به گزارش تابناک، دود غلیظی که از صبح دهم آبان ماه، آسمان آرام مرزن‌آباد را شکافت، تنها نشانه‌ای بود از فاجعه‌ای که در دل جنگل‌های هیرکانی در حال رخ دادن بود. آتش از نقطه‌ای در ارتفاعات ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ متری جنوب غربی روستای الیت آغاز شد، درست در قلب یکی از ارزشمندترین جنگل‌های ایران.
از خاکستر تا شعله‌های ویرانگر
کارشناسان منابع طبیعی پس از بررسی منطقه، ردپای انسان را در شروع این آتش‌سوزی پررنگ می‌بینند. "یا حضور یک شکارچی بی‌احتیاط، یا خاکستر آتش رها شده توسط گردشگران" - این‌ها احتمالاتی هستند که بیشتر از هر عامل دیگری مورد توجه قرار گرفته‌اند. در روز حادثه، هیچ رعد و برقی در منطقه گزارش نشد و هیچ خط برقی در آن ارتفاع وجود نداشت تا عامل آتش‌سوزی باشد.
همان‌طور که نخستین گروه‌های امدادی خود را به منطقه می‌رساندند، وزش باد برگ‌های خشک پاییزی را به شعله‌ور شدن تشویق می‌کرد. لایه‌ای به ضخامت چند ده سانتی‌متر از برگ‌های خشک، همراه با تنه‌های پوسیده درختان، سوخت آماده‌ای برای پیشروی آتش بودند. شیب تند منطقه هم به گسترش هرچه سریع‌تر آتش کمک می‌کرد.
نیروهای امدادی در گرداب آتش
نیروهای منابع طبیعی چالوس، یگان حفاظت، محیط‌بانان و داوطلبان محلی، نخستین کسانی بودند که خود را به کانون آتش رساندند. اما گویی آتش نقشه دیگری در سر داشت. با هر وزش باد، آتش به نقطه‌ای جدید جهش می‌کرد و گاهی در چند نقطه هم‌زمان شعله‌ور می‌شد. نیروها با کوله‌پشتی‌های آب و دمنده‌های دستی، نبردی سخت و فرسایشی را آغاز کردند.
از شنبه هفته گذشته تاکنون، نیروهای امدادی در حال مبارزه با آتش هستند.مهدی یونسی رستمی، استاندار مازندران، با حضور در منطقه آتش‌سوزی اعلام کرد: «هم‌اکنون ۳۵ گروه ۱۰ نفره و در مجموع شامل ۳۵۰ نیروی متخصص و ویژه در عملیات اطفای حریق مشارکت دارند.» در پنج روز گذشته نیز، سه فروند بالگرد به کمک آمده و هزاران لیتر آب بر روی آتش ریخته شده است. نیروهای زمینی هم با ایجاد آتش‌بُر و استفاده از دمنده‌های قدرتمند سعی در مهار آتش داشته‌اند.
«خالدی»، سخنگوی جمعیت هلال‌احمر، از مصدومیت ۵ نفر در این حادثه خبر داد و گفت: «یک نفر به مرکز درمانی منتقل شده و ۴ نفر دیگر در محل حادثه درمان شده‌اند.»
عملیات مشترک هوایی؛ نقطه عطف نبرد
عملیات مشترک هوایی ارتش و هوا و فضای سپاه پاسداران آغاز شد. استاندار مازندران با اعلام این خبر گفت: «با به کارگیری چندین فروند بالگرد و هواپیماهای آتش‌نشان، عملیات اطفا با سرعت و جدیت بیشتری دنبال می‌شود.» پیش‌بینی می‌شود با این اقدامات، آتش تا فردا به طور کامل مهار شود.
در میانه این بحران، کمک‌های بین‌المللی نیز در راه است. شینا انصاری از هماهنگی برای اعزام دو فروند هواپیمای اطفای حریق از ترکیه و یک فروند بالگرد خبر داد. همچنین سفارت ایران در روسیه برای استفاده از تجهیزات تخصصی این کشور در حال رایزنی است.عملیات اطفای حریق در جنگل‌های هیرکانی منطقه الیت چالوس با بسیج گسترده ناوگان هوایی و زمینی وارد مرحله حساسی شده است. مسئولان از استقرار ۸ فروند بالگرد و ۲ هواپیمای ایلوشین برای مهار آتش خبر می‌دهند.
سعید نوری، رئیس مرکز کنترل و پشتیبانی اطفای حریق هوایی وزارت دفاع به نقش مؤثر هواپیمای ایلوشین نیروی هوافضای سپاه با ظرفیت ۴۰ تن اشاره کرد و گفت: «این هواپیما روز گذشته دو مرتبه اقدام به آب‌پاشی گسترده کرد که تأثیر قابل توجهی در کنترل آتش داشت.» به گفته وی، امروز نیز دو نوبت دیگر عملیات آب‌پاشی توسط ایلوشین انجام شده و تا پایان روز تکرار خواهد شد.
زخم بر پیکر هیرکانی
بیش از ده هکتار از جنگل‌های هیرکانی در این آتش‌سوزی آسیب دیده‌اند. نهال‌های جوان، بوته‌ها و لایه حاصل‌خیز خاک جنگل بیشترین آسیب را دیده‌اند. کارشناسان هشدار می‌دهند که بهبود این زخم عمیق بر پیکر جنگل‌های هیرکانی سال‌ها زمان خواهد برد.
هنوز خطر باقی است
با وجود مهار بخش عمده‌ای از آتش، خطر هنوز کاملاً برطرف نشده است. آتش زیر خاکستر می‌تواند هفته‌ها در لایه‌های عمقی خاک زنده بماند و با اولین وزش باد، دوباره زبانه بکشد. به همین دلیل نیروهای امدادی به پایش مستمر منطقه ادامه می‌دهند.براساس آخرین گزارش‌ها، منطقه درگیر آتش‌سوزی زیر ۱۰ هکتار برآورد شده است.
این فاجعه زیست‌محیطی بار دیگر بر ضرورت تجهیز ایران به سامانه‌های مدرن اطفای حریق، آموزش جوامع محلی و ایجاد سیستم‌های هشدار سریع تأکید کرد. جنگل‌های هیرکانی، این میراث ۴۰ میلیون ساله، نیازمند مراقبت بیشتری است.
∎