به گزارش خبرگزاری ایمنا، افزایش پایدار آلایندگی هوا در کلان‌شهرها، آن هم در فصل‌های سرد سال که پدیده وارونگی دما هوای تنفس‌پذیر شهروندان را به چالش می‌کشد، دیگر یک هشدار مقطعی نیست؛ این موضوع به یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و حتی اقتصادی مدیریت شهری تبدیل شده است. در اصفهان، شهری با پیشینه‌ای طولانی در برنامه‌ریزی و رویکردهای نوآورانه شهری، اکنون بیش از گذشته ضرورت دارد تا مجموعه اقدامات پیشگیرانه و ساختاری در حوزه حمل‌ونقل به‌گونه‌ای اجرا شود که نه تنها روند آلایندگی را کند کند، بلکه به سمت کاهش محسوس آن حرکت کند.
کلان‌شهر اصفهان، با جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر و موقعیتی که به‌عنوان مقصد خدماتی و گردشگری چند استان همجوار عمل می‌کند، روزانه پذیرای ده‌ها هزار خودرو غیربومی است. این حجم از تردد، به‌ویژه در اوقات اوج سفرهای شهری یا مناسبت‌های کاری و تحصیلی، فشار مضاعفی بر شبکه ترافیک، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ظرفیت تنفسی شهر وارد می‌کند؛ شرایطی که اگر در کنار آن حضور خودروهای فرسوده، موتورسیکلت‌های کاربراتوری، افت کیفیت خودروهای شخصی و کاهش توان اقتصادی برای نوسازی ناوگان قرار گیرد، تصویر دقیقی از واقعیت پیچیده آلودگی هوای اصفهان به‌دست می‌دهد.
در چنین وضعیتی، رویکردهای شعاری یا توصیه‌ای هرگز پاسخگو نیست و مدیریت شهری نیز به‌خوبی آگاه است که برای مقابله با این معضل، باید از مجموعه‌ای از سیاست‌های نظارتی، سرمایه‌گذاری زیرساختی، توسعه ناوگان پاک و ارتقای کیفیت خدمات عمومی استفاده کند؛ سیاست‌هایی که هم‌زمان، بر رفتار شهروندی، کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و بازطراحی فرهنگ سفر شهری اثر بگذارند.
تجربه کشورهای پیشرو نیز نشان می‌دهد مقابله با آلودگی هوا زمانی نتیجه می‌دهد که حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه حمل‌ونقل ریلی، به جایگاه واقعی خود دست یابد و شهروندان به‌جای اجبار، بر اساس منطق کیفیت و صرفه اقتصادی، ترجیح دهند از آن استفاده کنند.
در همین زمینه، معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان در سال‌های اخیر مسیر جدیدی را پیگیری کرده است؛ مسیری که تنها محدود به طرح‌های مقطعی و اعلام هشدارهای دوره‌ای نیست، بلکه ترکیبی از اقدام‌های عملیاتی، مهندسی و فناورانه را در دستور کار قرار داده است؛ گام‌های سخت اما اثرگذاری که از یک سو به مدیریت مستقیم آلایندگی‌های ناوگان شهری و بین‌شهری می‌پردازد و از سوی دیگر توسعه زیرساخت‌های پایدار همچون مترو، اتوبوس‌های برقی و هوشمندسازی نظام ترافیک را هدف‌گذاری کرده است.
کالیبراسیون تخصصی ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر اصفهان / بیش از ۹۰ درصد اتوبوس‌های نصف‌جهان معاینه فنی دارند
سعید ساکت، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان با اشاره به مجموعه‌ای از اقدامات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان برای کاهش آلودگی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: می‌دانیم که در فصول سرد، وضعیت آلودگی هوا پیچیده‌تر و خاص‌تر می‌شود و ضروری است برنامه‌ها به‌صورت منسجم و اثرگذار اجرا شود.
