المانیتور نوشت: دولت آیندهٔ عراق نه‌تنها تعیین خواهد کرد چه کسی به‌عنوان نخست‌وزیر کشور را رهبری می‌کند، بلکه مشخص می‌کند بغداد چگونه میان کشمکش دشوار میان ایالات متحده و ایران مسیر خود را پیدا خواهد کرد.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: ائتلاف «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر، در انتخابات ملی هفتهٔ گذشته ۴۶ کرسی به‌دست آورد—بیش از هر گروه دیگری—اما این تعداد فاصلهٔ زیادی با اکثریت لازم در مجلس ۳۲۹ نفره عراق دارد. همین موضوع زمینه‌ساز روندی طولانی برای تشکیل ائتلاف و ایجاد دولت جدید خواهد بود.
السودانی خود را رهبری معرفی می‌کند که بهترین توانایی را برای مدیریت هم‌زمان روابط بغداد با واشنگتن و تهران دارد—روابطی که از زمان سرنگونی دیکتاتور دیرین عراق، «صدام حسین»، در پی تهاجم آمریکا در ۲۰۰۳، دائماً محل رقابت بوده است.
السودانی از زمان به‌قدرت رسیدن تلاش کرده با فساد گستردهٔ دولتی مقابله کند و به‌دلیل کمک به دور نگه‌داشتن عراق از آشوب‌های منطقه پس از حملهٔ ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، مورد تقدیر قرار گرفته است.
اما این نخست‌وزیر ۵۵ ساله، که در سال ۲۰۲۲ با حمایت گروه‌های نزدیک به ایران به قدرت رسید، اکنون در مسیر دستیابی به دورهٔ دوم با مخالفت‌های جدی روبه‌رو است.
«ویکتوریا تیلور»، معاون سابق دستیار وزیر خارجه دولت بایدن در امور عراق و ایران—و اکنون مدیر ابتکار عراق در شورای آتلانتیک—گفته است بسیاری از رهبران در چارچوب هماهنگی (CF) خواهان انتخاب نخست‌وزیری هستند که جاه‌طلبی سیاسی مستقل نداشته باشد و خواسته‌های CF را اجرا کند.
تیلور گفت: «یک بحث بزرگ وجود دارد درباره اینکه رهبری سیاسی شیعه چه نوع نخست‌وزیری می‌خواهد انتخاب کند.»
او افزود: «هر کسی که انتخاب شود، نظام سیاسی عراق دقت خواهد کرد فردی را برگزیند که بتواند رابطه با ایالات متحده و ایران را به‌طور مؤثر مدیریت کند.»
دولت ترامپ روشن کرده است که انتظار دارد دولت آیندهٔ عراق نیروهای مسلحی را که از ایران کمک مالی و نظامی دریافت می‌کنند، خلع سلاح کند.
«مارک ساوایا»، فرستادهٔ جدید ترامپ به عراق، در بیانیه‌ای اخیر گفت: «هیچ جایگاهی برای گروه‌های مسلحی که خارج از اختیار دولت فعالیت می‌کنند وجود ندارد.»
اوایل همین ماه، السودانی اعلام کرده بود عراق تنها هنگامی می‌تواند برای خلع سلاح این گروه‌ها اقدام کند که نیروهای آمریکایی کشور را ترک کنند.
سال گذشته، السودانی برای آرام کردن تهران و متحدان عراقی‌اش، توافقی با دولت بایدن برای کاهش مأموریت ائتلاف نظامی تحت رهبری آمریکا در عراق به‌دست آورد. از آن زمان، نیروهای آمریکایی به اربیل در اقلیم کردستان منتقل شده‌اند، اما السودانی ماه گذشته به خبرنگاران گفت انتظار می‌رود یک گروه کوچک از مستشاران نظامی آمریکا همچنان در عراق فدرال باقی بمانند.
استراتژی ایران
ایران نفوذ نظامی خود در عراق را از طریق «الحشد الشعبی» اعمال می‌کند—ائتلافی از نیروهای شبه‌نظامی شیعه، که برخی از آن‌ها روابط مستقیم با ایران دارند؛ این نیروها برای مبارزه با داعش تشکیل شدند و در سال ۲۰۱۶ رسماً بخشی از نیروهای دولتی عراق شدند.
