خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب، زهرا اسکندری: انتشارات مهرستان با انتشار کتاب «آتش بر دامن ماه» اثر سید سعید هاشمی، روایتی داستانی تاریخی را پیش روی مخاطبان نوجوان قرار داده است؛ روایتی که تلاش دارد بخشی از وقایع مهم صدر اسلام را در قالب داستان‌هایی مستند، قابل فهم و بی‌طرفانه بازسازی کند. این کتاب برای گروه سنی پانزده سال به بالا منتشر شده، با تمرکز بر مقاطع تأثیرگذار تاریخ اسلام، از جمله وفات پیامبر اکرم(ص)، ماجرای بیعت با امام علی(ع)، رخدادهای سقیفه، شرحی از وقایع منتهی به شهادت حضرت زهرا(س) بستری روایی برای بازخوانی دوره‌ای مهم از تاریخ فراهم کرده است.
نویسنده در این رمان مستند کوشیده است با بهره‌گیری از زبان ساده، نثر روان و ساختاری قابل فهم، محتوای تاریخی را برای مخاطب نوجوان قابل دسترس کند. ویژگی بارز اثر، روایت‌گری چندصداست؛ روشی که بر اساس آن شخصیت‌های مختلفی از جمله فضل بن عباس، برید بن اسلم، عمرو عاص، ام‌ایمن، مغیره بن شعبه و ام‌سلمه، هرکدام بخشی از وقایع را از زاویه نگاه خود نقل می‌کنند. استفاده از این شیوه باعث شده تا خواننده به جای مواجهه با یک روایت یک‌بعدی، با روایت‌هایی متنوع روبه‌رو شود و درک جامع‌تری از فضای اجتماعی و سیاسی آن دوران به دست آورد.
سید سعید هاشمی در توضیح رویکرد خود اعلام کرده است که هنگام نگارش رمان، دیدگاه اهل‌تسنن را نیز در نظر داشته تا اثر از یک‌سویه‌نگری فاصله بگیرد و برای طیف گسترده‌تری از مخاطبان قابل خواندن باشد. او تأکید کرده است که هدفش ایجاد کدورت یا دامن‌زدن به اختلافات تاریخی نبوده و تلاش کرده است گزارش‌هایی نزدیک به منابع معتبر ارائه کند. این نگرش سبب شده فضای کتاب میان روایت داستانی و گزارش تاریخی در رفت‌وبرگشت باشد و ترکیبی از واقع‌گرایی و روایت‌پردازی شکل بگیرد.
یکی از مهم‌ترین فصل‌های کتاب به موضوع وفات پیامبر اسلام(ص) و پیامدهای آن در جامعه اسلامی می‌پردازد. نویسنده در این بخش با بهره‌گیری از منابع تاریخی، تلاش کرده است تصویری دقیق از روزهای ابتدایی پس از رحلت پیامبر و تغییرات ناگهانی فضای سیاسی و اجتماعی مدینه ترسیم کند. روایت‌ها از زوایای مختلف نقل شده و مخاطب با حال‌وهوای جامعه‌ای مواجه می‌شود که در فاصله کوتاهی پس از یک فقدان بزرگ، با روندهای جدید اجتماعی روبه‌رو می‌شود.
این بخش با تکیه بر روایت‌های اشخاصی چون ام‌ایمن و فضل بن عباس، فضای احساسی و سیاسی آن روزها را از منظر شخصیت‌هایی بازگو می‌کند که در مرکز حوادث حضور داشته‌اند. نویسنده از طریق این روش، بار عاطفی و درعین‌حال تاریخی ماجراها را برای مخاطب نوجوان روشن می‌سازد، بدون آن‌که وارد داوری یا تحلیل‌های جانبدارانه شود.
در بخش دیگری از کتاب، موضوع بیعت با امام علی(ع) طرح شده است. این فصل با تأکید بر توصیف فضای عمومی جامعه و نحوه شکل‌گیری تصمیمات سیاسی در روزهای پس از وفات پیامبر، به دنبال ارائه تحلیلی بی‌طرفانه از وقایع است. نویسنده تلاش دارد شرایط اجتماعی، مباحثات سیاسی و موقعیت امام علی(ع) را در آن برهه زمانی تبیین کند.
