به گزارش خبرگزاری ایمنا، هر خودرویی که بدون معاینه فنی معتبر در معابر تردد می‌کند، سهم خود در تولید آلاینده‌ها را چند برابر افزایش می‌دهد و این مسئله نه تنها محیط‌زیست شهری، بلکه کیفیت زندگی شهروندان، هزینه‌های درمانی، مصرف سوخت و حتی اقتصاد خانوارها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ در چنین شرایطی، توجه به نقش واقعی و تعیین‌کننده‌ی معاینه فنی در کنترل و کاهش آلودگی هوا، دروازه‌ای به سمت شهری سالم‌تر، اقتصادی‌تر و پایدارتر است که تنها با مسئولیت‌پذیری شهروندان و نظارت هوشمندانه دستگاه‌های اجرایی باز می‌شود.

معاینه فنی خودروها طی سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت و کنترل منابع آلاینده ثابت و متحرک تبدیل شده است، ازاین‌رو هر اقدام مؤثری که بتواند سلامت فنی خودروها را تضمین کند، مستقیم بر کاهش آلاینده‌هایی همچون CO ،HC ،NOx و ذرات معلق اثر می‌گذارد. معاینه فنی در همین نقطه وارد عمل می‌شود و همچون یک فیلتر هوشمند، خودروهای آلاینده را شناسایی و از چرخه تردد خارج می‌کند یا آن‌ها را ملزم به رفع نقص می‌سازد.

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای کامل معاینه فنی، کاهش مصرف سوخت است و خودروهایی که احتراق ناقص دارند یا سیستم سوخت‌رسانی آن‌ها دچار نقص است، نه‌تنها آلاینده بیشتری تولید می‌کنند بلکه مصرف سوختشان تا ۲۰ درصد بالاتر می‌رود و همین موضوع موجب می‌شود معاینه فنی از یک وظیفه محیط‌زیستی صرف خارج شده و به یک اقدام اقتصادی هوشمند تبدیل شود که مستقیماً به سود مالک خودرو است که بسیاری از رانندگان پس از دریافت معاینه فنی، شاهد بهبود عملکرد موتور، کاهش استهلاک، و کاهش هزینه‌های ماهانه مصرف سوخت بوده‌اند.

نقش معاینه فنی در کاهش خطرات ایمنی نیز کمتر از تأثیرات محیط‌زیستی آن نیست و خودروهایی که ترمز، سیستم تعلیق یا فرمان آن‌ها دچار ایراد است، نه‌تنها محیط را آلوده می‌کنند، بلکه تهدیدی جدی برای جان راننده و دیگر کاربران جاده هستند و از این منظر، هر خودرو آلاینده در واقع یک خودرو پرخطر نیز هست؛ زیرا نقص فنی معمولاً یک پدیده مجزا نیست و مجموعه‌ای از ایرادهای هم‌زمان را در خود دارد که به همین دلیل توسعه مراکز استاندارد معاینه فنی و افزایش دقت تست‌ها، به‌طور غیرمستقیم موجب کاهش تصادفات شهری و برون‌شهری نیز شده است.

در سال‌های اخیر، طرح‌هایی همچون «معاینه فنی برتر» نیز به میدان آمده‌اند تا با سخت‌گیرانه‌تر کردن استانداردها، خودروهای سالم‌تر و پاک‌تری را وارد چرخه تردد کنند که در این طرح، خودروهایی که عملکرد بهتر و میزان آلایندگی پایین‌تر دارند، امتیازات بیشتری دریافت می‌کنند و این سیاست تشویقی باعث شده بسیاری از رانندگان به‌صورت داوطلبانه به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند و این یک قدم جدی در فرهنگ‌سازی است.

از سوی دیگر، استفاده از سامانه‌های هوشمند همچون «چشم الکترونیک» یا دوربین‌های کنترل معاینه فنی، روند اجرای این طرح را شفاف‌تر کرده است و امروزه بسیاری از خودروهای فاقد برگه معتبر با استفاده از این سامانه‌ها شناسایی می‌شوند و همین امر موجب شده است سهم خودروهای بدون معاینه فنی از معابر شهری به‌شدت کاهش پیدا کند؛ این اقدام را باید یکی از نقاط قوت مدیریت شهری و پلیس راهور دانست که به‌صورت ملموس روی شاخص‌های کیفیت هوا اثر گذاشته است.

