گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از جمله گروه‌های اولیه این پژوهشگاه است که فعالیت خود را با همت چهره‌هایی چون آیت الله مصباح یزدی، آیت الله غروی، آیت الله رجبی و... آغاز کرد. این گروه با وجود مخالفت‌هایی که هنوز در برخی مراکز دانشگاهی با عنوان «جامعه شناسی اسلامی» وجود دارد، توانسته است با تمرکز بر رویکرد اسلامی و مسئله‌محور، جایگاه علمی پایداری پیدا کند.

گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه شامل شش عضو هیئت علمی است که هر یک در حوزه‌های تخصصی خود از جمله خانواده، عفاف و حجاب، آسیب‌های اجتماعی، فلسفه علوم اجتماعی و جامعه شناسی توسعه فعالیت دارند.

این گروه علاوه بر داشتن مجوز ارائه دوره دکتری، با رویکردی کاربردی و اسلامی، دانشجویانی را پذیرش می‌کند که سابقه تحصیلی یا پژوهشی در حوزه‌های اجتماعی داشته باشند. از دیگر دستاوردهای گروه، تدوین بیش از ۵۶ کتاب درسی و پژوهشی است که برخی از آن‌ها در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند. امروز اولویت‌های پژوهشی گروه شامل آسیب‌های اجتماعی، دین و جامعه، خانواده و جمعیت، توسعه و سبک زندگی است. گروه با تأکید بر نیازسنجی جامعه و همکاری با اساتید، چه حوزوی و چه غیرحوزوی، در پی تولید دانشی است که ضمن ریشه‌دار بودن در منابع دینی، به راهکارهای کاربردی برای چالش‌های کشور منجر شود. این رویکرد، پاسخی به انتقاداتی است که جامعه‌شناسی را از واقعیت‌های جامعه جدا می‌داند.

برای آشنایی هرچه بیشتر شما خوانندگان با این گروه جامعه شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و فعالیت های آن، توجهتان را به مشروح گفتگوی خبرنگار ما با دکتر حفیظ‌ الله فولادی، عضو هیئت علمی و رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه جلب می کنیم:

سؤال: لطفا درباره گروه جامعه شناسی توضیح دهید که از چه سالی تشکیل شده است، در این سال ها چه رویکردها و مراحلی را پشت سر گذاشته و امروز مهم ترین رویکرد یا ماموریت آن، در راستای ماموریت ذاتی و کلی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چیست؟

گروه جامعه شناسی از جمله گروه های اولیه در شکل گیری دفتر همکاری حوزه و دانشگاه بوده است. در واقع، سه گروه از قدیمی ترین گروه های پژوهشگاه، شامل گروه جامعه شناسی، گروه علوم تربیتی و گروه روان شناسی هستند.

سنگ بنای دفتر همکاری حوزه و دانشگاه بر اساس رویکرد آیت الله مصباح یزدی(ره) شکل گرفت. این رویکرد فرآیندی خاص را در پیش گرفت که در آن افراد متخصص از تهران به قم آورده شدند تا در حوزه های مختلف جامعه شناسی فعالیت کنند. سابقه این رویکرد را ما نیز در گروه جامعه شناسی داریم.

برخی حتی عنوان جامعه شناسی اسلامی را نمی پذیرند

گروه جامعه شناسی مسیری بسیار ویژه را پیموده است. جالب توجه است که برخی از مراکز دانشگاهی هنوز عنوان «جامعه شناسی اسلامی» را نمی پذیرند یا تحمل نمی کنند.

در شرایط کنونی، گروه جامعه شناسی شش عضو هیئت علمی دارد. این اعضاء، با توجه به رویکردی که در پژوهشگاه به صورت جدی از آنان خواسته شده، حوزه های تخصصی مشخصی را برای خود تعریف کرده اند تا به جای فعالیت های پراکنده و غیرساختاریافته، در بخش هایی از جامعه شناسی به عنوان چهره های شاخص و قطب های علمی ظاهر شوند.