هاشمی در این بخش، روایت‌هایی را نقل می‌کند که از زبان شخصیت‌هایی با دیدگاه‌های متفاوت بیان شده است؛ از جمله صحابه‌ای که در مرکز تصمیم‌گیری‌های آن دوره قرار داشتند. تفاوت زاویه دید شخصیت‌ها، خواننده نوجوان را با پیچیدگی رویدادهای سیاسی و نقش افراد مختلف در روند بیعت آشنا می‌کند. این روش سبب شده که حتی خواننده‌ای که به منابع تاریخی کمتر دسترسی دارد، بتواند تصویری قابل فهم از این دوره به دست آورد.
ساختار کتاب بر پایه سی فصل شکل گرفته که هر فصل روایتی مجزا اما مرتبط با فضای کلی داستان دارد. هاشمی در این مجموعه فصل‌های کوتاه، روندی تدریجی از حوادث را به مخاطب ارائه می‌کند و هر روایت بخشی از پازل تاریخی را کامل می‌سازد.
نثر کتاب ساده، روان و به‌دور از اصطلاحات پیچیده تاریخی است؛ موضوعی که خواندن کتاب را برای سنین نوجوان مناسب می‌کند. این شیوه نگارش موجب شده مخاطبان کم‌سن‌تر نیز بتوانند با مجموعه‌ای از مفاهیم پیچیده تاریخی در قالبی داستانی ارتباط برقرار کنند.
با وجود ساختار داستانی، کتاب به منابع تاریخی تکیه دارد و نویسنده کوشیده است روایت‌ها را مستند و نزدیک به گزارش‌های معتبر نگه دارد. لحن اثر به گونه‌ای است که امکان خواندن آن برای مخاطبان مختلف فراهم است و گروه‌های گوناگون می‌توانند برداشت شخصی خود را از وقایع داشته باشند.
یکی از نمونه‌های برجسته روایت در کتاب، شرح ماجرای غدیر است که در قالب بازسازی لحظه‌ای از اجتماع مردم ارائه شده است. در بخشی از این روایت، نویسنده به تجمع مردم کنار برکه خم، برپایی نماز ظهر و سپس خطاب پیامبر به جمعیت اشاره می‌کند. توصیف صحنه‌ها به‌گونه‌ای انجام شده که خواننده نوجوان بتواند فضای زمانی و مکانی ماجرا را تصور کند. تصویرپردازی از جمعیت، توضیح درباره قرار گرفتن زین‌های شتران و نحوه قرارگرفتن امام علی(ع) در کنار پیامبر نمونه‌ای از روش بازآفرینی نویسنده در روایت یک واقعه تاریخی است.
این نمونه نشان می‌دهد که کتاب نه‌تنها مبتنی بر گزارش‌های تاریخی است، بلکه در بازسازی حس و حال لحظات نیز تلاش شده است تا مخاطب رویدادها را ملموس‌تر درک کند.
نویسنده در بخش‌های مختلف کتاب از شخصیت‌هایی نام می‌برد که در منابع تاریخی جایگاه‌های متفاوت دارند؛ برخی از آنان در کنار اهل‌بیت(ع) شناخته می‌شوند و برخی دیگر در وقایع صدر اسلام نقش‌های متفاوت یا حتی زاویه‌دار با اهل‌بیت داشته‌اند. حضور هم‌زمان این دو دسته شخصیت، نشان‌دهنده تلاش نویسنده برای ارائه تصویری بی‌طرفانه‌تر از فضای آن دوره است.
به‌کارگیری روایت‌هایی از اشخاصی چون عمرو عاص یا مغیره بن شعبه در کنار شخصیت‌هایی مانند فضل بن عباس یا ام‌ایمن، این امکان را به خواننده می‌دهد که با تنوع دیدگاه‌ها آشنا شود و حجم بیشتری از اطلاعات تاریخی را دریافت کند.
