کورتیزول یک هورمون استروئیدی است که توسط غدد آدرنال (فوق کلیوی) تولید می‌شود و بیشتر به استرس مرتبط است. این هورمون بر اکثر ارگان‌ها و بافت‌های بدن تاثیر می‌گذارد و نقش‌های مختلفی دارد، از جمله:

. تنظیم استفاده بدن از گلوکز به عنوان منبع انرژی

. کاهش التهاب

. تنظیم فشار خون

. کنترل چرخه خواب و بیداری

چربی شکم کورتیزولی چیست؟

چربی شکم کورتیزولی که به آن چربی احشایی گفته می‌شود، در عمق شکم و در اطراف ارگان‌های حیاتی بدن تجمع می‌کند و خطرات بیشتری نسبت به چربی زیرپوستی دارد. چربی احشایی به خطراتی مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و سایر اختلالات متابولیک مرتبط است.

چگونه سطح کورتیزول افزایش می‌یابد؟

سطح کورتیزول به طور طبیعی در زمان‌های استرس افزایش می‌یابد، اما زمانی که استرس مزمن شود، این هورمون برای مدت‌های طولانی در سطح بالایی باقی می‌ماند. علاوه بر استرس احساسی، عوامل دیگری نیز می‌توانند موجب افزایش سطح کورتیزول شوند، از جمله:

. کمبود خواب

. مصرف بیش از حد کافئین یا الکل

. ورزش بیش از حد بدون استراحت کافی

. کمبود مواد مغذی

. برخی شرایط پزشکی مانند سندروم کوشینگ

عوارض بالا باقی‌ماندن سطح کورتیزول

. افزایش وزن به ویژه در ناحیه کمر

. افزایش سطح قند خون و مقاومت به انسولین

. سرکوب سیستم ایمنی بدن

. نوسانات خلقی، اضطراب، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب = در طول زمان، خستگی و نبود تعادل متابولیکی

علائم رایج افزایش سطح کورتیزول

علائم رایج در استرس مزمن (که عامل اصلی "چربی شکمی کورتیزولی" است) :

. افزایش وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم

. فشار خون بالا

. خستگی مداوم

. نوسانات خلقی، اضطراب و اختلالات خواب

علائم شدید (نشانه سندرم کوشینگ، که نیاز به بررسی پزشکی فوری دارد) :

. تجمع چربی بین شانه‌ها و ضعف عضلانی در بازوها و ران‌ها

. علائم کشیدگی پوست به رنگ بنفش و پهن در ناحیه شکم

. قند خون بالا که اغلب به دیابت نوع ۲ تبدیل می‌شود

. رشد بیش از حد مو در زنان

. ضعف استخوان‌ها (استئوپروز) و شکستگی‌های استخوانی

دلایل رایج افزایش سطح کورتیزول

. استرس

. بارداری

. ورزش شدید

. بیماری‌های جدی

. دمای بسیار گرم یا سرد

. مصرف برخی داروها (مانند گلوکوکورتیکوئیدها)

چگونه کورتیزول چربی شکم را افزایش می‌دهد؟

کورتیزول سبب افزایش اشتها و میل به غذاهای شیرین و پرکالری می‌شود که منجر به افزایش مصرف کالری می‌شود. این هورمون همچنین چربی را در ناحیه شکم ذخیره می‌کند و با کند کردن متابولیسم، سوزاندن چربی را سخت‌تر می‌کند. علاوه بر این، سطح بالای کورتیزول سبب افزایش انسولین شده و ذخیره چربی را بیشتر تحریک می‌کند. این‌ها همه به ایجاد چربی شکم معروف به "چربی شکم کورتیزولی" منجر می‌شود.

نکاتی برای کاهش چربی شکم کورتیزولی

مدیریت استرس با تمرینات آرامش‌بخش و یا تنفس عمیق

خواب با کیفیت به مدت ۷ تا ۹ ساعت برای کاهش سطح کورتیزول

رژیم غذایی متعادل شامل پروتئین کافی و چربی‌های سالم

اجتناب از رژیم‌های سخت یا مصرف زیاد کافئین

ورزش منظم و متعادل (نه بیش از حد)

صرف وقت با عزیزان یا در طبیعت