به گزارش خبرگزاری آنا، به منظور رفع ناترازی انرژی کشور، دو مسیر اصلی در دستور کار قرار دارد؛ توسعه ظرفیت تولید به ویژه از طریق توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش مصرف از طریق بهینه‌سازی انرژی در سمت تقاضا؛ بنابراین طی سال گذشته با راه‌اندازی «بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست کشور» و عرضه گواهی صرفه‌جویی برق در بورس انرژی، امکان بازگشت سرمایه برای بخش خصوصی از محل صرفه‌جویی فراهم شده است؛ در همین راستا، سالار آتش‌پر، مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، در گفت‌وگویی با خبرنگار اقتصادی آنا به تشریح این موضوع پرداخت وبا اشاره به بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست،گفت: این بازاری نوپا است و هنوز یک سال از آغاز فعالیت رسمی آن نمی‌گذرد؛ با این حال تاکنون ۳۱ مصوبه برای اجرای پروژه‌های این بازار اخذ شده که مجموعا معادل حدود ۷۰۰ مگاوات کاهش توان در سمت مصرف است.
وی تصریح کرد: این رقم از نظر انرژی معادل تولید سالانه ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی محسوب می‌شود که عدد قابل‌توجهی است؛ انتظار می‌رود بخش قابل‌توجهی از پروژه‌های این مصوبه تا پایان سال ۱۴۰۵ و بخش دیگر تا سال ۱۴۰۶ به مرحله اجرا و بهره‌برداری کامل برسند؛ مصوبات اخذشده، حوزه‌های مختلفی از جمله طرح‌های اصلاح روشنایی معابر، جایگزینی موتور‌های BLDC در کولر‌های آبی، بهینه‌سازی روشنایی فضا‌های داخلی در مراکز درمانی و آموزشی و همچنین پروژه‌های مرتبط با کولر‌های گازی در مناطق جنوبی کشور را پوشش می‌دهد.
ماهیت کلی بازار بهینه‌سازی انرژی
مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، در پاسخ به این سوال که بخش خانگی در طرح‌های بهینه‌سازی چقدر است و چه اقداماتی برای آن پیش‌بینی شده است؟ گفت: در نگاه نخست، ماهیت کلی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست اجرای پروژه برای یک سرمایه‌پذیر خاص است، اما برای نخستین بار توانستیم با تعریف و اجرای بخش پایلوت طرح تعویض موتور و پمپ کولر‌های آبی، بازار را با مصرف‌کنندگان خانگی پیوند دهیم. در این طرح، الکتروموتور‌های BLDC جایگزین موتور‌های قدیمی کولر‌های آبی می‌شوند و به این ترتیب، بخش خانگی نیز می‌تواند از پروژه‌های بهینه‌سازی که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام می‌شود بهره‌مند گردد.
وی گفت: در این پروژه، مشارکت‌کنندگان باید تجهیزات قدیمی و پرمصرف خود را تحویل دهند تا فرآیند امحاء و اسقاط انجام شود و موتور و پمپ جدید به همراه تجهیزات جانبی با گارانتی طولانی‌مدت نصب گردد. سرمایه‌گذار نیز موظف است تا پایان مدت قرارداد تجهیزات را گارانتی کند تا گواهی صرفه‌جویی انرژی از طریق سامانه رسمی صادر شود.
به گفته آتش‌پر، درحال‌حاضر در تلاش هستیم مشارکت بخش خانگی را در سایر حوزه‌های مصرفی نیز گسترش دهیم؛ برای این منظور، زیرساخت‌هایی از جمله تجمیع گواهی‌های خرد در بورس انرژی، مسائل حقوقی و فنی مربوطه و همچنین سازوکار‌های تامین مالی خرد در حال تدوین است تا خانوار‌ها بتوانند نقش پررنگ‌تری در پروژه‌های بهینه‌سازی ایفا کنند.
تقاضا در بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست از سوی مصرف‌کنندگان صنعتی است
آتش‌پردر پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه در حوزه صنعت، همکاری با شرکت‌ها و کارخانه‌ها چگونه انجام می‌شود؟ مشوق یا الزام قانونی وجود دارد؟ گفت: بخش اصلی تقاضا در بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط‌زیست از سوی مصرف‌کنندگان صنعتی است، به‌ویژه صنایعی مانند فولاد، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها که تعرفه برق بالایی دارند. این صنایع به عنوان خریدار گواهی صرفه‌جویی انرژی در بورس حضور دارند و از این طریق می‌توانند از مزایایی مانند تسویه قبوض برق و بهره‌مندی از گواهی‌های اوج بار استفاده کنند تا در زمان‌های محدودیت، برق آنها قطع نشود.
وی ادامه داد: طبق ماده ۲۶ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی که در برنامه هفتم توسعه به ماده ۴۶ تغییر یافته است، صنایعی که بیش از استاندارد تعیین‌شده انرژی مصرف می‌کنند باید هزینه بیشتری بپردازند. خرید گواهی‌های صرفه‌جویی می‌تواند به این صنایع کمک کند تا از پرداخت این مبالغ اضافی معاف شوند.
