گروه سیاسی دفاع‌پرس- «محمدمهدی قاسمی» پژوهشگر مسائل راهبردی تحولات ژئوپلیتیکی؛ سال‌های اخیر نشان می‌دهد که مفهوم سنتی جنگ، به‌ویژه در سایه گسترش وابستگی‌های اقتصادی، توسعه نهادهای بین‌المللی و افزایش وزن جنبش‌های ضد جنگ، دیگر همان الگوی کلاسیک گذشته نیست. متخصصان روابط بین‌الملل معتقدند که آیندهٔ منازعات، بیش از آنکه در میدان‌های نبرد سخت رقم بخورد، در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، شناختی و اجتماعی شکل خواهد گرفت.
آنچه در منطقه غرب آسیا طی یک دهه گذشته رخ داد، گواهی روشن بر این تغییر است؛ دشمنان سوریه و محور مقاومت، با درک کم‌اثر شدن جنگ‌های سنتی، به‌دنبال اجرای الگوی جنگ‌های نسل چهارم و پنجم رفتند؛ جنگ‌هایی ترکیبی، لایه‌مند و مبتنی بر فروپاشی از درون. این جنگ جدید، که پوشش «بهار عربی» را به‌عنوان نقاب فریب‌آمیز خود برگزیده بود، تلاش کرد بنیان‌های هویتی، دینی، ملی و تمدنی جوامع عربی و اسلامی را دچار گسست کند، افراط‌گرایی را به‌عنوان جانشینی ساختگی برای هویت دینی اصیل وارد معادلات اجتماعی سازد و اعتماد مردم را به الگوهای مقاومت تضعیف کند. تجربهٔ عملی نیز نشان داد که وعده‌های غرب، چیزی جز سراب سیاسی و توهم راهبردی نیست؛ حقیقتی که ملت آمریکا و دیگر ملت‌ها نیز امروز به آن اذعان دارند.
در این میان، تهاجم فرهنگی و عملیات نرم دشمن یکی از پیچیده‌ترین و عمیق‌ترین لایه‌های جنگ‌های آینده است؛ تهاجمی آرام، سازمان‌یافته، نامحسوس و بلندمدت که جبهه آن فراگیر و شناخته‌نشده است. هدف اصلی این هجمه، دگرگونی تدریجی سبک زندگی، ارزش‌ها، هویت ملی ـ دینی و اعتماد عمومی است. این نبرد نرم با مؤلفه‌هایی چون "عادی‌سازی بی‌بندوباری"، "تضعیف بنیان خانواده و افزایش طلاق"، "کاهش رغبت به ازدواج"، "زدودن قبح روابط نامتعارف"، "ترویج مصرف‌گرایی و رفاه‌زدگی"، "کم‌رنگ‌سازی ارزش‌های اسلامی"، "گسترش نفوذ رسانه‌های غرب‌محور و فضای مجازی مسموم"، "تعمیق احساس خودکم‌بینی فرهنگی"، "تشدید فقر، بیکاری و نابرابری" بوده و به دنبال فرسایش هویتی و استحاله‌ی نرم جامعه است تا بسترهای وابستگی، نفوذ در نخبگان و فروپاشی پشت جبهه انقلاب فراهم گردد.
در چنین میدان پیچیده‌ای، بسیج به‌عنوان یک نهاد مردمی ـ اعتقادی و شبکه گسترده اجتماعی، نقشی بی‌بدیل در تاب‌آوری فرهنگی و استحکام سرمایه اجتماعی کشور دارد. مهم‌ترین کارکردهای راهبردی بسیج در این عرصه عبارت است از:
۱. تقویت ایمان، معنویت و سرمایه اعتقادی جامعه
بسیج با تعمیق باورهای دینی، تقویت نیروی ایمان، ترویج روحیه توکل و امید و بازتولید هویت ایرانی ـ اسلامی، مهم‌ترین سد در برابر پروژه‌های استحاله فرهنگی است.
۲. تعمیق تفکر بسیجی و اندیشه اسلامی
پرهیز از سطحی‌نگری، تقویت تفکر معرفتی، ارتقای بینش توحیدی و توسعه خودآگاهی فرهنگی، جامعه را در برابر شبهه‌پراکنی و جنگ شناختی دشمن مصون می‌سازد.
۳. شناسایی و مقابله با کانون‌های فساد و انحراف اجتماعی
رصد دقیق آسیب‌ها، شناسایی عناصر مفسد، گزارش‌دهی به نهادهای ذی‌صلاح و پیشگیری از گسترش کانون‌های فساد، از کارکردهای مؤثر بسیج در حفظ امنیت فرهنگی ـ اجتماعی است.
۴. افزایش عزت‌نفس و خودباوری ملی
ایجاد باور به توانمندی‌های داخلی، ارتقای احساس کرامت، ترویج امید اجتماعی و تقویت انسجام روانی نسل جوان، از مهم‌ترین عوامل بازدارنده در برابر نفوذ فرهنگی است.
۵. توسعه فعالیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی اثرگذار
بسیج با تولید محتوای فاخر فرهنگی، گسترش فعالیت‌های هنری متعهد، ایجاد شبکه‌های همدل مردمی و ایجاد فرصت‌های مشارکت فرهنگی، نقش مهمی در بازتولید فرهنگ مقاومت ایفا می‌کند.
۶. تحکیم وحدت ملی و کاهش شکاف‌های اجتماعی
ایجاد همگرایی میان جریان‌های سیاسی، تقویت روحیه مدارا، کاهش بدبینی‌های اجتماعی و تقویت گفتمان مشترک، از ابزارهای مقابله با راهبرد دشمن در دوقطبی‌سازی جامعه است.
۷. افزایش بصیرت عمومی
بصیرت‌بخشی به آحاد جامعه، به‌ویژه نخبگان، از مهم‌ترین الزامات مقابله با جنگ شناختی است. شناخت دشمن، درک شیوه‌های عملیات روانی و تبیین منطق مقاومت در این مسیر ضروری است.
۸. ایستادگی فعال و عدم سازش در برابر دشمن
انتهای پیام/ 161
∎