به عنوان مثال، دکتر حسین بستان در حوزه خانواده، عفاف و حجاب، مسائل جنسیت و جامعه شناسی خانواده فعالیت دارد. همچنین، بحث های مربوط به عرفی شدن دین نیز در کارنامه ایشان دیده می شود. شناخته شده ترین حوزه های فعالیتشان، خانواده، عفاف و حجاب، جنسیت و جامعه شناسی خانواده است. آثارشان در سطح دانشگاه ها، در مقاطع کارشناسی و اخیرا کارشناسی ارشد، تدریس می شود و اخیرا نیز آثار جدیدی از ایشان خلق شده است.

همچنین، دکتر سلیمی، دکتر داوری و اینجانب در حوزه آسیب های اجتماعی، جامعه شناسی کج‌روی و موضوعات مرتبط با این حوزه، آثاری داریم. دکتر کافی در حوزه فلسفه علم جامعه شناسی، معرفت شناسی و فلسفه علوم اجتماعی فعالیت تخصصی دارند. دکتر نصیری نیز با توجه به اینکه دکترای ایشان در رشته جامعه شناسی فناوری و توسعه بوده، در حوزه های توسعه، فناوری و جامعه شناسی توسعه آثاری دارند.

با این توصیف می توان گفت که اعضای فعلی گروه جامعه شناسی هر یک در حوزه های تخصصی خود فعالیت علمی دارند. همچنین لازم است اشاره شود که از این شش نفر، پنج نفر جانباز هستند: دکتر سلیمی (جانباز ۷۰ درصد)، دکتر نصیری (جانباز ۳۰ درصد)، دکتر داوری، اینجانب و دکتر کافی. این افراد ضمن افتخار جانبازی، فعالیت های علمی خود را در مراکز حوزوی و دانشگاهی نیز به طور مستمر ادامه می دهند.

تأمین محتوای درسی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان

در حوزه فعالیت ها، گروه جامعه شناسی از جمله گروه های پرکار پژوهشگاه محسوب می شود. به عنوان نمونه از حدود دو سال پیش، با دانشگاه فرهنگیان قراردادی منعقد شد که طی آن دوازده کتاب درسی برای دانشجویان این دانشگاه تدوین گردد. تاکنون 9 کتاب تحویل داده شده و 3 کتاب دیگر در حال پیگیری هستند که پیش بینی می شود به زودی به اتمام برسند.

از جمله این کتاب ها می توان به «مبانی جامعه شناسی»، «جامعه شناسی قشربندی و نابرابری اجتماعی»، «جامعه شناسی آموزش و پرورش» و «فلسفه و جامعه شناسی» اشاره کرد. این کتاب ها بر اساس سفارش دانشگاه فرهنگیان تدوین شده اند و سرفصل های آن ها در کمیته و شورای علمی گروه بازنگری و نهایی سازی شده اند. دانشگاه فرهنگیان نیز به این سرفصل ها تأییدیه داده است و این کتاب ها به عنوان متون درسی در این دانشگاه مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

اگرچه برخی یا حتی تمام این عناوین کتاب هایی هستند که در حال حاضر در بازار موجودند، اما با توجه به اینکه هدف، تدوین کتاب هایی به روز و مبتنی بر رویکرد اسلامی برای دانشجویان و معلمان بود، این سفارش به پژوهشگاه ما واگذار شد. از آنجا که ظرفیت گروه محدود بود، افرادی از سراسر کشور از جمله دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان و دانشگاه تهرانکه از نظر علمی مورد اعتماد و شاخص بودند، در این پروژه مشارکت کردند و کتاب ها تدوین و تحویل شدند.

این یکی از ماموریت های گروه بوده که هم انجام شده و هم همچنان در حال انجام است. همچنین، تمایل متقابلی بین گروه و دانشگاه فرهنگیان وجود دارد تا مجددا سفارش های جدیدی دریافت شود و کتاب های بیشتری برای دانشجویان تدوین گردد.

تمرکز بر رویکرد مسئله محوری در فعالیت های گروه

از سوی دیگر، از سال ۱۴۰۱ مأموریتی به پژوهشگاه واگذار شد که بار اصلی آن بر دوش گروه جامعه شناسی قرار گرفت. در آن سال، در زمان وزارت آقای دکتر زلفی گل، رویکردی مبتنی بر «مسئله محوری» به دانشگاه ها و دانشگاه های مادر واگذار شد؛ یعنی دانشگاه ها مأمور شدند که فعالیت های خود را بر اساس مسائل واقعی جامعه پیش ببرند.