آتش‌پر، تاکید کرد: برخی صنایع علاوه بر خرید گواهی، در داخل واحد‌های خود نیز پروژه‌های بهینه‌سازی را اجرا می‌کنند و از این طریق علاوه بر کاهش مصرف، مالک گواهی صرفه‌جویی می‌شوند که قابلیت فروش در بورس را دارد. از سوی دیگر، برخی صنایع نیز به‌عنوان سرمایه‌گذار در پروژه‌های خارج از محل فعالیت خود مشارکت می‌کنند؛ به‌ویژه صنایعی که محصولات آنها در حوزه‌مصرف انرژی بوده و راندمان بالایی داشته باشند. به این ترتیب، صنایع می‌توانند در نقش‌های مختلفی از جمله تولیدکننده، سرمایه‌گذار و خریدار گواهی، نقش‌آفرینی مؤثری در این بازار داشته باشند.
مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، به چالش‌ها در این مسیر پرداخت و گفت: تامین منابع مالی همواره یکی از چالش‌های اصلی در اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی است. البته در حوزه بازار بهنیه‌سازی، با توجه به صدور گواهی در طول اجرای پروژه و با پیشرفت اجرا، بازگشت سرمایه بتدریج حاصل شده و به پیشبرد ادامه طرح کمک می‌کند، با این وجود تلاش شده است تا سازوکار‌های جانبی دیگری هم طراحی شود که با همین‌رویکرد یعنی اجرای خود پروژه، به تامین مالی کمک شود. بعنوان مثال، سرمایه‌گذار بخشی از هزینه اولیه را (به‌طور نمونه حدود ۱۰ درصد پروژه) تامین کرده و پس از اجرا، گواهی‌های صرفه‌جویی انرژی بخش تکمیل‌شده پروژه صادر شود که می‌تواند برای ادامه کار مورد استفاده قرار گیرد.
وی ادامه داد: درحال‌حاضر چند مسیر برای تامین مالی پروژه‌ها پیش‌بینی شده است. نخست، بورس انرژی امکان صدور گواهی‌های تامین مالی را فراهم کرده که به پشتوانه آن می‌توان منابع جدید جذب کرد. دوم، پروژه‌هایی که به مرحله پیشرفت قابل‌قبول رسیده‌اند، با مجوز وزارت نیرو می‌توانند گواهی آتی یک‌ساله دریافت کنند که به عنوان پشتوانه مالی در ادامه کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طراحی سازوکار‌های نوآورانه
به گفته آتش‌پر، هدف طراحی سازوکار‌های نوآورانه مانند توکن صرفه‌جویی انرژی جذب سرمایه‌گذاران خرد بدون ایجاد اخلال در معاملات بورس انرژی هم در دست اجرا بوده و تحقق‌پذیر است. این موضوع امکان مشارکت عمومی در پروژه‌های دارای پیشرفت فیزیکی را فراهم می‌کنند و می‌توانند بخشی از تامین مالی خرد را پوشش دهند. به هر صورت هدف اصلی این است که بازار بهینه‌سازی انرژی به یک بازار خودگردان اقتصادی تبدیل شود تا اجرای پروژه‌ها بدون اتکا به منابع بودجه‌ای، با تکیه بر صرفه‌جویی واقعی انرژی تداوم یابد.
چه فناوری‌های نوینی در این طرح‌ها استفاده می‌شود؟
مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، در ادامه به فناوری‌ها و توسعه طرح‌ها اشاره کرد و گفت: در طرح‌های بهینه‌سازی انرژی، مجموعه‌ای از فناوری‌های نو و در حال پیشرفت مورد استفاده قرار می‌گیرند. بخشی از این فناوری‌ها هرچند از سال‌ها پیش تجاری شده‌اند، اما همچنان روند تکاملی خود را طی می‌کنند. برای نمونه، در بخش اصلاح روشنایی معابر از چراغ‌های LED استفاده می‌شود که با گذشت بیش از یک دهه از ورودشان به بازار، هنوز هم بهره‌نوری و میزان نور خروجی آنها در حال افزایش است و به‌تدریج توان مورد نیاز برای ایجاد نور استاندارد کاهش پیدا می‌کند.
بخش دیگری از فناوری‌های نو، مربوط به موتور‌های BLDC است که استاندارد‌های آن طی یکی دو سال اخیر با همکاری سازمان ملی استاندارد بازنگری، تدوین و ابلاغ شده است. این فناوری‌ها موجب شده‌اند تولیدکنندگان داخلی به سمت تولید تجهیزات با راندمان بالاتر حرکت کنند.
