به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از لیت هاب، «ایدا تورپینن»، نویسنده فنلاندی، با رمان نخست خود «هیولاهای دریا» (ترجمه شده به انگلیسی توسط دیوید هکستون)، توجه جهانیان را به یکی از گونه‌های دریایی منقرض‌شده جلب کرده است: گاو دریایی استلر. این موجود غول‌پیکر که برای اولین بار در سال ۱۷۴۱ مشاهده شد، تا سال ۱۷۶۸ به طور کامل منقرض گردید. رمان تورپینن که سده‌ها را دربر می‌گیرد، در دست‌کم ۲۸ زبان منتشر شده و الهام‌بخش اقداماتی برای حمایت از گونه‌های در معرض خطر شده است.
تورپینن در پاسخ به پرسشی درباره علاقه‌اش به گونه‌های منقرض‌شده گفت: «در کودکی، مادرم در یک مرکز طبیعت در جزیره‌ای کوچک نزدیک هلسینکی کار می‌کرد. آنجا توانستم زندگی بوم‌ساحل و کار دانشمندان طبیعت را از نزدیک ببینم. دریای بالتیک یکی از آلوده‌ترین دریاهای جهان است و از طریق کار مادرم، تأثیر انسان بر محیط اطراف را به شکلی ملموس درک کردم.» او افزود که اولین تجربه کاری‌اش نیز جمع‌آوری نمونه آب، شمارش پرندگان و کمک به جمع‌آوری پرندگان زخمی بوده است.
تورپینن با توضیح مسیر تحصیلی‌اش بیان کرد که ابتدا میان ادبیات و علوم طبیعی سردرگم بوده، اما نهایتاً با علاقه عمیق به ادبیات و الهام گرفتن از رمان استاد و مارگاریتا تصمیم گرفت دو علاقه خود را با هم ترکیب کند و رابطه میان علم و ادبیات را بررسی کند. او همزمان به این نتیجه رسید که این رابطه را می‌تواند در قالب داستان نیز روایت کند.
نوشتن هیولاهای دریا از بازدیدی در سال ۲۰۱۶ از موزه تاریخ طبیعی هلسینکی آغاز شد، جایی که تورپینن با اسکلت ۲۵ فوتی گاو دریایی استلر مواجه شد. این دیدار باعث شد او به کتابخانه ملی برود و تمام منابع مربوط به این گونه را مطالعه کند و سرانجام داستان آن را یافت که محور رمانش شد.
عنوان رمان در نسخه فنلاندی برگرفته از واژه قدیمی Elolliset است که به تمام موجودات زنده اشاره دارد و معنای آن یادآور جایگاه انسان در میان دیگر موجودات است. در ترجمه انگلیسی، رمان با عنوان هیولاهای دریا ( Beasts of the Sea) منتشر شد که هم به تاریخ علم و ماجراجویی دریایی اشاره دارد و هم پرسشی ضمنی درباره «هیولاهای واقعی» داستان مطرح می‌کند.
رمان تورپینن سه قرن را دربر می‌گیرد: از سال ۱۷۴۱، زمان مستندسازی گاو دریایی توسط گیاه‌شناس جوان آلمانی، تا قرن نوزدهم که اسکلت این موجود به هلسینکی منتقل شد و در نیمه قرن بیستم، آماده‌سازی آن برای نمایش در موزه. این روایت نشان‌دهنده تلاش‌های علمی و تاریخی برای حفظ یادگارهای گونه‌ها و بازتاب تغییر نگاه انسان به مفهوم انقراض است.
تورپینن درباره جذابیت گاو دریایی استلر توضیح می‌دهد: «این موجود، مانند غول‌های دوران یخبندان، مهربان، اجتماعی و مراقب فرزندانش بود و به سرعت دل هر کسی را می‌ربود. انقراض آن با دقتی خاموش، بازتاب ناکامی‌های انسان در رابطه با طبیعت است.»
نویسنده همچنین به ارتباط فرهنگی این موجود با داستان‌های پری دریایی اشاره می‌کند: «در همه جا که این حیوانات زندگی می‌کنند، داستان‌هایی درباره نجات دریانوردان توسط موجودات دریایی وجود دارد. در مورد گاو دریایی استلر، این حیوانات واقعاً خدمه کشتی را از گرسنگی نجات دادند و این نجات نیز به مرگ گونه‌شان انجامید.»
تورپینن در حین پژوهش متوجه شد که پیگیری مسیر اسکلت گاو دریایی از آلاسکا به هلسینکی شبیه کار کارآگاهی است. او همچنین با هنرمند زن فنلاندی، هیلدا اولسون، که نقاشی‌های دقیقی از اسکلت کشیده بود، آشنا شد و تلاش‌هایش سبب احیای جایگاه این هنرمند در تاریخ شد.
نویسنده، که اکنون در موزه تاریخ طبیعی هلسینکی به عنوان نویسنده مقیم فعالیت می‌کند، همچنان به تحقیق درباره این گونه و فرآیند رادیوکربن‌سنجی اسکلت ادامه می‌دهد تا سن دقیق آن مشخص شود. او همچنین یادآور شد که نگارش تقدیرنامه پایانی رمان، درباره گونه‌های منقرض‌شده، یکی از دشوارترین بخش‌ها بود، چرا که طی هفت سال نگارش، حدود ۴۰۰ گونه دیگر نیز منقرض شدند که اکثر آن‌ها ناشناخته ماندند.
پس از انتشار جهانی رمان، علاقه‌مندی عمومی به بازدید از اسکلت گاو دریایی افزایش یافت و برخی بازدیدکنندگان با لمس آن موجب شد موزه مجبور شود از شیشه محافظ استفاده کند. تورپینن در این باره گفت: «یکی از مضامین مکرر رمان این است که حتی عشق ما به طبیعت می‌تواند به تخریب آن منجر شود.»
او اکنون بر روی رمان بعدی خود کار می‌کند که حول یکی از عجیب‌ترین تقلب‌های علمی قرن نوزدهم می‌چرخد و پرسشی بنیادین را دنبال می‌کند: چه چیزی باعث اعتماد به دانش می‌شود؟ این پروژه نیز بار دیگر رابطه پیچیده انسان با علم و دنیای حیوانات را بررسی می‌کند.
∎