در گفتوگویی که به مناسبت «هفته آگاهی ورزشکاران از مقاومت میکروبی» انجام شد، دکتر رشید حیدریمقدم، عضو هیأت رئیسه فدراسیون پزشکی ورزشی و رئیس هیأت پزشکی ورزشی استان همدان، بر اهمیت آموزش و فرهنگسازی صحیح در مصرف آنتیبیوتیکها در جامعه ورزشی تأکید کرد. او توضیح داد که ورزشکاران بهدلیل تمرینات سنگین، تماسهای فیزیکی، استفاده از فضاهای مشترک و سفرهای مکرر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونتها و انتقال عوامل بیماریزا قرار دارند و این موضوع ضرورت آگاهیبخشی در مورد مصرف مسئولانه آنتیبیوتیکها را دوچندان میکند. به همین دلیل، آموزش پایهای درباره نحوه مصرف آنتیبیوتیکها، تکمیل دوره درمان، پرهیز از مصرف خودسرانه و آشنایی با خطرات مقاومت آنتیبیوتیکی باید بهصورت جدی در برنامههای آموزشی باشگاهها و هیأتهای ورزشی گنجانده شود.
دکتر حیدریمقدم با اشاره به شرایط خاص اردوها و مسابقات بیان کرد که فشار تمرینی، استرس سفر و تغییرات محیطی میتواند سیستم ایمنی ورزشکاران را تحتتأثیر قرار دهد. در چنین شرایطی، مصرف عجولانه یا خودسرانه آنتیبیوتیک بهمنظور «درمان سریع» یکی از اشتباهات رایج است. در حالی که تجویز آنتیبیوتیک باید بهصورت گامبهگام و بر اساس معیارهای بالینی، نوع عفونت، وضعیت تمرینی و زمان مسابقه انجام شود تا هم درمان مؤثر باشد و هم از شکلگیری مقاومت میکروبی جلوگیری شود.
عضو هیأت رئیسه فدراسیون پزشکی ورزشی همچنین توضیح داد که میکروبیوم روده، مجموعه میکروبهای مفید موجود در دستگاه گوارش است که نقش مهمی در هضم غذا، تولید متابولیتهای سودمند و حمایت از سیستم ایمنی دارد. او افزود که مصرف نادرست آنتیبیوتیکها میتواند این تعادل ظریف را مختل کند، سطح متابولیتهای مفید را کاهش دهد و موجب افت انرژی، کاهش استقامت، اختلال خواب و مشکلات گوارشی شود؛ این تغییرات بهصورت مستقیم بر تمرین، ریکاوری و آمادگی مسابقاتی ورزشکاران تأثیر گذاشته و حتی میتواند کارایی ورزشی را در بلندمدت کاهش دهد. به گفته دکتر حیدریمقدم، جابهجاییهای مکرر، اختلاف زمان، تغییر تغذیه و استرس سفر نیز میتواند تعادل میکروبیوم را برهم بزند و از همین رو، مصرف هدفمند پروبیوتیکها را بهعنوان راهکاری مؤثر برای پشتیبانی از سیستم ایمنی و سلامت دستگاه گوارش توصیه و اشاره کرد که این مصرف باید بر اساس نیاز فردی ورزشکار و تحت نظر متخصص تغذیه ورزشی انجام شود.
رئیس هیأت پزشکی ورزشی استان همدان در ادامه این گفتوگو، به نقش روزافزون هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (Machine Learning) در پایش، پیشبینی و مدیریت مقاومت آنتیبیوتیکی اشاره کرد. او بیان کرد که هوش مصنوعی بهعنوان یک ابزار تحولآفرین میتواند با تحلیل دادههای پزشکی، الگوهای تمرینی، سابقه سفرها و اطلاعات میکروبیوم ورزشکاران، در تشخیص زودهنگام عفونتها و پیشبینی مقاومتهای احتمالی و نهایتاً به انتخاب مناسبترین آنتیبیوتیک کمک نمایند و مصرف آنتیبیوتیک را هدفمندتر و علمیتر کند. با این حال، تحقق کامل این ظرفیتها نیازمند جمعآوری دادههای اختصاصی ورزشکاران، استانداردسازی روشهای ثبت اطلاعات، رعایت اصول اخلاقی و همکاری مشترک میان پزشکان، مربیان و پژوهشگران است.
در پایان این گفتوگو، دکتر حیدریمقدم تأکید کرد که مقاومت میکروبی یک تهدید جهانی است و جامعه ورزش نیز از آن مستثنی نیست. او افزود که آموزش، فرهنگسازی و بهکارگیری فناوریهای نوین، بهویژه هوش مصنوعی، میتواند به شکل مؤثری از سلامت ورزشکاران محافظت کرده و عملکرد آنان را در سطح مطلوب نگه دارد. وی اظهار امیدواری کرد که با همکاری باشگاهها، مربیان و تیمهای پزشکی، بتوان الگوی ملی و علمی برای مصرف منطقی آنتیبیوتیکها در ورزش کشور ایجاد کرد.