وی گفت: حوزه سوم، بحث هوشمندسازی است که به‌ویژه در پروژه‌هایی مانند روشنایی پارکینگ‌های شبانه‌روزی مورد توجه قرار گرفته است. در این طرح‌ها، هدف تنها تعویض چراغ نیست، بلکه با بهره‌گیری از دیمر‌های کاهش نور و ایجاد تغییرات لازم در تجهیزات الکترونیکی لامپ و چراغ، شدت نور بر اساس استانداردها، در زمان‌های عدم حضور افراد، قابل کاهش و تنظیم باشد تا هم صرفه‌جویی در مصرف و هم تامین روشنایی مناسب حاصل شود. به هرحال هیچ محدودیتی برای استفاده از فناوری‌های جدید وجود ندارد و هر سرمایه‌گذاری که بتواند تجهیزات استاندارد و دارای گارانتی ارائه دهد، امکان تعریف طرح و ورود به بازار بهینه‌سازی انرژی را خواهد داشت.
آتش‌پر، در پاسخ به این سوال که نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در بهینه‌سازی مصرف انرژی چیست و ساتبا یا وزارت نیرو چقدر از آنها حمایت می‌کند؟ گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسیار مهمی در توسعه بازار بهینه‌سازی انرژی دارند. هرچند این نقش هنوز به‌صورت کامل محقق نشده است، ولی، ردپای این شرکت‌ها در بسیاری از پروژه‌ها دیده می‌شود و انتظار می‌رود در آینده پررنگ‌تر هم بشود.
وی گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان چنانچه قصد سرمایه‌گذاری نداشته باشند، در دو حوزه بسیار مهم نقش‌آفرینی می‌کنند؛ نخست در اجرای پروژه‌ها از طریق ایجاد پلتفرم‌ها و راهکار‌های نرم‌افزاری که روند اجرا را تسهیل می‌کنند و دوم در تولید تجهیزات با راندمان بالاتر که به بهبود عملکرد طرح‌ها منجر می‌شود.
اقدامات تجاری‌سازی‌شده و دارای گارانتی
مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، هدف ساتبا، ادامه داد: اجرای پروژه‌هایی است که از محصولات تجاری‌سازی‌شده و دارای گارانتی استفاده می‌کنند، بنابراین شرکت‌های دانش‌بنیانی که بتوانند محصولات خود را به این سطح برسانند، می‌توانند وارد این بازار شوند.
حمایت از این شرکت‌ها از طریق قوانین و صندوق‌های حمایتی تعریف شده است و در عمل نیز همکاری آنها با سرمایه‌گذاران فعال در طرح‌ها تسهیل می‌شود. چنانچه شرکت دانش‌بنیان محصولی دارای استاندارد و مستندات فنی مورد تایید ارائه کند، ساتبا شرایطی را فراهم می‌کند تا این محصولات در پروژه‌های مصوب سرمایه‌گذاران به‌کار گرفته شوند. این امر نوعی حمایت عملی از شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شود و موجب افزایش سهم فناوری‌های بومی در بازار بهینه‌سازی انرژی خواهد شد.
آتش‌پردر پاسخ به این سوال که پیش‌بینی‌ها از مسیر اجرایی طرح‌های مصوب این حوزه در سال‌های آتی چیست؟ گفت: اجرای طرح‌های بهینه‌سازی عملا آغاز شده است و درحال‌حاضر پیشرفت پروژه‌هایی نظیر نصب ۱۵۰ هزار چراغ LED و اجرای پایلوت ۳۰۰۰ موتور کولر BLDC انجام شده است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال چندین برابر افزایش یابد، لذا نتایج و اثربخشی این طرح‌ها از سال آینده در پیک مصرف برق کشور به‌طور ملموس مشاهده خواهد شد.
وی گفت: بسیاری از پروژه‌های فعلی، ابرپروژه‌هایی با مقیاس بسیار بزرگ هستند؛ برای نمونه، طرح‌هایی با ابعاد ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار چراغ یا ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار دستگاه کولر در حال اجرا یا تصویب هستند. با توجه به ظرفیت تولید داخل و نیاز به تامین تجهیزات و منابع ارزی، اجرای کامل این طرح‌ها بین دو تا سه سال زمان خواهد برد. پس اثربخشی بسیار مناسبی برای انتهای سال ۱۴۰۵ و پیش از پیک برق سال ۱۴۰۶ هم قابل پیش‌بینی است.
مدیرکل دفتر هماهنگی طرح‌ها، اندازه‌گیری و صحه‌گذاری ساتبا، تاکید کرد: البته هنوز تا سقف ۵۰ میلیارد کیلووات‌ساعت صرفه‌جویی پیش‌بینی‌شده در بازار فاصله زیادی باقی مانده و مصوبات جدید در راه است؛ همچنین سرمایه‌گذاران متعددی با طرح‌های نو در حوزه‌هایی، چون روشنایی معابر و اصلاح موتور کولر‌های آبی و گازی اعلام آمادگی کرده‌اند که با تصویب آنها، اجرای پروژه‌ها در بازه زمانی میان‌مدت، ادامه خواهد یافت و آثار مثبت آن در مدیریت مصرف انرژی کشور نمایان‌تر می‌شود.
انتهای پیام/