به گزارش خبرگزاری حوزه، معصومه احمدیان علی‌آبادی،معاون فرهنگی مدرسه علمیه حضرت فاطمه الزهرا (س)، در یادداشتی آورده است:
در تاریخ اسلام، فتنه‌ها و انحرافات سیاسی و اجتماعی همواره با دو واکنش از سوی نخبگان و خواص همراه بوده‌اند: مقاومت یا سکوت.
پس از رحلت پیامبر اکرم صلوات الله علیه، نخستین فتنه بزرگ در قالب غصب خلافت و کنار زدن اهل‌بیت علیهم السلام از صحنه سیاسی جامعه اسلامی رخ داد. در این میان، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها به‌عنوان نخستین مدافع ولایت، در برابر جریان انحرافی ایستاد و خواص ساکت را نیز مورد اعتراض و توبیخ قرار داد.
اعتراض حضرت زهرا (س) به سکوت خواص در فتنه‌های پس از رحلت پیامبر (ص)، یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های بصیرت، شجاعت و مسئولیت‌پذیری در تاریخ اسلام است. ایشان با خطبه‌ها، موضع‌گیری‌های عملی و توبیخ‌های صریح، خواص ساکت را به چالش کشیدند و حجت را بر آنان تمام کردند.
پس از رحلت پیامبر (ص)، واقعه سقیفه بنی‌ساعده رخ داد که در آن، خلافت از مسیر الهی خود منحرف شد. امیرالمؤمنین علی علیه السلام، که در غدیرخم به‌عنوان ولی منصوب شده بود، کنار گذاشته شد و خلافت به ابوبکر رسید. در این میان، بسیاری از خواص، از جمله برخی صحابه برجسته، سکوت کردند یا با جریان حاکم همراه شدند. ایشان، با درک عمیق از پیامدهای این انحراف، به اعتراض برخاست.
خطبه فدکیه، یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی اعتراض حضرت زهرا سلام الله علیها است. ایشان در این خطبه، خواص را به‌صراحت مورد خطاب قرار داده و سکوت آنان را عامل تثبیت ظلم معرفی می‌کنند: «فَصَبَرْتُ وَ فِی الْعَیْنِ قَذًی وَ فِی الْحَلْقِ شَجًا، أَرَی تُرَاثِی نَهْبًا، أَتُهْدِمُ أَرْکَانُ الدِّینِ، وَ تَصْمُتُونَ؟» در این فراز، حضرت از خواص می‌پرسند که چگونه می‌توانند در برابر فروپاشی ارکان دین سکوت کنند.
ایشان به ساکتین واقعه سقیفه هشدار می‌دهند. پس از واقعه سقیفه، به خانه‌های مهاجر و انصار رفتند و آنان را به یاد عهدشان با ولایت علی علیه السلام انداختند. در این دیدارها، ایشان خواص را به‌صراحت مورد اعتراض قرار دادند: «ای گروه مهاجر و انصار! آیا فراموش کردید که در غدیر خم با علی علیهالسلام بیعت کردید؟ چرا امروز سکوت کرده‌اید؟». این اعتراض، نه‌تنها یادآوری عهد، بلکه توبیخ بر ترک مسئولیت بود.
آیت‌الله جوادی آملی در کتاب «فاطمه سلام الله علیها اسوه بشر» می‌نویسد: «مبارزه حضرت زهرا سلام الله علیها با تساهل و تسامح خواص جامعه، یکی از مهم‌ترین جلوه‌های بصیرت ایشان بود. خواص، با سکوت خود، زمینه‌ساز تثبیت ظلم شدند و حضرت زهرا سلام الله علیها با اعتراض‌های صریح، حجت را بر آنان تمام کرد.»
این تحلیل، نشان می‌دهد که اعتراض ایشان، نه‌تنها احساسی، بلکه کاملاً عقلانی، مستند و مسئولانه بود.
حضرت زهرا سلام الله علیها پس از بازگشت از مسجد، در گفت‌وگویی با امیرالمؤمنین علیهالسلام، خواص را مورد توبیخ قرار دادند: «اشْتَمَلْتَ شَمْلَةَ الْجَنِینِ، وَقَعَدْتَ حُجْرَةَ الظَّنِینِ... هَذَا ابْنُ أَبِی قُحَافَةَ یَبْتَزُّنِی نَحِیلَةَ أَبِی وَبُلْغَةَ ابْنَیَّ»، این سخنان، نشان از درد عمیق حضرت زهرا سلام الله علیها از سکوت خواص و انفعال در برابر ظلم دارد.
حضرت زهرا سلام الله علیها فراتر از اعتراض زبانی با اعتراض عملی؛ تحصن، گریه سیاسی و تحریم اجتماعی خواص را به چالش کشیدند.
تحصن در خانه: ایشان از حضور در مجالس عمومی خودداری کردند.
گریه سیاسی: گریه‌های مکرر حضرت، نه‌تنها نشانه اندوه، بلکه اعتراض به وضعیت سیاسی جامعه بود.
تحریم اجتماعی: عدم پذیرش خلفا در دیدارهای خصوصی، نوعی تحریم سیاسی و اجتماعی بود.
ماجرا به اینجا تمام نمی‌شود. سکوت خواص، پیامدهای سنگینی برای امت اسلامی در پی دارد. تثبیت خلافت غیراصیل و کنار زدن اهل‌بیت علیهم السلام ، ایجاد گسست میان دین و سیاست و زمینه‌سازی برای فتنه‌های بعدی مانند جنگ‌های جمل، صفین و عاشورا از جمله این پیامدها است، که ایشان، با اعتراض‌های خود، تلاش کردند این پیامدها را به مردم گوشزد کنند.
اعتراض حضرت زهرا (س) در عصر حاضر قابل بازخوانی است. امروز، در شرایطی که فتنه‌ها و انحرافات سیاسی و اجتماعی رخ می‌دهند، بازخوانی اعتراض ایشان می‌تواند؛ الگویی برای مسئولیت‌پذیری خواص باشد.
بعلاوه نشان دهد که سکوت در برابر ظلم، خیانت به دین و مردم است و بصیرت، شجاعت و اقدام باید وظیفه خواص شود.
بر همین اساس، اعتراض حضرت زهرا (س) به سکوت خواص در فتنه‌ها، یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های مسئولیت‌پذیری در تاریخ اسلام است. ایشان، با زبان خطبه، اقدام عملی و توبیخ صریح، خواص را به چالش کشیدند و حجت را بر آنان تمام کردند. امروز نیز، تنها با بصیرت، تحلیل درست و اقدام شجاعانه، می‌توان از تکرار آن تاریخ تلخ جلوگیری کرد.
انتهای پیام