دانشگاه های شاخص کشور مانند دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران مأموریت هایی دریافت کردند. یکی از این ماموریت ها به پژوهشگاه حوزه و دانشگاه واگذار شد و پژوهشگاه مأموریت ملی «ساماندهی مسائل فرهنگی اجتماعی حاشیه نشینی در کلان شهرهای کشور» را بر عهده گرفت. کشور ما حدود نوزده کلان شهر رسمی دارد که جمعیت حاشیه نشین آن ها به بیست میلیون نفر می رسد و مسائل ویژه ای دارند. این ماموریت اکنون بر عهده گروه جامعه شناسی است.

در کنار این فعالیت ها، باید اشاره کرد که پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 12 گروه رسمی دارد و اخیرا 4 گروه دیگر نیز به آن افزوده شده است. پژوهشگاه 3 پژوهشکده دارد: «علوم رفتاری»، «علوم اسلامی» و «علوم اجتماعی.» گروه جامعه شناسی در پژوهشکده علوم اجتماعی قرار دارد که اینجانب مسئولیت علمی آن را بر عهده دارم. چهار گروه اصلی این پژوهشکده شامل «جامعه شناسی»، «اقتصاد»، «مدیریت» و «علوم سیاسی» است و گروه «نهاد، علم و فرهنگ» نیز به عنوان گروهی تکمیلی به آن افزوده شده است.

۶ گروه در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مجوز برگزاری دوره دکتری دارند

از دوازده گروه پژوهشگاه پیش از افزوده شدن چهار گروه جدید، شش گروه مجوز ارائه دوره دکتری داشتند که یکی از آن ها متعلق به گروه جامعه شناسی است. تاکنون چهار تا پنج دوره دانشجوی دکتری با رویکرد «جامعه شناسی فرهنگی» پذیرش شده اند؛ دوره های آنان به اتمام رسیده و دفاعیه هایشان انجام شده است. اکنون نیز سه دوره آموزشی فعال داریم که در مراحل نهایی تحصیل قرار دارند—برخی در ترم سوم—و از سال گذشته، رویکرد پذیرش به صورت «استاد محور» تغییر کرده است.

تا سال ۱۴۰۰، شرایط پذیرش دانشجو در پژوهشگاه آزاد بود و بدون قید و شرط خاصی، دانشجو پذیرفته می شد، اما از سال ۱۴۰۰ به بعد، تنها افرادی مجاز به پذیرش هستند که دارای کد حوزوی از مرکز مدیریت حوزه های علمیه باشند. با توجه به تجربه ای که کسب کردیم، سعی کرده ایم که دانشجویانی را در مقطع دکتری پذیرش کنیم که علاوه بر داشتن سطح سه حوزه، سابقه تحصیلی یا پژوهشی مرتبط با علوم اجتماعی نیز داشته باشند.

به عبارت دیگر، صرفاً طلبه ای که دارای سطح سه حوزه است، اما هیچ سابقه ای در حوزه علوم اجتماعی ندارد، از پذیرش معذوریم. دانشجویان فعلی ما افرادی هستند که تحصیلات کارشناسی یا کارشناسی ارشدشان در حوزه های اجتماعی بوده یا پایان نامه هایشان در حوزه هایی با رویکرد اجتماعی تدوین شده است.

با این شرح، حوزه فعالیت های گروه بسیار گسترده شده است: هم در حوزه تخصصی اعضاء، هم در آثاری که به طور خلاصه اشاره خواهد شد، هم در ماموریت ها و قراردادهای منعقدشده با مراکز علمی مانند دانشگاه فرهنگیان یا تفاهم نامه هایی که با سایر مراکز داریم، و هم در بخش آموزشی که بخشی از وقت و انرژی اعضای هیئت علمی ما صرف تدریس و همکاری با دانشجویان می شود.