با وجود همه این پیشرفت‌ها، اجرای موفق معاینه فنی بدون همراهی مردم ممکن نیست و بخشی از جامعه هنوز این فرآیند را یک الزام اداری یا هزینه اضافی تلقی می‌کنند؛ در حالی که واقعیت دقیق برعکس است و هر خودروی بدون معاینه فنی، هزینه‌ای پنهان بر دوش اجتماع می‌گذارد؛ از افزایش مراجعات بیماران تنفسی به بیمارستان‌ها گرفته تا کندی ترافیک، افزایش استهلاک مسیرها، و بالا رفتن مصرف سوخت در سطح شهر و هر شهروند با مراجعه سالانه به مراکز معاینه فنی، سهم خود را در حفاظت از سلامت عمومی ایفا می‌کند.

افزایش چشمگیر مراجعات به مراکز معاینه فنی شهر اصفهان در ۶ ماه نخست سال جاری

سیدعلی عبدالهی، مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان با اشاره به اهمیت انجام به‌موقع معاینه فنی توسط خودروهایی که در سطح شهر تردد می‌کنند، اظهار می‌کند: با توجه به آلودگی شدید ناشی از شرایط جوی اخیر، لازم است شهروندان نسبت به تاریخ اعتبار معاینه فنی خود دقت لازم را داشته باشند تا از بروز تخلفات و تشدید آلودگی جلوگیری شود.

وی با بیان اینکه مجموعه اقدامات انجام‌شده در این حوزه افزایش قابل توجهی را رقم زده است، ادامه می‌دهد: در شش‌ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۳۹ درصد رشد مراجعات به مراکز معاینه فنی ثبت شده و این آمار نشان‌دهنده افزایش توجه شهروندان به ضرورت کنترل آلایندگی خودروهایشان است.

مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان تأکید می‌کند: در حال حاضر هشت مرکز معاینه فنی سبک، یک مرکز سنگین و سه مرکز مخصوص موتورسیکلت فعال هستند و بر اساس داده‌های ثبت‌شده، مرکز معاینه فنی سنگین نیز در همین بازه با ۹ درصد افزایش مراجعه روبه‌رو بوده که نشان‌دهنده بهبود سطح مشارکت مالکان خودروهای سنگین است.

عبدالهی با اشاره به میزان آزمون‌های انجام‌شده می‌گوید: در این مدت بیش از شش هزار دستگاه موتورسیکلت در مراکز معاینه فنی پذیرش و تحت آزمون‌های مربوط قرار گرفته‌اند و این حجم بالا از مراجعه، گویای اهمیت نقش موتورسیکلت‌ها در آلودگی هوا و ضرورت نظارت جدی‌تر بر وضعیت فنی آن‌هاست.

وی اضافه می‌کند: بیش از ۲۱ درصد از خودروهای مراجعه‌کننده به مراکز معاینه فنی سبک دارای نقص در سیستم آلایندگی و ایمنی بوده‌اند و طبق قانون موظف‌اند در بازه ۱۵ روزه برای رفع ایراد اقدام کرده و سپس مجدد به مراکز مراجعه کنند تا پس از تأیید نهایی، گواهی معاینه فنی برای آن‌ها صادر شود.

مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: خودروهایی که بدون معاینه فنی در سطح شهر تردد کنند توسط دوربین‌های نظارتی شناسایی و جریمه خواهند شد و پلیس راهور طبق روند قانونی این تخلفات را اعمال می‌کند، بنابراین توجه به زمان‌بندی مراجعات موضوعی ضروری و غیرقابل اغماض برای همه رانندگان است.

