به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، اقتصاد سبز شهری در دهه‌های اخیر به یکی از کلیدی‌ترین رویکردها برای مقابله با بحران‌های اقلیمی و گرمایش جهانی تبدیل شده است. شهرها به‌عنوان کانون‌های اصلی مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای، بیش از ۷۰ درصد انتشار دی‌اکسیدکربن ناشی از فعالیت‌های انسانی را به خود اختصاص داده‌اند، بنابراین هرگونه تغییر در الگوهای توسعه شهری می‌تواند تأثیر مستقیم و چشمگیری بر روند مقابله با گرمایش جهانی داشته باشد.
رویکرد اقتصاد سبز بر پایه سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی بنا شده است که نه‌تنها اثرات زیست‌محیطی را کاهش می‌دهند، بلکه فرصت‌های اقتصادی تازه‌ای برای شهرها و شهروندان ایجاد می‌کنند. توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر همچون خورشیدی و بادی، ایجاد زیرساخت‌های سبز، بازسازی محله‌ها با طراحی پایدار و توسعه حمل‌ونقل پاک، نمونه‌هایی از اقداماتی هستند که علاوه‌بر کاهش اثرات زیست‌محیطی، هزاران شغل جدید در حوزه‌های فناوری، ساخت‌وساز و خدمات شهری ایجاد می‌کنند. مشاغل سبز به رشد اقتصاد محلی کمک می‌کنند و منجر به افزایش ارزش بازار املاک و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌شوند.
از سوی دیگر، اقتصاد سبز شهری به کاهش هزینه‌های عمومی منجر می‌شود. وقتی مصرف انرژی بهینه شود و منابع طبیعی با مدیریت هوشمندانه مورد استفاده قرار گیرند، هزینه‌های مربوط به تأمین برق، آب و زیرساخت‌های شهری کاهش پیدا می‌کند. این صرفه‌جویی مالی به دولت‌های شهری امکان می‌دهد بودجه بیشتری برای توسعه خدمات اجتماعی، فرهنگی و آموزشی اختصاص دهند.
کپنهاگ؛ پیشگام کربن‌زدایی کامل
کپنهاگ، پایتخت دانمارک، از برجسته‌ترین نمونه‌های اقتصاد سبز شهری در جهان شناخته می‌شود. هدف این شهر کسب عنوان نخستین پایتخت بدون کربن جهان است. این هدف بلندپروازانه با همکاری مؤسسات دولتی، بخش خصوصی و مراکز آموزشی در حال تحقق است. کپنهاگ با توسعه گسترده مسیرهای دوچرخه‌سواری توانسته است فرهنگ حمل‌ونقل پاک را در میان شهروندان نهادینه کند. بیش از ۴۰۰ کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری در این شهر ایجاد شده است و روزانه حدود ۳۵ درصد جمعیت از آن استفاده می‌کنند. این اقدام نه‌تنها وابستگی به خودروهای شخصی را کاهش داده بلکه فرصت‌های شغلی جدیدی در حوزه ساخت و نگهداری زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و فناوری‌های حمل‌ونقل پاک ایجاد کرده است.
یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، استارت‌آپ دانکی ریپابلیک است که با ارائه اپلیکیشن موبایلی، امکان اجاره دوچرخه در نقاط مختلف شهر را فراهم کرده است. شهروندان می‌توانند با استفاده از تلفن همراه خود دوچرخه‌ای را در نزدیک‌ترین ایستگاه دریافت کنند و پس از پایان سفر آن را در ایستگاه دیگری تحویل دهند. این مدل اشتراکی هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش داده و دسترسی به دوچرخه را برای همه گروه‌های جامعه آسان‌تر کرده است.
اسکوترهای برقی نیز جایگاه ویژه‌ای در حمل‌ونقل پاک کپنهاگ پیدا کرده‌اند. شرکت‌های بین‌المللی همچون لایم و تیر موبیلیتی با استقرار هزاران اسکوتر برقی در سطح شهر، امکان سفرهای کوتاه و سریع را برای شهروندان فراهم کرده‌اند. این وسایل نقلیه به‌ویژه در مناطق مرکزی شهر محبوبیت زیادی دارند و توانسته‌اند جایگزین مناسبی برای خودروهای شخصی باشند. استفاده از اسکوترهای اشتراکی به کاهش ترافیک کمک کرده و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را به میزان محسوسی پایین آورده است.
