel
Iran's spying game: How does Tehran get Israelis to betray their homeland?
Hundreds of Israelis receive recruitment calls from Iranian intelligence, police say
A text, a Telegram link, then an offer of money: how Iran sought to recruit spies in Israel
استعان بشریکته.. اتهام إسرائیلی بنقل معلومات حساسة لإیران
شبکات التجسس وجواسیس إیران فی إسرائیل: نقاط القوة والضعف
آخر‌ها قضیة میمان.. کیف جندت إیران جواسیس لها فی إسرائیل؟
کیف تجند إیران جواسیس لها فی إسرائیل؟ هآرتس: نقطة ضعف خطیرة تستغل‌ها طهران مجدداً لإسقاط العملاء!