به گزارش خبرگزاری ایمنا از مازندران، جنگل‌های هیرکانی مازندران، این میراث کهن و ارزشمند با قدمتی چند میلیون ساله، بار دیگر گرفتار شعله‌هایی شده‌اند که در سال‌های اخیر بارها بخشی از این سرمایه بی‌همتای طبیعی را نابود کرده است، آتش‌سوزی‌هایی که اغلب نه از دل طبیعت، بلکه از بی‌احتیاطی انسان‌ها سرچشمه می‌گیرد.
حدود دو ماه پیش و هم‌زمان با اوج گرمای تابستان، آتش در نقاط مختلف جنگل‌های هیرکانی مازندران شعله‌ور شد و بیش از ۳۴ هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی را به خاکستر تبدیل کرد، بر اساس گزارش مدیریت بحران استان، عامل اصلی این آتش‌ها، خطای انسانی بوده است؛ در حالی که اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت از محیط زیست را وظیفه‌ای همگانی می‌داند، اما برخی گردشگران و طبیعت‌گردان با بی‌مسئولیتی و رهاکردن آتش نیمه‌خاموش، زمینه‌ساز فجایعی می‌شوند که خسارت آن، سال‌ها بر پیکره طبیعت باقی می‌ماند.
فاجعه الیت؛ شعله‌ای کوچک که به کابوسی بزرگ بدل شد
اکنون همین ماجرا در جنگل الیت مرزن‌آباد چالوس تکرار شده است، آتشی که از یک نقطه کوچک در ۱۹ آبان آغاز شد، ابتدا مهار شد، اما دوباره اوج گرفت و اکنون با گذشت بیش از ۲۰ روز همچنان خاموش نشده است، سخت‌گذر بودن منطقه، پوشش انبوه گیاهی، وزش باد و برگ‌های خشک، آتش را گسترده‌تر و عملیات مهار را دشوارتر کرده است.
علت دقیق آتش‌سوزی هنوز اعلام نشده، اما دادگستری مازندران وعده داده است با هرگونه قصور در روند اطفای برخورد قانونی کند، اقدامی که اگر سال‌ها پیش جدی‌تر دنبال می‌شد، شاید امروز شاهد چنین فاجعه‌ای نبودیم.
در کنار ضعف نظارتی، نقص بزرگ دیگری نیز وجود دارد، ضعف آموزش و فرهنگ‌سازی، بسیاری از استفاده‌کنندگان از طبیعت، اصول اولیه حفاظت از جنگل‌ها و رفتار مسئولانه با محیط زیست را نمی‌دانند، اهمیت گونه‌هایی همچون بلوط، توسکا، راش و کاج و حساسیت اکوسیستم هیرکانی برای بخش زیادی از مردم ناشناخته مانده است، موضوعی که ضرورت آگاهی‌بخشی گسترده را دوچندان می‌کند.
نبود تجهیزات؛ نقطه‌ضعف بزرگ مازندران در اطفای حریق
مازندران با وجود در اختیار داشتن بیش از نیمی از جنگل‌های هیرکانی کشور به تجهیزات کافی اطفای حریق مجهز نیست، ستاد مدیریت بحران با امکانات محدود، ناچار است بیشتر بر حضور نیروهای مردمی، امدادی، بسیجی و منابع طبیعی تکیه کند.
در روزهای ابتدایی حادثه، ۱۴ گروه عملیاتی و سه بالگرد به منطقه اعزام شدند، اما آتش که به مناطق شیب‌دار و صعب‌العبور رسیده بود، با سرعت گسترش پیدا کرد و شرایط سخت‌تر شد.
استاندار مازندران با وجود تأخیر در حضور در منطقه، بلافاصله درخواست کمک ملی را صادر کرد. نخستین هواپیمای ایلوشین با مخزن ۴۰ تنی، روز سی‌ام آبان وارد عملیات شد و تاحدی از گسترش آتش جلوگیری کرد، اما خاموشی کامل هنوز محقق نشده است.
ابعاد حادثه به حدی گسترده شد که معاون اول رئیس‌جمهور به‌طور مستقیم پیگیر اعزام تجهیزات از روسیه شد و معاون رئیس‌جمهور در امور محیط‌زیست، رئیس سازمان منابع طبیعی و نمایندگان هلال‌احمر در منطقه حضور پیدا کردند و درخواست اعزام دو هواپیمای ایلوشین و یک بالگرد تخصصی مطرح شد.
الیت امروز نه‌تنها یک حادثه، بلکه زنگ خطری جدی برای مسئولان استانی و ملی است، جنگل‌های هیرکانی دیگر تابِ سهل‌انگاری را ندارند، این میراث بی‌همتا نیازمند تجهیزات مدرن، پایگاه‌های تخصصی اطفای حریق و ناوگان هوایی کارآمد است، هرگونه تأخیر، بهای سنگینی به‌دنبال خواهد داشت و نابودی درختان کهنسال این نوار سبز شمال کشور جبران‌ناپذیر است.
برنامه استان برای ایجاد پایگاه تخصصی اطفای حریق
مهدی یونسی‌رستمی، استاندار مازندران در آخرین اظهارات خود گفت: آتش از شامگاه بیست‌وچهارم آبان آغاز شد و پس از کنترل اولیه با وزش باد دوباره شعله‌ور شد، تعداد گروه‌های عملیاتی از ۱۶ به ۴۰ گروه افزایش پیدا کرده است و اکنون ۵۲۰ نیروی متخصص در منطقه حضور دارند، تیم‌های صخره‌نوردی، آتش‌نشانی تهران و البرز و گروه‌های امدادی به کمک آمده‌اند، تاکنون هشت بالگرد و دو هواپیمای ایلوشین هشت مرتبه عملیات آب‌پاشی انجام داده‌اند، نبود پایگاه تخصصی اطفای حریق در جنگل‌ها یک ضعف اساسی است.
استاندار تأکید کرد که براساس روند فعلی تغییرات اقلیمی و خشکسالی، وقوع آتش‌سوزی‌های مشابه دور از انتظار نیست.
وی گفت: راه‌اندازی پایگاه اطفای حریق منابع طبیعی حدود دو و نیم همت اعتبار نیاز دارد و تلاش خواهد شد با همراهی دولت، یک فروند هواپیمای تخصصی مهار آتش به مازندران اختصاص پیدا کند.
به گزارش ایمنا، آتش الیت شاید امروز خاموش شود، اما هشداری که در دل خود دارد همچنان زبانه خواهد کشید، هشداری درباره آینده جنگل‌هایی که هر شعله، سال‌ها از عمرشان می‌کاهد، اگر مازندران می‌خواهد فردا را سبزتر ببیند، چاره‌ای جز عبور از مدیریت مقطعی و رسیدن به برنامه‌ریزی اصولی ندارد؛ تجهیز ناوگان هوایی، ایجاد پایگاه تخصصی اطفای حریق و آموزش عمومی ضرورتی گریزناپذیر است، هیرکانی‌ها میلیون‌ها سال دوام آورده‌اند، اما اگر امروز با تمام توان برای حفظشان نایستیم، فردا تنها نامی بر صفحه نقشه خواهند بود، نه ریه‌ای برای ایران.