شهرداری کپنهاگ با همکاری بخش خصوصی، اپلیکیشن‌های یکپارچه‌ای طراحی کرده است که امکان ترکیب سفر با دوچرخه، اسکوتر، اتوبوس و مترو را در یک پلتفرم فراهم می‌کنند. این اپلیکیشن‌ها مسیرهای بهینه را پیشنهاد می‌دهند، زمان سفر را محاسبه می‌کنند و میزان صرفه‌جویی در انتشار کربن را به کاربر نشان می‌دهند. چنین ابزارهایی شهروندان را تشویق می‌کنند تا گزینه‌های پایدار را انتخاب کنند و در نتیجه، فرهنگ حمل‌ونقل پاک به‌صورت گسترده در زندگی روزمره مردم نهادینه شود.
علاوه‌بر این، سیستم‌های هوشمند مدیریت شهری در کپنهاگ شامل پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری داده بین سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی هستند که برای مدیریت پارکینگ، آب و پسماند به کار گرفته می‌شوند. این سیستم‌ها بهره‌وری منابع را افزایش داده و کسب‌وکارهای نوآورانه در زمینه فناوری‌های شهری را شکل داده‌اند. ایجاد بزرگراه دوچرخه غول‌پیکر موسوم به «مار دوچرخه» که روزانه بیش از ۱۲ هزار دوچرخه‌سوار از آن عبور می‌کنند، نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری هوشمندانه در زیرساخت‌های پایدار است که بازار کار در بخش‌های ساخت، فناوری و خدمات شهری را گسترش داده است.
کپنهاگ همچنین بیش از هفت هکتار از خیابان‌ها و محلات شهری را به فضای سبز تبدیل کرده است. این اقدام به تقویت تنوع زیستی، ارتقای کیفیت زندگی و جذابیت بیشتر شهر برای سرمایه‌گذاران و ساکنان کمک کرده است. افزایش پوشش گیاهی توانسته است اثر جزیره گرمایی را کاهش دهد و دمای محلی در تابستان‌ها به‌طور متوسط دو درجه سانتی‌گراد پایین‌تر از سایر مناطق باشد، همچنین فضاهای سبز جدید توانسته‌اند سالانه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش در انتشار دی‌اکسیدکربن محلی ایجاد کنند.
محله‌هایی که با طراحی پایدار و فضای سبز گسترده شکل گرفته‌اند، ارزش اقتصادی بالاتری پیدا کرده‌اند. داده‌های بازار املاک نشان می‌دهد که قیمت خانه‌ها و آپارتمان‌ها در این محله‌ها به‌طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ درصد بالاتر از مناطق بدون فضای سبز است. این افزایش ارزش نه‌تنها سرمایه‌گذاران را جذب کرده بلکه موجب رونق بازار املاک و رشد اقتصادی پایدار در شهر شده است.
ویلنیوس؛ پایتخت سبز اروپا ۲۰۲۵
ویلنیوس، پایتخت لیتوانی، به‌عنوان پایتخت سبز اروپا در سال ۲۰۲۵ انتخاب شد. این شهر با شعار «ویلنیوس، سبزترین شهر در حال ساخت» برنامه‌ای جامع برای تبدیل شدن به یک شهر کربن‌خنثی تا سال ۲۰۳۰ تدوین کرده است. ویلنیوس طی سال‌های اخیر با بازسازی زیرساخت‌های گرمایشی و جایگزینی آن‌ها با فناوری‌های پاک توانسته است انتشار گازهای گلخانه‌ای را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب انرژی شهری افزایش پیدا کرده است و پروژه‌های خورشیدی و بادی به‌ویژه در مدارس و مراکز آموزشی توسعه پیدا کرده‌اند. بر اساس داده‌های رسمی، بیش از ۱۰۰ نیروگاه خورشیدی کوچک در سطح شهر نصب شده است که انرژی بیش از نیمی از مدارس و مهدکودک‌ها را تأمین می‌کنند.