عبدالهی با بیان جزئیات فعالیت مراکز می‌گوید: در حال حاضر ۱۳ خط مکانیزه در هشت مرکز معاینه فنی سبک فعال است و این خطوط در دو شیفت صبح و عصر خدمات‌رسانی می‌کنند تا شهروندان بتوانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به دریافت گواهی معاینه فنی اقدام کنند و از ایجاد صف‌های طولانی جلوگیری شود.

وی ادامه می‌دهد: طبق آمار رسمی میزان مراجعه به مراکز معاینه فنی سبک اصفهان تا پایان شهریور ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۹ درصد افزایش داشته و این رشد در مرکز معاینه فنی سنگین نیز به ۹ درصد رسیده است که بیانگر افزایش توجه عمومی به استانداردهای زیست‌محیطی خودروهاست.

مدیرعامل سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: اتصال مراکز معاینه فنی موتورسیکلت به سامانه سیمفا از ابتدای مهرماه سال جاری به‌صورت برخط انجام شده و این اقدام نظارت دقیق‌تر، ثبت لحظه‌ای اطلاعات و تسهیل فرآیند کنترل آلایندگی را ممکن ساخته و کیفیت مدیریت فنی موتورسیکلت‌ها را به شکل محسوس افزایش داده است.

عبدالهی می‌گوید: با توجه به انباشت آلایندگی در روزهای سرد سال و نقش قابل توجه منابع متحرک در تشدید آلودگی، ضروری است شهروندان نسبت به دریافت گواهی معاینه فنی خود دقت داشته باشند و برای این منظور می‌توانند به یکی از هشت مرکز فعال معاینه فنی شامل ارغوانیه، لطیفی، تاکسیرانی، حافظ قطعات، راهور، شفق، جی، حمایت همچنین مرکز سنگین مراجعه کنند؛ بعضی مراکز از جمله مرکز معاینه فنی ارغوانیه و جی روزهای جمعه از ساعت ۰۸:۰۰ تا ۱۲:۰۰ فعال است تا شهروندانی که در طول هفته امکان مراجعه ندارند، بتوانند از خدمات بهره‌مند شوند، همچنین تمام مراکز روزهای پنج شنبه تا ساعت ۱۳:۰۰ فعالیت دارند.

معاینه فنی؛ کم‌هزینه‌ترین راه کاهش آلودگی هوا

شراره محمودی، مسئول امور کنترل کیفیت هوای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با بیان اینکه همان‌طور که همگان می‌دانند معاینه فنی یکی از مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین ابزارهای مدیریت شهری برای کاهش آلودگی هوا است، اظهار می‌کند: اجرای دقیق این فرایند می‌تواند تأثیری چشمگیر بر کنترل آلاینده‌های ناشی از خودروهای فرسوده و فاقد استانداردهای لازم بر جای بگذارد.

وی با اشاره به اینکه درصد قابل توجهی از آلودگی هوای کلان‌شهرها ناشی از خودروهای دارای نقص فنی و فاقد معاینه معتبر است، ادامه می‌دهد: خودروهایی که تنظیم موتور آن‌ها نامناسب بوده یا سیستم سوخت‌رسانی و اگزوز آن‌ها دچار ایراد است چند برابر یک خودروی سالم آلاینده تولید می‌کنند و همین موضوع لزوم توجه به معاینه فنی را پررنگ‌تر می‌سازد.

مسئول امور کنترل کیفیت هوای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تأکید می‌کند: خودروهایی که تنظیم موتور مطلوب دارند می‌توانند به شکل محسوس در کاهش آلاینده‌های CO، HC و NOx که جزو آلاینده‌های مهم گازی به شمار می‌روند مؤثر باشند و بنابراین معاینه فنی با بررسی سیستم احتراق، سوخت‌رسانی، سنسور اکسیژن و کاتالیست از انتشار این ترکیبات مضر جلوگیری می‌کند.

محمودی با اشاره به اهمیت ویژه کاتالیست می‌گوید: کاتالیست سالم قادر است تا حدود ۹۰ درصد میزان CO را کاهش دهد و رفع مشکل این قطعه می‌تواند تأثیری فوری و قابل اندازه‌گیری در بهبود کیفیت هوا بر جای بگذارد؛ موضوعی که اهمیت نگهداری صحیح قطعات اصلی خودرو را بار دیگر یادآوری می‌کند.

