شناسهٔ خبر: 75968607 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: جوان | لینک خبر

حاشیه‌ای بر انتشار «مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعه

در دوره‌های صفویه، افشاریه و زندیه» آیینه‌ای شفاف از کارنامه «تشیع سیاسی»

اثری که هم‌اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از عنوان آن هویداست

صاحب‌خبر -

جوان آنلاین: اثری که هم‌اینک در معرفی آن سخن می‌رود، همانگونه که از عنوان آن هویداست، «مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعه در دوره‌های صفویه، افشاریه و زندیه» را مورد خوانش تحلیلی قرار داده است. این تحقیق از سوی محمدحسن رجبی انجام شده و پژهشکده تاریخ معاصر به انتشار آن همت گماشته است. تارنمای ناشر در اشاره به مختصات مضمون و محتوا به نکات پی آمده اشارت برده است: 
«جدیدترین اثر محمدحسن رجبی (دوانی) پژوهشگر تاریخ اسلام و ایران با عنوان مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعه (دوره صفویه، افشاریه و زندیه)، به همت انتشارات پژوهشکده تاریخ معاصر منتشر شد. رجبی در این کتاب کوشیده است تا منتخبی از آثار علما، فقها، محدثان، عرفا و حکمای دوره صفویه، افشاریه و زندیه را که مؤید و مبین نگرش و سلوک سیاسی - اجتماعی آنها بوده است، در دسترس خوانندگان قرار دهد. علاوه بر این، از آنجا که تعامل و رفتار‌های سیاسی و اجتماعی علما با پادشاهان و بزرگان کشور و گروه‌های مختلف جامعه، به مراتب گویاتر و بی‌پیرایه‌تر از هر نوع نوشته سیاسی می‌تواند مواضع سیاسی و اجتماعی ایشان را تبیین کند، این محقق تاریخ به سلوک اجتماعی و سیره سیاسی آنان که در آثار دیگران بدان‌ها اشاره شده نیز نظر داشته و در کتاب خود آنها را بازگو کرده است. کتاب مکتوبات و بیانات سیاسی و اجتماعی علمای شیعه، شامل گزیده نوشتار‌هایی راجع به حکومت در عصر غیبت و مشروعیت یا عدم مشروعیت آن، نحوه تعامل با دولت صفوی و همکاری یا عدم همکاری با آن، آیین حکمرانی مطلوب، تمجید از عدالت پادشاهان و نکوهش ستمگری آنان نسبت به زیردستان و مردم، رفتار و سلوک برخی علما با پادشاهان، نهی و مذمت تقرب علما به پادشاهان، نکوهش دنیاطلبی علما، انتقاد از برخی باور‌ها و آداب و شعایر صوفیه در ایجاد انحرافات دینی و اخلاقی در جامعه، تمجید از فراست، کاردانی و کشورداری اروپاییان، مذمت معاشرت با کفار فرنگ، هشدار نسبت به آشوب‌های ضددولتی، علل سقوط سلسله صفویه، مقاومت‌های مردمی در برابر افغان‌ها، فجایع افغان‌ها در ایران... است. علاوه بر اینها چند مکاتبه سیاسی- مذهبی که میان پادشاهان صفوی با سلاطین و دولتمردان و علمای عثمانی انجام شده و به انشای علمای بنام شیعه بوده در این مجموعه آمده است. گفتنی است مطالب این کتاب، دوره‌های تاریخی صفویه، افشاریه و زندیه را دربرمی‌گیرد و بر حسب توالی تاریخی مرتب شده است. در این پژوهش مواضع و مکتوبات شخصیت‌های پی‌آمده مورد بررسی قرار گرفته است: محقق کرکی، شهید ثانی، شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی، محقق اردبیلی، شیخ بهایی، مولانا محمد رستمداری، قاضی نورالله شوشتری، میرداماد، میریوسف علی استرآبادی اکسیری، ملاصدرا، شیخ علینقی کمره‌ای، ملامحسن فیض کاشانی، میرفندرسکی، ملامحمدطاهر قمی، ملا محمدتقی مجلسی، مطهر بن محمد مقدادی، محقق سبزواری، ملا محمدبار مجلسی، میرزا عمادالدین، سید محمدعبدالحسیب علوی عاملی، شیخ حُر عاملی، سید نعمت‌الله جزایری، فاضل هندی، عزالدین حسین عاملی، صاحب ریاض، سید ابوطالب موسوی فندرسکی، علینقی جدیدالاسلام، عبدالکریم قزوینی، آقا جمال خوانساری، محمدعلی قزوینی، ملا محمدصالح قزوینی، سید عبدالحسین خاتون‌آبادی، عبدالحی رضوی کاشانی، محمدیوسف ناجی، شیخ بهاالدین استیری سبزواری، میرمحمد اشرف، محمدعلی حزین لاهیجی، میرمحمدحسین خاتون آبادی، قطب الدین محمد نیریزی، ملا محمدعلی تونی، سیدعبدالله موسوی جزایری، ملا مهدی گلپایگانی، شیخ یوسف بحرانی، میرزا محمدشفیع حسینی عاملی، شیخ عبدالنبی قزوینی و وحید بهبهانی....»