انتشار اولویت های گروه جامعه شناسی برای پژوهشگران

اولویت های پژوهشی گروه در سایت پژوهشگاه منتشر شده است. در بخش پژوهشکده علوم اجتماعی و زیرمجموعه آن، گروه جامعه شناسی شش حوزه اولویت دار پژوهشی را برای افرادی که تمایل به همکاری با ما دارند، اعلام کرده است. این حوزه ها شامل:

۱. آسیب های اجتماعی

۲. دین و جامعه شناسی (و موضوعات مرتبط با دین)

۳. خانواده، جنسیت و جمعیت

۴. علم، فناوری، توسعه و پیشرفت

۵. سبک زندگی

۶. موضوعات مرتبط با نهاد، علم و فرهنگ

این عناوین متناظر با تخصص های شش عضو گروه هستند و هر یک از آن ها زیرشاخه های متعددی دارند.

تاکنون حدود ۵۶ عنوان کتاب در گروه تدوین و به چاپ رسیده است که علاوه بر آن، عناوینی نیز در دست چاپ یا آماده سازی هستند. در سال ۱۴۰۴ تا پایان سال حدود ۱۸ عنوان کتاب آماده چاپ خواهد بود که بخشی از آن ها تا پایان سال و بخشی دیگر در بهار سال ۱۴۰۵ به چاپ خواهد رسید.

سؤال: شما اشاره کردید که برخی—شاید از جامعه شناسانی که به علوم غربی تمایل دارند هنوز حتی به عنوان «جامعه شناسی اسلامی» نیز تحمل نمی کنند. به نظر شما دلیل این موضوع چیست؟ با توجه به اینکه ساختار حاکمیت جمهوری اسلامی بر کشور حاکم است و مقام معظم رهبری بارها فرموده اند که باید از ظرفیت علوم انسانی اسلامی بهره گرفت و اساساً تشکیل این مجموعه ها با همین رویکرد بوده تا نیازهای اولویت دار نظام را پاسخ دهد و از لحاظ کمی نیز تعداد پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها و دانشگاه ها در کشور بسیار است—دلیل این عدم پذیرش چیست؟ پیشنهاد و راهکار شما به عنوان پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و شخصیت علمی شما برای تبیین ظرفیت ها و ارزش های علوم انسانی اسلامی—به ویژه جامعه شناسی اسلامی—چیست؟

بسیار سپاسگزارم از این پرسش دقیق. در پاسخ باید بگویم که این گاردی که وجود دارد تا حدودی جایگاه خود را دارد. دلیل این جایگاه دار بودن چیست؟ جامعه شناسی، در ماهیت خود و در مهد پیدایشش، دانشی پوزیتیویستی است؛ یعنی با روش هایی تجربی و عینی به مسائل جامعه می پردازد و در تعریف ذاتی خود، ناظر به حل مسائل امروزین و آشکار جامعه است.

این نگاه برای فردی که در دانشگاه های پوزیتیویستی تحصیل کرده و ذهن او تحت تأثیر رویکرد کمی و تجربی شکل گرفته، این سؤال را ایجاد می کند که: «این حوزه می خواهد با جامعه شناسی چه کاری انجام دهد؟» چنین فردی نخست به روش پوزیتیویستی وفادار است و به آن مسلط است؛ و دوم اینکه واقعا تردید دارد که آیا تحلیل های جامعه شناختی که در دانشگاه ها انجام می شود مانند بررسی علل افت تحصیلی با روش های کمی و مصاحبه توسط این گروه ها نیز قابل انجام است یا خیر.

از سوی دیگر، این گارد ممکن است ناظر به همان نگاهی باشد که برخی اساتید دارند: وقتی در حوزه های مختلف جامعه شناسی، اساتیدی در سطح جهانی فعالیت دارند و کتاب هایشان ترجمه می شود، پرسش این است که «شما چه ارزش افزوده ای به این دانش دارید؟»

اجازه بدهید به این نگاه، عنوان «خودتحقیری» بدهم. چرا این حرف را می زنم؟ نه به صورت جانبدارانه، بلکه به صورت توصیفی. یادم نمی رود که در سال ۱۳۷۱ اگرچه فعالیت گروه از سال ۱۳۶۱ آغاز شد، حضرت آیت الله مصباح یزدی اساتیدی را دعوت می کردند و آثاری خلق شد. این فعالیت های پراکنده، سرانجام با همت حاج آقای محمدی عراقی، آیت الله غروی و آیت الله رجبی به شکل سه گروه آموزشی—علوم تربیتی، جامعه شناسی و روان شناسی درآمد. هر کلاس حدود ۱۵ دانشجو داشت.

