لیلا پایدار- قطعنامه ضدایرانی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که توسط کشورهای غربی انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا ارائه شده بود، روز پنجشنبه و بدون اجماع به تصویب رسید. این قطعنامه با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و سه رای مخالف به تصویب رسید و متعاقب آن کشورهای ایران، روسیه، بلاروس، چین، کوبا، نیکاراگوئه، ونزوئلا و زیمبابوه با صدور بیانیه‌ای مشترک در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران و تلاش برای تصویب قطعنامه جدید ضدایرانی را محکوم کرده و از کشورهای عضو خواستند در برابر سیاسی‌کاری درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران ایستادگی کنند. «سید عباس عراقچی» وزیر خارجه ایران بلافاصله پس از تصویب قطعنامه در شورای حکام، از ارسال نامه رسمی ایران به «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس و اعلام بی‌اعتبار بودن و خاتمه یافتن توافق قاهره خبر داد. گفتنی است عراقچی و گروسی روز ۱۸ شهریور ماه و با میانجیگری «بدر عبدالعاطی» وزیر خارجه مصر در قاهره بر سر شیوه‌نامه همکاری و نظارت بر تاسیسات هسته‌ای ایران به توافق رسیده بودند. ایران تهدید کرده بود به هر اقدام خصمانه غرب در آژانس واکنش نشان خواهد داد.
در همین زمینه مرتضی مکی کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار اعتمادآنلاین در واکنش به تصویب قطعنامه شورای حکام و موضع‌گیری ایران نسبت به آن گفت: همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، آمریکا و کشورهای اروپایی قصد ندارند اهرم‌های فشار سیاسی خود علیه ایران را به‌راحتی کنار بگذارند. آنها پس از منقضی شدن قطعنامه ۲۲۳۱، تلاش کردند با فعال‌سازی مکانیسم ماشه و احیای شش قطعنامه پیشین، فضای فشار بر ایران را حفظ کنند و اکنون نیز با انتقال میدان فشار از برجام به معاهدات پادمانی و NPT، مسیر جدیدی را برای تداوم این فشارها دنبال می‌کنند.
مکی ادامه داد: واقعیت این است که در شرایط کنونی و با توجه به کنش و واکنش‌های مستمر میان آمریکا و جمهوری اسلامی ایران، زمان به نفع ایران عمل نمی‌کند. اروپایی‌ها و آمریکا بعید است با یک ابتکار عمل محدود از سوی ایران حاضر به کاهش فشارهای سیاسی شوند؛ از سوی دیگر، تهران نیز تلاش دارد با حفظ سطحی از ابهام در برنامه هسته‌ای، همچنان ابزار مذاکره و امتیازگیری را در اختیار داشته باشد، اما سیر تحولات ماه‌های اخیر نشان می‌دهد این ابزار دیگر کارایی گذشته را ندارد.
او تأکید کرد: اگر ایران می‌خواهد از این بن‌بست خارج شود، نیازمند یک ابتکار دیپلماتیک تازه و تجدیدنظر در شیوه سیاست خارجی است؛ ابتکاری که بتواند روند پرتنش فعلی را بشکند و امکان گفت‌وگو را فراهم کند. در چنین مسیری، همکاری با آژانس می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد، زیرا هر چه تنش‌ها افزایش یابد، نقش سیاسی آژانس پررنگ‌تر می‌شود.
این کارشناس درباره احتمال درگیری نظامی نیز هشدار داد: فضای تعلیق و نه‌جنگ‌ونه‌صلح، بیش از همه به زیان ایران است. در چنین شرایطی کشور در نوعی ابهام قرار می‌گیرد که برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی را مختل می‌کند. اسرائیل به اهداف کلان خود از حمله خردادماه گذشته نرسیده و طبیعی است که تلاش کند فضای تنش را تداوم بخشد. هرچند ایران اعلام کرده برای پاسخ به هرگونه اقدام آماده است، اما تداوم این شرایط می‌تواند موقعیت کشور را دشوارتر از گذشته کند. بنابراین، دوری از جنگ در کنار حفظ قدرت بازدارندگی، تنها مسیر منطقی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت است.
مکی در پاسخ به پرسشی درباره آینده رویکرد روسیه و چین نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و میزان حمایت آنها از تهران گفت: جهان در حال گذار از یک نظم سلسله‌مراتبی به سوی نظم چندقطبی است و قدرت‌های بزرگ از آمریکا تا اروپا، چین و روسیه در تلاش‌اند جایگاه خود را در نظم جدید تثبیت کنند. در چنین فضایی، همه کشورها از جمله روسیه و چین می‌کوشند بیشترین بهره سیاسی و اقتصادی را از این گذار ببرند. آنها ضمن حفظ روابط راهبردی با ایران، همزمان روابط نزدیکی با عربستان، اسرائیل و دیگر بازیگران منطقه برقرار کرده‌اند تا توازن خود را بر هم نزنند.
او تأکید کرد: بنابراین ایران نمی‌تواند صددرصد به حمایت روسیه و چین تکیه کند. این کشورها به‌دنبال روابط متوازن‌اند و حاضر نیستند برای حمایت از تهران، مناسبات خود با دیگر قدرت‌های منطقه‌ای را به خطر بیندازند. با این حال، فضای گذار در نظام بین‌الملل فرصت‌هایی را نیز برای ایران ایجاد می‌کند؛ به شرط آنکه سیاست خارجی کشور بتواند از این فرصت‌ها استفاده کند و روابط کم‌تنش‌تری با قدرت‌های جهانی برقرار سازد.
مکی در پایان گفت: جهان امروز ترکیبی از فرصت‌ها و تهدیدهاست؛ کشوری موفق خواهد بود که بتواند تهدیدها را به فرصت تبدیل کند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.