وی با اشاره به ورود ناوگان حمل‌ونقل پاک به شهر اصفهان می‌افزاید: به‌زودی و در همین ایام پاییز، شاهد ورود اولین ناوگان اتوبوس‌های برقی شهر اصفهان خواهیم بود؛ اتوبوس‌هایی با سوخت پاک و آلایندگی صفر که فرایند جانمایی، استقرار و راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ تخصصی آنها با همکاری شرکت واحد اتوبوسرانی، معاونت حمل‌ونقل و معاونت خدمات شهری در حال انجام است.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان می‌افزاید: برنامه جامع بررسی وضعیت عملکردی اتوبوس‌های شرکت واحد در دستور کار قرار گرفته و فرایندهای دقیقی برای ارزیابی سطح عملکردی ناوگان تنظیم شده است.
ساکت با تأکید بر لزوم کنترل آلایندگی ناوگان شهری تصریح می‌کند: هر اتوبوسی که آلایندگی آن از حد مجاز فراتر باشد، فوری متوقف و به تعمیرگاه ارجاع می‌شود؛ این یک خط قرمز جدی است و با هیچ‌کس تعارف نداریم.
وی یکی از دغدغه‌های مدیریت شهری را ورود اتوبوس‌های بین‌شهری به اصفهان دانسته و ادامه می‌دهد: برای این موضوع برنامه‌ریزی شده و با هماهنگی شرکت واحد اتوبوسرانی و سازمان بار، معاینه فنی خودروهای سنگین با تمرکز بر اتوبوس‌های بین‌شهری به‌صورت ویژه دنبال خواهد شد تا همان وسواس نظارتی که برای اتوبوس‌های اصفهان داریم، برای این اتوبوس‌ها نیز اعمال شود.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد اتوبوس‌های شهرداری اصفهان دارای معاینه فنی دوره‌ای هستند، ادامه می‌دهد: تمام خودروهای فاقد معاینه فنی از طریق دوربین‌های متصل به سامانه سیمفا، به‌صورت برخط شناسایی و جریمه می‌شوند؛ به شهروندان توصیه می‌کنم هرچه سریع‌تر نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند تا هم از جریمه جلوگیری شود و هم سهمی در کاهش آلودگی هوا داشته باشند.
ساکت درباره صحت داده‌های ایستگاه‌های سنجش آلودگی توضیح می‌دهد: در حال انجام کالیبراسیون تخصصی ایستگاه‌های سنجش هستیم تا عملکرد آنها با بالاترین دقت انجام شود؛ ۱۳ ایستگاه در اختیار شهرداری است که مجهز به آنالایزرهای پیشرفته روز جهان هستند، هیچ دخل و تصرف غیر فنی در آمار انجام نمی‌شود و همه داده‌ها به‌صورت برخط منتشر و مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد.
وی با تاکید بر نقش شبکه ریلی در کاهش آلایندگی اظهار می‌کند: خط دو متروی اصفهان به دلیل اثر تعیین‌کننده‌ای که در کاهش وابستگی به خودروهای شخصی دارد، با تأکید شورای اسلامی شهر و شهردار اصفهان با جدیت دنبال می‌شود.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان تصریح می‌کند: در جبهه‌های کاری خط دو پیشرفت‌های خوبی حاصل شده و هدف‌گذاری ما این است که پنج ایستگاه اولویت نخست فاز یک طی ماه‌های آینده وارد مدار بهره‌برداری آزمایشی شود.
ساکت با اشاره به برنامه‌های نظارتی بر خودروها می‌گوید: برنامه جامع نظارت بر وضعیت معاینه فنی خودروهای شهر با محوریت سازمان حمل‌ونقل بار و هماهنگی پلیس راهور در حال اجراست و هشت ایستگاه ثابت معاینه فنی شهر به‌طور مستمر تحت نظارت هستند.
وی ادامه می‌دهد: مجموعه اقدامات قرارگاه اضطرار آلودگی هوا در معاونت حمل‌ونقل شهرداری با هدف مدیریت شرایط آلودگی، ارتقای دقت پایش، بهبود کیفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و کاهش وابستگی به خودروهای شخصی دنبال می‌شود و اجرای این برنامه‌ها در ماه‌های پیشرو با جدیت ادامه خواهد داشت.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان با اشاره به ظرفیت اکولوژیک شهر اظهار می‌کند: اصفهان با دو میلیون نفر جمعیت دارای ظرفیت مشخصی است، درحالی‌که حدود ۷۰۰ هزار خودروی شخصی به نام شهروندان اصفهانی ثبت شده است؛ هر روز نیز شهروندانی از شهرهای دیگر برای دریافت خدمات به اصفهان مراجعه می‌کنند و به آمار تردد افزوده می‌شود. از طرفی بیشتر موتورسیکلت‌ها بنزینی یا کاربراتوری هستند که مصرف سوخت آلاینده دارند.