افزون بر این، احزاب سیاسی وابسته به این گروه‌ها نیز نفوذ تهران را تقویت کرده‌اند. بسیاری از این احزاب در چارچوب هماهنگی قرار دارند که السودانی را در سال ۲۰۲۲ به قدرت رساند و اکنون چندین وزارتخانه را کنترل می‌کنند.
تعداد و بودجهٔ الحشد الشعبی در دوران السودانی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و از حدود ۱۲۲ هزار نفر به ۲۳۸ هزار نفر رسیده است.
این گسترش در زمانی اتفاق می‌افتد که عراق برای ایران، پس از مجموعه‌ای از شکست‌های منطقه‌ای—از جمله جنگ ۱۲ روزهٔ ایران و اسرائیل در ماه ژوئن، سقوط متحد ایرانی‌اش بشار اسد در سوریه، و تضعیف گروه‌های نیابتی تهران مانند حزب‌الله و حماس—به شریان حیاتی اقتصادی و سپر راهبردی تبدیل شده است.
دولت ترامپ با تعیین گروه‌های جدید به‌عنوان سازمان‌های تروریستی و اعمال تحریم‌های اقتصادی بر شبه‌نظامیان نزدیک به ایران که طی سال‌های اخیر متهم به حمله به پایگاه‌های میزبان نیروهای آمریکایی و ائتلاف بوده‌اند، فشار بر تهران را افزایش داده است.
این دولت همچنین به بغداد فشار آورده تا لایحه‌ای را کنار بگذارد که «مارکو روبیو»، وزیر خارجهٔ آمریکا، هشدار داده بود با دائمی کردن وضعیت حقوقی الحشد الشعبی و ارتقای فرمانده آن «فالح الفیاض» به سطح وزیر، «نفوذ ایران را نهادینه می‌کند.»
«الکس وطن‌خواه»، پژوهشگر ارشد مؤسسه خاورمیانه، گفت دولت آیندهٔ عراق احتمالاً می‌کوشد میان فشارهای آمریکا—بزرگ‌ترین تأمین‌کنندهٔ تسلیحات و شریک امنیتی بغداد—و فشارهای ایران تعادل برقرار کند.
او گفت: «اگر به نوعی بتوانید دست‌و‌پای الحشد را ببندید و تهدید آن‌ها را—چه سیاسی و چه از نظر قدرت عملیاتی علیه منافع آمریکا—کم کنید، شاید بهترین وضعیت ممکن باشد.»
بازار برای تجارت باز است
در سال گذشته، عراق با شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند شورون و هالیبرتون توافق‌هایی برای افزایش تولید نفت خود امضا کرده است.
«رند منصور»، پژوهشگر ارشد چتم‌هاوس، به «آمبرین زمان» از المانیتور گفته است رهبران عراق این فرصت‌های اقتصادی را به‌عنوان راهی برای متعادل کردن فشارهای ایران و آمریکا مطرح می‌کنند.
منصور گفته: «پیام این بوده که عراق برای تجارت آماده است.»
او در پادکست «در خاورمیانه» زمان گفت: «دولت عراق، از جمله الحشد الشعبی، امیدوار است این کارت اقتصادی بتواند بر کارت ضدایرانِ نومحافظه‌کارانه غلبه کند.»
برای اکنون، غول‌های انرژی آمریکا با دقت تحولات سیاسی عراق را رصد می‌کنند. اگر نفوذ ایران بیشتر شود، یا اگر ادعاهای مربوط به قاچاق نفت ایران از طریق عراق ادامه یابد، دولت ترامپ ممکن است به‌عنوان بخشی از کمپین «فشار حداکثری» خود علیه ایران، تحریم‌هایی بر بخش انرژی عراق اعمال کند.
واشنگتن باید منتظر بماند تا ببیند بغداد چه دولتی تشکیل خواهد داد، چراکه احتمالاً انتخاب نخست‌وزیر ماه‌ها، اگر نه بیشتر، طول خواهد کشید.
تیلور گفت در حالی‌که رهبران سیاسی عراق برای تشکیل دولت بعدی کشمکش می‌کنند، به‌نظر نمی‌رسد دولت ترامپ تمایلی به ایفای نقش مستقیم در تعیین اینکه آیا السودانی در دوره‌ای دوم بماند داشته باشد.
او افزود: «فکر می‌کنم دوران آن نوع نقش‌آفرینی فعال آمریکا در تشکیل دولت عراق گذشته است.»
∎