ویلنیوس یکی از سبزترین شهرهای اروپا محسوب می‌شود؛ حدود ۶۱ درصد از مساحت شهر پوشیده از فضای سبز است و درختان به‌تنهایی ۴۸ درصد از کل شهر را پوشش می‌دهند. این میزان پوشش گیاهی موجب شده است ۹۵ درصد از ساکنان شهر در فاصله کمتر از ۳۰۰ متر از یک فضای سبز زندگی کنند. این آمار در سطح اروپا بسیار برجسته است و علاوه‌بر ارتقای کیفیت زندگی و سلامت عمومی، اثر جزیره گرمایی را کاهش داده به‌طوری که دمای محلی در تابستان‌ها به‌طور متوسط پایین‌تر از شهرهای مشابه در منطقه است.
از منظر اجتماعی، ویلنیوس توانسته است مشارکت شهروندان را در پروژه‌های سبز به‌طور گسترده جلب کند. اپلیکیشن‌های شهری به مردم امکان می‌دهند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به مدیریت منابع، حمل‌ونقل و توسعه فضاهای سبز مشارکت کنند. ابزارهای دیجیتال منجر به افزایش شفافیت و اعتماد عمومی شده‌اند. بر اساس نظرسنجی‌ها، ۹۸ درصد از شهروندان ویلنیوس اعلام کرده‌اند که از زندگی در این شهر رضایت دارند و این آمار یکی از بالاترین نرخ‌های رضایت شهری در اتحادیه اروپا به‌شمار می‌رود.
ویلنیوس با جمعیتی حدود ۶۰۰ هزار نفر یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک، کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و تسهیل پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، فرصت‌های شغلی جدیدی در بخش‌های فناوری پاک، انرژی‌های تجدیدپذیر و ساخت‌وساز پایدار ایجاد کرده است. رشد اقتصادی پایدار نه‌تنها به جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی کمک کرده بلکه بازار املاک را نیز رونق بخشیده است. محله‌هایی که با طراحی پایدار و فضای سبز گسترده شکل گرفته‌اند، ارزش اقتصادی بالاتری پیدا کرده‌اند و داده‌های بازار نشان می‌دهد که قیمت املاک در این مناطق به‌طور قابل توجهی بالاتر از میانگین شهر است.
ویلنیوس همچنین به‌عنوان یک قطب استارت‌آپی و فناوری در اروپا شناخته می‌شود. دولت این شهر با حمایت از کارآفرینان و توسعه فناوری‌های نوین، زمینه‌ساز رشد اقتصادی و اشتغال بیشتر در حوزه‌های سبز شده است. برنامه «قرارداد اقلیمی شهری» که در چهارچوب مأموریت اتحادیه اروپا برای شهرهای کربن‌خنثی تدوین شده، نقشه راهی برای رسیدن به اهداف اقلیمی تا سال ۲۰۳۰ فراهم کرده است.
مصدر؛ الگویی جهانی برای شهرهای پایدار
شهر مصدر در ابوظبی یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های اقتصاد سبز شهری در جهان است. این شهر از ابتدا با هدف تبدیل شدن به یک «شهر آینده» طراحی شد تا بتواند با ترکیب معماری سنتی منطقه و فناوری‌های نوین، الگویی برای توسعه پایدار و کم‌مصرف ارائه دهد. مصدر نه یک شهر تاریخی بازسازی‌شده، بلکه یک پروژه جدید است که از سال ۲۰۰۸ آغاز شد و امروز به‌عنوان یکی از مراکز جهانی نوآوری در حوزه انرژی‌های پاک شناخته می‌شود.
از نظر طراحی شهری، مصدر به‌گونه‌ای ساخته شده است که تراکم جمعیتی بالا داشته باشد و مسیرهای پیاده‌محور در اولویت قرار گیرند. خیابان‌ها به‌صورت باریک و سایه‌دار طراحی شده‌اند تا جریان طبیعی هوا را تسهیل کنند و نیاز به سرمایش الکتریکی کاهش پیدا کند. استفاده از اصول معماری سنتی خاورمیانه همچون بادگیرها و سایه‌بان‌های طبیعی، در کنار فناوری‌های مدرن، موجب شده است مصرف انرژی در ساختمان‌های مصدر به‌طور چشمگیری پایین‌تر از میانگین جهانی باشد.