با توجه به موضوعات حساس و اختلاف‌برانگیز صدر اسلام، نویسنده اشاره کرده است که در روایت‌گری، دیدگاه اهل‌تسنن و گروه‌های مختلف را نیز لحاظ کرده تا از ایجاد حساسیت یا سوءبرداشت جلوگیری شود. این موضوع به‌ویژه در بخش‌های مرتبط با وقایع سقیفه، نحوه بیعت، و نیز شهادت حضرت زهرا(س) قابل توجه است.
هدف نویسنده در اینجا، بازگو کردن واقعه بر اساس منابع و ایجاد درکی مشترک از روایات است تا خواننده نوجوان، با ذهنی باز و بدون ورود به داوری‌های قطعی، با متن تاریخی آشنا شود.
«آتش بر دامن ماه» را می‌توان یکی از تلاش‌ها برای پیوند دادن روایت تاریخی با قالب داستانی دانست؛ رویکردی که به‌ویژه در ادبیات نوجوان می‌تواند نقش مؤثری در جذب مخاطب داشته باشد. پرداختن به بخشی از مهم‌ترین حوادث صدر اسلام و معرفی شخصیت‌هایی چون پیامبر(ص)، امام علی(ع) وحضرت زهرا(س) ، کتاب را به اثری با ظرفیت آموزشی تبدیل کرده است.
ساختار گزارش‌گونه کتاب این فرصت را فراهم می‌کند که نوجوانان با شیوه روایت تاریخی نیز آشنا شوند و مسیر تحقیق را از دل یک داستان دنبال کنند. درعین‌حال، بهره‌گیری از روایت‌های کوتاه در سی فصل، اثر را از پیچیدگی‌های معمول آثار تاریخی دور می‌کند و امکان مطالعه مرحله‌ای را برای خواننده فراهم می‌سازد.
کتاب «آتش بر دامن ماه» نوشته سید سعید هاشمی، اثری داستانی گزارشی است که با هدف بازخوانی وقایع حساس تاریخ اسلام برای مخاطبان نوجوان منتشر شده است. این کتاب با روایت‌هایی کوتاه، چندصدا و مبتنی بر منابع معتبر، تلاش دارد از طریق زبانی ساده و قابل فهم، مخاطب را با مهم‌ترین رخدادهای صدر اسلام آشنا کند.
انتشارات مهرستان با انتشار این اثر، مجموعه‌ای از روایت‌های تاریخی را در قالب داستانی مستند ارائه کرده است؛ روایتی که ضمن توجه به حساسیت‌ها و اختلاف‌های تاریخی، می‌کوشد لحن بی‌طرفانه و گزارشی داشته باشد و برای نوجوانان فرصتی برای آشنایی با این بخش از تاریخ اسلامی فراهم کند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
بالاخره بعد از سه روز تجمع در کنار برکه خم رسول خدا اعلام کرد که مردم جمع شوند تا نماز ظهر را بخوانند و بعد از نماز حرف‌های او را بشنوند. مردم دور آبگیر جمع شدند و شروع به وضو گرفتن کردند.
بعد از نماز همه بی‌صبرانه دور زین شترها جمع شدند، هنوز پچ پچ‌ها به راه بود که رسول خدا آهسته از جا بلند شد و رفت روی زین شتران. وقتی روی زین‌ها قرار گرفت نگاهی به مردم انداخت با نگاه او پچ پچ‌ها کم شد و کم کم سکوت همه جا را فرا گرفت. رسول خدا نگاهی به جمع انداخت. چشمش به علی‌بن‌ابی‌طالب افتاد به علی دستور داد که کپه‌زین‌ها قرار بگیرد و در سمت راست او بایستد وقتی علی در کنار او ایستاد رسول خدا شروع به صحبت کرد جمعیت یکپارچه گوش بود.
کتاب«آتش بر دامن ماه» نوشته سیدسعید هاشمی در ۲۱۸صفحه و به بهای۱۶۰هزارتومان از سوی انتشارات مهرستان منتشر شده است.