ساکت با تشریح دلایل ساختاری آلودگی حمل‌ونقلی تاکید می‌کند: باید توجه کنیم ترکیب خودروهای موجود نسبت به سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده است و همچنان خودروهای ۲۰ سال پیش در شهر تردد می‌کنند؛ به دلیل شرایط اقتصادی، توان نوسازی خودروهای فرسوده کاهش یافته و در سطح شهر شاهد تردد خودروهایی در شرایط اسقاط هستیم؛ مجموع این عوامل موجب افزایش آلایندگی می‌شود، اما شهرداری اقدامات جدی انجام داده که یکی از مهم‌ترین آنها توسعه حمل‌ونقل ریلی است.
وی با اشاره به اینکه ۴۰ درصد بودجه شهرداری به حوزه حمل‌ونقل اختصاص دارد و بخش عمده این ۴۰ درصد برای ساخت مترو هزینه می‌شود، می‌افزاید: از سال ۱۳۹۶ تاکنون تمام اتوبوس‌های خریداری‌شده توسط شهرداری اصفهان به سیستم فیلتر جذب دوده مجهز شده‌اند.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار اصفهان اصفهان را از پیشتازان توسعه حمل‌ونقل برقی می‌داند و می‌گوید: شهرداری اصفهان تاکنون ۱۸۰ تاکسی برقی را وارد ناوگان شهری کرده و تسهیلات ویژه‌ای برای استفاده از خودروهای برقی ارائه داده است؛ همچنین ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی احداث شده تا زیرساخت‌های استفاده از آنها دچار مشکل نشود.
ساکت می‌افزاید: روزانه چهار میلیون لیتر گازوئیل در حمل‌ونقل کلان‌شهر اصفهان مصرف می‌شود که از این میزان تنها ۹۰ هزار لیتر سهم اتوبوسرانی است و با همین میزان سوخت، روزانه ۴۰۰ هزار نفر جابه‌جا می‌شوند.
به گزارش ایمنا، با مرور اقدامات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان روشن است که مدیریت شهری در رویارویی با آلودگی هوا رویکردی صرفاً هشداردهنده یا مقطعی ندارد، بلکه برنامه‌ای ساختارمند و چندبعدی را دنبال می‌کند.
توقف ناوگان آلاینده، نظارت برخط بر خودروهای فاقد معاینه فنی، سختگیری نسبت به اتوبوس‌های بین‌شهری، ورود تاکسی‌های برقی و آماده‌سازی زیرساخت شارژ ناوگان نشان‌دهنده آن است که سیاست‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل تنها به ارائه آمار یا طرح‌های تبلیغاتی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه بر پایه داده‌های واقعی، پایش مداوم و تصمیم‌های سخت، اما ضروری شکل گرفته است؛ همین رویکرد، هوشمندسازی شبکه ترافیک و بهبود عملکرد ناوگان عمومی را از یک آرزو به مسیر اجرایی تبدیل کرده است.
در کنار این اقدامات، توسعه حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان ستون اصلی سیاست‌های حمل‌ونقلی اصفهان قرار دارد؛ سرمایه‌گذاری ۴۰ درصد بودجه شهرداری در این حوزه و پیشرفت‌های خط دو مترو نشان می‌دهد نگاه مدیریت شهری، گذار از «شهر خودرو محور» به «شهر شهروند محور» است.
اگرچه مشکلات ساختاری، اقتصادی و فرسودگی ناوگان همچنان بر دوش شهر سنگینی می‌کند، اما مجموعه تلاش‌های اجرایی، تنظیم‌گری و آینده‌نگرانه معاونت حمل‌ونقل حکایت از آن دارد که مسیر کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و ارتقای کیفیت تنفس اصفهان آغاز شده و با تداوم آن، امید به ساخت شهری سالم‌تر، کم‌کربن‌تر و قابل زیست برای نسل‌های آینده پررنگ‌تر خواهد شد.