شما می خواهید در عرصه جامعه شناسی کتاب بنویسید؟

در آن زمان، یکی از اساتید که اکنون دیگر در دنیا نیستند به کلاس آمد تا درس «مبانی جامعه شناسی» را تدریس کند. ایشان از من که نماینده کلاس بودم پرسید: «می خواهید چه کار کنید؟» گفتم: «قصد داریم دو تا سه سال جامعه شناسی بخوانیم.» پرسید: «بعد چه؟» گفتم: «قصد داریم کتاب بنویسیم.» ایشان با گاردی خاص گفتند: «من 18 سال در آمریکا درس خوانده ام و هنوز در تعریف جامعه شناسی مانده ام؛ این ها می خواهند دو سه سال درس بخوانند و بعد کتاب بنویسند!»

صادقانه بگویم: ما کتاب نوشتیم. کتاب «جامعه شناسی معرفت» که توسط دکتر علی زاده، دکتر کافی و دکتر اژدری زاده تألیف شد به اذعان اساتید جامعه شناسی، حتی در دانشگاه ها مورد استقبال قرار گرفت. یادم می آید که در یکی از نشریات پژوهشی حوزه و دانشگاه، این کتاب به عنوان «جامعه شناسی معرفت» منتشر شد و اساتید درخواست تجدید چاپ آن را دادند تا به عنوان منبع درسی در دانشگاه ها مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین کتاب هایی مانند «جامعه شناسی کج روی»، «جامعه شناسی خانواده» و دیگر آثاری که اشاره کردم—که تعداد آن ها به بیش از ۵۰ عنوان می رسد—بسیاری از آن ها به عنوان منابع درسی در دانشگاه ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

این فضا و این نوع نگاه، عمدتا ریشه در همین تلقی و نگرش دارد. خاطره ای دارم از اساتیدی که با ما برخوردی خاص داشتند و می گفتند: «شما چه ربطی به نظریه های جامعه شناسی دارید؟»

در اینجا لازم است از آیت الله رجبی، استاد گرامی اینجانب و دوستان گروه که سال ها مدیریت گروه را بر عهده داشتند، تقدیر کنم. ایشان با وجود تعلق فکری یا نگاه سیاسی مختلفی که اساتید داشتند، آن ها را با سختی به گروه ما می آوردند تا دوره های آموزشی را برگزار کنند. ما دوره هایی را در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس گذراندیم. پایه های کار ما در دوره آموزشی، با بهترین اساتید از سراسر کشور از مشهد، شیراز، اصفهان، یزد و تهران شکل گرفت.

سؤال: چند روز پیش در یکی از مصاحبه ها، یکی از اساتید برجسته جامعه شناسی در نقد جامعه شناسی امروز گفتند که بخشی از جامعه شناسان وارد فضای روزنامه نگاری زرد شده اند و به جای پرداختن به مسائل جامعه، به دنبال شهرت و سلبریتی شدن هستند و عنوان «جامعه شناس صندلی نشین» را مطرح کردند. با توجه به رویکرد پژوهشگاه شما که در نهایت قصد دارد مسائل مردم، نظام و کشور—که همگی یکی هستند—را شناسایی کرده و راهکار ارائه دهد، آیا این نوع نگاه، نشان دهنده آفتی در علوم انسانی غربی است که برخی از جامعه شناسان از برج عاج به جامعه نگاه می کنند و واقعیت های پایه ای را نمی بینند؟ از دیدگاه جامعه شناسی مبتنی بر آموزه های دینی و رویکرد انقلابی، امروز چه مباحثی اولویت دارند؟ و شما به عنوان یک جامعه شناس انقلابی، بر کدام حوزه ها تمرکز می کنید؟

آسیب های اجتماعی در جامعه ما بسیار گسترده است و مصادیق آن که به انحراف و کج روی منجر می شود در حوزه رفتارهای هنجارشکنانه به وضوح مشهود است. به نظر می رسد که این موضوع باید دغدغه اصلی هر جامعه شناسی باشد.