وی اضافه می‌کند: یکی از عوامل مهم در تشدید آلودگی هوا مربوط به ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است که مسئول اصلی آلودگی حدود ۹۰ درصد روزهای آلوده اصفهان و سایر کلان‌شهرها محسوب می‌شود و بیشتر از خودروهای دیزلی فرسوده ناشی می‌شود؛ در حالی که معاینه فنی می‌تواند با کنترل احتراق و فیلتر دوده میزان انتشار آن‌ها را کاهش دهد.

مسئول امور کنترل کیفیت هوای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: خودرویی که تنظیم موتور مناسب دارد علاوه بر کاهش چشمگیر آلاینده‌ها، می‌تواند حدود ۷ تا ۱۵ درصد صرفه‌جویی سوخت برای مالکان خودرو به همراه داشته باشد و همین مسئله اهمیت اقتصادی معاینه فنی را برای شهروندان، مدیران و بدنه مدیریت شهری دوچندان می‌کند.

محمودی با اشاره به نقش معاینه فنی در ارتقای سلامت مردم می‌گوید: آلاینده‌هایی همچون NO2 و ذرات معلق رابطه مستقیم با بروز حملات آسم، بیماری‌های قلبی‌عروقی و مرگ‌ومیر زودرس دارند، بنابراین هزینه‌های اجتماعی ناشی از آلودگی هوا چندین برابر هزینه اجرای معاینه فنی است و انجام آن ضرورتی حیاتی و غیرقابل جایگزین محسوب می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: طبق داده‌های پایش کیفیت هوا در نقاط پرتردد از جمله چهارراه‌ها و ایستگاه‌های نزدیک به پایانه‌ها، سهم خودروهای فاقد معاینه فنی در تولید آلودگی بسیار بالا است و اجرای طرح‌های سیار یا کنترل‌های مشترک با پلیس می‌تواند انتشار مستقیم آلاینده‌ها را همان‌جا مهار کرده و خودروهای متخلف را جهت رفع ایراد فنی به مراکز تخصصی هدایت کند.

مسئول امور کنترل کیفیت هوای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: توسعه معاینه فنی، تشویق رانندگان به مراجعه دوره‌ای، افزایش نظارت بر خودروهای فرسوده و گسترش طرح‌های سیار، مجموعه اقداماتی است که می‌تواند به طور مستقیم کیفیت هوا را بهبود بخشیده و انتشار گازهای سمی و ذرات آلاینده را در سطح شهر کاهش دهد.

محمودی می‌گوید: معاینه فنی در نهایت به‌عنوان ابزاری کم‌هزینه و پربازده نه‌تنها باعث کاهش محسوس آلودگی هوا می‌شود بلکه سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد، مصرف سوخت را کاهش می‌دهد، انتشار گازهای مضر را کنترل می‌کند و خودروهای فرسوده را از چرخه تردد حذف کرده و به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت آلودگی هوا در کلان‌شهرها شناخته می‌شود.

به گزارش ایمنا، با وجود پیشرفت‌های ایجادشده، تحقق هوای پاک و پایدار نیازمند همراهی مستمر مردم است؛ اگرچه مراکز معاینه فنی توسعه یافته و فرآیند نظارت هوشمندانه‌تر شده، اما بخش قابل توجهی از کیفیت هوا همچنان به رفتار شهروندان وابسته است.

تداوم مراجعه دوره‌ای، رسیدگی به نقص‌های فنی، حفظ سلامت قطعاتی مانند کاتالیست و استفاده از سوخت استاندارد، گام‌هایی است که هر راننده می‌تواند برای سلامت خود و دیگران بردارد؛ در نهایت، معاینه فنی یک هزینه اضافی نیست؛ سرمایه‌گذاری مشترک برای کاهش آلودگی، کاهش هزینه‌های درمان و افزایش ایمنی تردد شهری است.