در سال ۲۰۰۹، نخستین نیروگاه خورشیدی فتوولتائیک متصل به شبکه در امارات با ظرفیت ۱۰ مگاوات در این شهر افتتاح شد. این نیروگاه در زمان خود بزرگ‌ترین پروژه خورشیدی خاورمیانه بود و سالانه حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ مگاوات‌ساعت برق تولید می‌کند. این میزان تولید معادل کاهش حدود ۱۵ هزار تن دی‌اکسیدکربن در سال است. پس از این نیروگاه، پروژه‌های دیگری نیز در مصدر اجرا شده‌اند؛ از جمله نصب پنل‌های خورشیدی روی بام ساختمان‌ها، سایه‌بان‌های خورشیدی در پارکینگ‌ها و پروژه‌های جدید با ظرفیت حدود ۱۲.۷ مگاوات پیک که تا سال ۲۰۲۶ تکمیل می‌شوند. شبکه هوشمند شهری مصدر قادر است مصرف انرژی را به‌صورت لحظه‌ای پایش و در صورت نیاز، توزیع برق را بهینه‌سازی کند.
مصدر در حوزه مدیریت آب، سامانه‌های پیشرفته بازیافت و تصفیه دارد. بیش از ۶۰ درصد آب مصرفی شهر بازیافت می‌شود و برای آبیاری فضای سبز یا استفاده‌های صنعتی دوباره به چرخه بازمی‌گردد. این میزان بازیافت در مقایسه با میانگین جهانی بسیار بالاست و نشان‌دهنده تعهد شهر به مدیریت پایدار منابع است، همچنین سیستم‌های جمع‌آوری آب باران و استفاده مجدد از آن در طراحی شهری لحاظ شده‌اند.
مصدر یکی از نخستین شهرهایی بود که سیستم خودروهای بدون راننده برقی را در مقیاس شهری آزمایش کرد. این خودروها در مسیرهای مشخص حرکت می‌کنند و به شهروندان امکان می‌دهند بدون استفاده از خودروهای شخصی، سفرهای کوتاه درون‌شهری انجام دهند. علاوه بر این، مسیرهای پیاده و دوچرخه به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دسترسی آسان و سریع به همه نقاط شهر فراهم باشد. نتایج این اقدامات چشمگیر بوده است. مصرف انرژی در مصدر به‌طور متوسط ۴۰ درصد کمتر از شهرهای مشابه است، همچنین شاخص‌های کیفیت هوا در مصدر بسیار بالاتر از میانگین منطقه‌ای است و این امر به ارتقای سلامت عمومی شهروندان کمک کرده است.
از منظر اقتصادی، مصدر توانسته است سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی قابل توجهی جذب کند. شرکت‌های بزرگ فناوری و انرژی پاک از زیمنس گرفته تا آی‌بی‌ام و توتال، دفاتر تحقیق و توسعه خود را در این شهر مستقر کرده‌اند. این موضوع فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کرده و مصدر را به یک قطب جهانی نوآوری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های پایدار تبدیل کرده است.
کارشناسان و مهندسان انرژی‌های تجدیدپذیر در طراحی و بهره‌برداری نیروگاه‌های خورشیدی فعالیت می‌کنند، پژوهشگران ذخیره‌سازی انرژی و هیدروژن سبز در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی مشغول هستند و متخصصان ساختمان‌های سبز استانداردهای بین‌المللی همچون LEED و BREEAM را در پروژه‌های شهری پیاده‌سازی می‌کنند. کارشناسان مدیریت پسماند و بازیافت پیشرفته، مشاوران سیاست‌گذاری اقلیمی و مدیران پروژه‌های پایدار نیز بخشی از نیروی کار جدید مصدر هستند.
دانشگاه مصدر و مؤسسات وابسته با ارائه دوره‌های آموزشی و کارآموزی در این حوزه‌ها، فارغ‌التحصیلان را به‌طور مستقیم وارد بازار کار می‌کنند و چرخه آموزش و اشتغال سبز را کامل می‌سازند. به این ترتیب، مصدر نه‌تنها یک شهر آزمایشی برای فناوری‌های پاک است، بلکه به یک قطب جهانی نوآوری و اشتغال سبز تبدیل شده که سرمایه‌گذاری خارجی، پژوهش‌های پیشرفته و فرصت‌های شغلی پایدار را در کنار هم گرد آورده است.