در کنار این، مقام معظم رهبری در سال های اخیر، با فراخواندن رؤسای قوا، تأکید کرده اند که آسیب های اجتماعی باید با رویکرد اسلامی مهار، مدیریت و کنترل شوند. متأسفانه، نگاه غالب در این زمینه—چه در روان شناسی و چه در جامعه شناسی—با قطع نظر از بوم زیست ایرانی اسلامی، به دنبال تجویز نسخه هایی است که ریشه در فرهنگ غربی دارند.

به عنوان مثال، برخی مشاوران روان شناختی به فردی که دچار آسیب روانی است، پیشنهاد می دهند که «با پیدا کردن پارتنر یا سرگرمی های خاص، مشکل خود را حل کند» در حالی که چنین رویکردی کاملا با دغدغه های دینی و نگاه جامعه اسلامی فاصله دارد. برخی نیز به طور آشکار به دنبال ایجاد فاصله بین این دو حوزه هستند.

ماموریتی که مقام معظم رهبری به رؤسای قوا داده اند مدیریت مسائل اجتماعی با منظر اسلامی؛ در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز در حوزه های مختلفی از جمله آسیب های اجتماعی، عفاف و حجاب، طلاق، اعتیاد و سایر مسائل اولویت دار جامعه، دنبال می شود.

اکنون سه دوره دانشجوی فعال داریم و رساله های دکتری آن ها را به صورت جدی به سمت «مسئله محوری» سوق می دهیم. دانشجویی که قصد نگارش رساله دارد، باید به صورت روش مند به یکی از مسائل اجتماعی بپردازد و پاسخ آن را با استناد به منابع دینی ارائه دهد.

* چرا پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در عرصه آموزش وارد شد؟

ممکن است پرسیده شود: «چرا شما به عنوان یک پژوهشگاه، مجوز دوره آموزشی گرفتید؟ آیا دانشگاه ها بهتر از شما آموزش نمی دهند؟» پاسخ این است که دغدغه ما آن است که خروجی های دوره دکتری، پژوهش هایی کاربردی و مبتنی بر رویکرد اسلامی باشند. اکنون حدود 12 دانشجوی فعال داریم که 8 تا 9 نفر آن ها رساله هایشان را در حوزه آسیب های اجتماعی و کج روی های موجود جامعه متمرکز کرده اند.

ما دیگر به صورت گسترده به مباحث بنیادین نمی پردازیم—هرچند که مبانی، پایه و فونداسیون کارهای روبنایی ماست. اما پس از گذشت ۴۶ سال از انقلاب، این توجیه که «ما هنوز باید به مبانی بپردازیم» دیگر پاسخگوی نیازهای جامعه نیست. البته این به معنای کنار گذاشتن پژوهش های بنیادین نیست؛ اما غلبه نگاه در گروه جامعه شناسی و به طور کلی در پژوهشکده علوم اجتماعی، بر «حل مسئله» و پرداختن به اولویت هاست.

اولویت ها چیست؟ هر آنچه که مراکز اجرایی، قانون گذاری و قضایی کشور به عنوان اولویت اعلام می کنند و مطالبه دارند. ما این مسائل را در اختیار دانشجویان قرار می دهیم و تمام این اولویت ها بر اساس نیازسنجی هایی تعیین می شوند که از خود جامعه گرفته شده است.

یکی از دانشجویان توانمند ما نیازسنجی انجام داد و حداقل با 20 نفر مصاحبه های عمیق انجام داد تا بر اساس نگاه جامعه شناختی، اولویت های پژوهشی کشور مشخص شود. بر این اساس، موضوعاتی مانند کاهش جمعیت، مشکلات جمعیتی، مسائل جنسیت و خانواده، فناوری، توسعه، سبک زندگی و آسیب های اجتماعی، اولویت های اصلی ما هستند.

همکاری های گروهی امکان پذیر است تا بحث های دینی را افراد متخصص بر عهده بگیرند. ما اکنون با فراخوان عمومی و تماس مستقیم، از اساتید و پژوهشگران دعوت می کنیم تا در این حوزه های اولویت دار که نگاه دینی و منظر اسلامی در آن ها رها نشده باشد مشارکت کنند تا خروجی پژوهش های ما، راهکارهایی کاربردی برای مسائل کشور باشد.