به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، محمدرضا سوقندی در مراسم رونمایی از کتاب «شوریده» مجموعه سوگ‌نگاشت‌های عاشورایی جمعی از نویسندگان انجمن ادبی پیرنگ بر لزوم سنجش ادبیات و هنر در نسبت با زمانه تأکید کرد وگفت: ادبیات و هنر باید از حیث ارتباط با زمان سنجیده شوند؛ چون تاریخ، غربال‌گر است. شاعران و نویسندگان بسیاری آمده‌اند و رفته‌اند، اما پرسش این است که چه آثاری مانده‌اند و چه چیزهایی در حافظه زمان ثبت شده‌اند؟
وی غربالگری تاریخ را معیاری مهم برای سنجش ماندگاری آثار دانست و افزود: آثار، اشخاص و اندیشه‌ها از نظر نسبتشان با زمان، به سه گروه تقسیم می‌شوند اول کسانی که هرچند در زمان حال زندگی می‌کنند، اما در گذشته مانده‌اند و تنها در اخبار و وقایع گذشته سیر می‌کنند، دوم کسانی که همراه با زمان حرکت می‌کنند و سوم کسانی که پیشگام‌اند و جلوتر از زمانه خود گام برمی‌دارند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم همچنین بر ضرورت حضور فعال خیال‌پردازی در ادبیات تأکید کرد: انسان‌ها با رؤیاها و آرزوهایشان زندگی می‌کنند. شاید یکی از دلایل رنج بشر این باشد که گاهی رؤیاهای یکدیگر را ویران می‌کنیم. هر کسی جهان درونی خود را دارد و ادبیات باید این جهان‌ها را رشد و پرورش دهد.
این مدیر فرهنگی عصر حاضر را عصر «انفجار اطلاعات سطحی» دانست و تاکید کرد: افزایش حجم اطلاعات بی‌عمق، جامعه را ناآرام می‌کند. اگر جامعه از عقلانیت فاصله بگیرد، به بی‌قراری و کم‌حوصلگی می‌رسد و تصمیم‌گیری‌ها از مدار خرد دور می‌شود.
وی در پایان اضافه کرد: کتاب نشانه عقلانیت است و نویسنده می‌تواند با بهره‌گیری از هنر و ادبیات، جامعه‌ی بی‌قرار را به آرامش نزدیک کند.
نویسندگی؛ راهی که با پرسش و آموختن آغاز می‌شود
حسین ورجانی، منتقد و پژوهشگر ادبیات داستانی، در این مراسم پرسشگری و یادگیری مداوم را شرط رشد نویسندگی دانست و گفت: ما باید همیشه در حال پرسیدن و آموختن باشیم؛ این روند، پیش‌شرط رشد در نویسندگی، به‌ویژه داستان‌نویسی است.
وی تناسب میان زمان روایت و حجم داستان را از اصول مهم نوشتن دانست و بیان کرد: نمی‌توان در دو یا سه صفحه، داستانی پنجاه‌ساله را روایت کرد. کمیت نوشتن ارزش نیست؛ دقت، ظرافت و وسواس هنری است که کیفیت می‌آفریند.
این منتقد ادبی در ادامه روند خوانش و نقد داستان را دو مرحله‌ای توصیف کرد و گفت: نخست، دریافت شخصی و واکنش اولیه است. سپس باید به خود متن رجوع کنیم و معرفی مختصر نویسنده، تحلیل ساختار و بررسی عناصر داستانی مثل شخصیت‌پردازی، پیرنگ، زاویه دید و لحن؛ و در پایان، نقد بر اساس همین تحلیل ارائه می‌دهیم.
ورجانی پنج شرط را برای تبدیل شدن به داستان‌نویس برشمردو گفت: علاقه و اشتیاق، مطالعه گسترده، به‌ویژه ادبیات، شرکت در کلاس‌ها و کارگاه‌های تخصصی، آشنایی با علوم انسانی و تداوم و تمرین مداوم پنج شرط تبدیل شدن به داستان‌نویس است.
وی همچنین بر نقش احساسی ادبیات دینی تأکید کرد و گفت: ادبیات دینی باید در مخاطب تغییری حسی یا عاطفی ایجاد کند؛ نه صرفاً اطلاع‌رسانی انجام شود.
«سوگ‌نگاشت»؛ ثبت دگرگونی‌های درونی و حافظه معنوی
در ادامه، سید محمود میرصانعی، مدیر انجمن ادبی پیرنگ، با تشریح روند آماده‌سازی این کتاب گفت: یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین کارهایی که باید پیش از چاپ هر اثر انجام شود، نقد، بررسی و اصلاح اثر است؛ کاری که نزدیک به ۱۵ سال است در «انجمن ادبی پیرنگ» انجام می‌شود. در این روند، اثر توسط نویسنده خوانده می‌شود و سپس بر اساس نظرها و راهکارهای اعضای انجمن، اصلاح و بازنویسی می‌گردد و بعد از آن به مرحله چاپ می‌رسد. بنابراین یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در حوزه نشر کتاب، باید اصلاح اثر قبل از انتشار باشد.
وی کتاب «شوریده» را حاصل جلسات نقد و ثمره قلم جمعی اعضای انجمن معرفی کرد و گفت: این کتاب حاصل همین جلسات است و به قلم اعضای انجمن نوشته شده است؛ آثاری که قصه محرم را از اقلیم‌های مختلف، با آداب و رسوم گوناگون برای ما روایت می‌کنند و تحت عنوان «سوگ‌نگاشت» که اصطلاحی ابتکاری و نو می‌باشد منتشر شده و قرار است مجموعه‌های بعدی «سوگ‌نگاشت» نیز در آینده منتشر شود.
این نویسنده و منتقد ادبی سوگ‌نگاشت را راهی برای تأمل و بازگشت به حقیقت معرفی کرد و گفت: سوگ‌نگاشت راهی است برای تأمل و بازگشت به حقیقت و محرم همچون دریایی است که هرکس به اندازه ظرفیت خود از آن بهره می‌گیرد.
مدیر انجمن ادبی پیرنگ، سوگ‌نگاشت‌ها را ثبت‌کننده دگرگونی‌های درونی و بخشی از حافظه فرهنگی دانست و اضافه کرد: در واقع، سوگ‌نگاشت‌ها جستارهای روایی‌ای هستند که دگرگونی‌های درونی را ثبت می‌کنند؛ روایت‌هایی که تجربه‌های زیسته ما، از دوران کودکی تا امروز را بیان می‌کند. روایت‌هایی که نباید فراموش شوند، زیرا بخشی از حافظه فرهنگی و معنوی ما هستند. این روایت‌ها باید مکتوب شوند تا مانند آینه‌ای، ما را نسبت به هویت خود و مسیری که پیش رو داریم آگاه و بیدار کنند.
∎