عمر یاغی دانشمند برجسته و برگزیده جایزه مصطفی (ص) در سال ۱۳۹۴ و دریافت‌کننده جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵از مسیر علمی خود، اهمیت تحقیقات بنیادی و نقش جایزه مصطفی (ص) در دیده‌شدن آثارش سخن گفت.
به گزارش برنا، یاغی که نخستین‌بار در سال ۲۰۱۵ و در نخستین دوره این جایزه برای توسعه چارچوب‌های فلزی–آلی (MOFs) مورد تقدیر قرار گرفته بود، امسال با دریافت جایزه نوبل شیمی بار دیگر مورد توجه جامعه علمی جهان قرار گرفت؛ مواد نوینی که به گفته وی می‌توانند آینده انرژی، محیط‌زیست و سلامت را متحول کنند.
تجربه و آزمایش از شکست تا کشف
یاغی در ابتدا با تاکید بر نقش تجربه و جست‌وجوگری در علم گفت: وقتی با تلاش، مشاهده دقیق و یادگیری عمیق به طبیعت نزدیک می‌شوید، می‌فهمید شکست در واقع قدمی به‌سوی موفقیت است. حتی اگر بسیاری بگویند کارتان امکان‌پذیر نیست، باید باور داشته باشید که در نهایت نتیجه می‌گیرید.
او تجربه‌آموزی و پشتکار را کلید هر اکتشاف دانست و تأکید کرد دانشجویان و پژوهشگران باید همیشه گزینه آزمایش کردن را انتخاب کنند.
مربیانی که شخصیت علمی یاغی را ساختند
این شیمیدان سرشناس، دو نفر را تأثیرگذارترین افراد بر مسیر علمی خود معرفی کرد: پدرش و والتر کلمپرر استاد راهنمای دوره دکتری. به گفته او پدرش اخلاق کاری و اصل انجام کامل هر کار را به او آموخت و کلمپرر نور راه سخت‌کوشی و استقلال فکری در پژوهش را به او یاد داد. توصیه مشترک هر دو به او این بود: از دیگران پیروی نکن، مسیر تازه بساز.
تعریف عصری تازه در علم مواد
یاغی با اشاره به تاریخ تمدن بشری گفت: هر عصر بر اساس ماده‌ای که انسان توانسته آن را کنترل کند نام‌گذاری شده؛ از عصر حجر تا عصر سیلیکون. با MOF ها به دقیق‌ترین سطح طراحی ماده یعنی مقیاس اتمی و مولکولی رسیده‌ایم.
او این مواد را چارچوب‌هایی با فضای داخلی عظیم توصیف کرد که در یک گرم از آنها سطحی به اندازه یک زمین فوتبال جای می‌گیرد. همین ویژگی کاربرد‌های گسترده‌ای از ذخیره گاز تا کاتالیست‌ها را ممکن می‌کند.
چالش واقعی: تردید دیگران
یاغی بزرگ‌ترین چالش مسیر علمی خود را تردید اطرافیان دانست: شیمی آسان بود؛ سختی کار در مواجهه با افرادی بود که می‌گفتند این کار شدنی نیست. یاد گرفتم کافی است ۵ درصد از افراد به شما ایمان داشته باشند.
آموزش باید از کتاب آشپزی به جست‌وجوگری تبدیل شود
یاغی با انتقاد از شیوه‌های سنتی آموزش گفت: بخش بزرگی از آموزش شبیه دستور‌های کتاب آشپزی است؛ درحالی‌که باید به دانش‌آموزان یاد بدهیم با هرج‌ومرج و نتایج غیرمنتظره کنار بیایند. آزادیِ تجربه در کودکی به من اعتماد به‌نفس داد تا مسیر‌های جدید را امتحان کنم.
توصیه او به نسل جدید دانشمندان روشن است: کاری را که از موفقیتش مطمئن هستید انجام ندهید. خطر کنید تا کشف اتفاق بیفتد.
MOF ها؛ موادی کوچک با جهان‌های بزرگ
یاغی در توضیح اهمیت این مواد گفت: MOFها از مواد معدنی و ترکیبات کربنی معمولی ساخته می‌شوند، اما اتصال این اجزا ساختار‌هایی جدید با فضا‌های داخلی عظیم ایجاد می‌کند. ما می‌توانیم این تخلخل و چارچوب‌ها را برای کاربرد‌های دقیق و سفارشی طراحی کنیم.
ترکیب MOFها و هوش مصنوعی
او آینده علم مواد را در اتصال هوش مصنوعی و شیمی شبکه‌ای می‌داند و معتقد است: تنها نوک کوه یخ را دیده‌ایم. تصور کنید موادی با خصوصیات DNA طراحی کنیم و سپس آنها را با هوش مصنوعی ترکیب کنیم؛ آنگاه دنیا با بی‌نهایت ماده جدید روبه‌رو خواهد شد.
تحقیقات بنیادی موتور خاموش پیشرفت
یاغی پژوهش را پناهگاهی برای دانشمندان توصیف کرد و گفت: جامعه همیشه ارزش تحقیقات پایه را در ابتدا درک نمی‌کند اما همین تحقیقات است که مشکلات بزرگ بشر را حل می‌کند. دانشمندان باید آزادی کامل برای کاوش ایده‌ها داشته باشند.
چگونه می‌خواهد در خاطر‌ها بماند؟
او گفت: می‌خواهم بدانند نوعی شیمی جدید را معرفی کرده‌ام که هم مرز‌های علوم پایه را گسترش داده و هم در حل چالش‌هایی مانند جذب آب و کربن موثر بوده است.
جایزه مصطفی (ص)؛ نخستین گام‌های دیده‌شدن جهانی
یاغی در پایان جایزه مصطفی (ص) را یکی از نخستین جوایز موثر در شناخته‌شدن جهانی دستاوردهایش توصیف کرد و گفت: مسیر رشد این جایزه را طی ده سال گذشته دنبال کرده‌ام؛ اکنون معتبر است و در آینده نیز حضور پررنگ‌تری خواهد داشت.
او همچنین جامعه علمی را دعوت کرد تا دانشمندان شایسته را برای دوره‌های بعدی این جایزه معرفی کنند و تلاش‌های آنان در ترویج علم را ارج نهاد.
انتهای پیام/