فرارو- عریض کردن ۶ کیلومتر جاده در جنگل‌های هیرکانی؛ می‌گویند ۶ الی ۷ درخت بوده و نیازی به این همه جار و جنجال نیست. غافل از اینکه جان هر درخت مساوی با جان یک انسان در شرایط خشکسالی اکنون ایران است.
به گزارش فرارو، بر اساس گزارش‌ها، یکی از نزدیکان یک مقام سابق استانی، در جنگل‌های هیرکانی چند واحد دامسرا و بخش‌هایی مسکونی را روی اراضی ملی به شکل غیرمجاز بنا کرده. او در تازه‌ترین تخلف خود، بدون هیچ واکنشی از سوی اداره کل ساری، حدود ۶ کیلومتر جاده را در میان این جنگل‌های چندمیلیون‌ساله ایجاد و عملا بخشی از این میراث طبیعی را تخریب کرده.
در این میان برخی مدعی‌اند: «هیچ اقدام گسترده‌ای برای تخریب جنگل صورت نگرفته و تعداد درختان قطع‌شده محدود است.» آنان در حالی که اشاره دارند اهالی توسکاجاری بورسله مجبور به احداث این جاده شده‌اند اشاره دارند که: «نیازهای روزمره آنان، از حمل محصولات گرفته تا دسترسی به خدمات شهری، مستلزم مسیرهای ارتباطی است.» اما در شرایطی که به گفته برخی کارشناسان در بدترین سناریوهای خشکسالی ایران، تنها نقاط سبز و قابل سکونت ایران مناطق شمالی و بخش‌هایی از زاگرس است، با قطع یک درخت آسیبی جدی به حیات سبز در ایران زده می‌شود. از طرفی بحث تنها جاده‌کشی نیست. قاچاق چوب، ساخت‌وساز و تخریب محیط زیست توسط توریست‌ها هم است که با ساده‌سازی این اقدامات وضعیت نگران‌کننده‌تر به نظر می‌رسد.
محمد درویش، کارشناس ارشد محیط زیست و عضو هیات علمی بازنشسته در موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگو با فرارو به بررسی ابعاد این اقدامات پرداخت و گفت: «در ۶ دهه گذشته بیش از نیمی از جنگل‌های هیرکانی، حتی با ارزش‌ترین نوع آن، از دست رفته است و این روند نتیجه ساده‌سازی‌های نابخردانه است.»
چرای بی‌رویه دام‌ها موجب اختلال در زادآوری رویشگاه‌ها شده
محمد درویش به فرارو گفت: «مهم‌ترین عامل تخریب جنگل‌ها در ایران، تغییر کاربری اراضی به بهانه توسعه کشاورزی است. در مرحله بعد، استقرار سکونتگاه‌ها و مراکز صنعتی و تبدیل اراضی کشاورزی به زمین‌های مسکونی از دیگر دلایل اصلی است که در طول ۱۰۰ سال اخیر رویشگاه جنگل‌های کشور را از بین برده است. علاوه بر این، چرای بی‌رویه دام نیز موجب اختلال در زادآوری طبیعی رویشگاه شده و باعث پیر شدن جنگل‌ها می‌شود؛ جوانه‌های جدید رشد نمی‌کنند و در نتیجه تراکم و کیفیت اراضی جنگلی کاهش می‌یابد.»
باید وابستگی معیشتی مردم از منابع جنگلی کاهش یابد
به گفته او: «راه مقابله با این مشکل، کاهش وابستگی معیشتی مردم بومی به منابع جنگلی است. بخشی از این مساله به این برمی‌گردد که سال‌ها مردم برای تأمین سوخت خود به چوب جنگل وابسته بودند، اما با شنیده شدن صدای متخصصان، منابع سوخت ارزان در اختیار آنان قرار گرفت و گازکشی انجام شد. با این حال، هنوز بخش قابل توجهی از مردم از طریق کشاورزی، دامداری یا تبدیل چوب به ذغال و فروش آن به سوداگران ارتزاق می‌کنند. این وضعیت نیازمند مدیریت جدی‌تر سازمان منابع طبیعی و محیط زیست است، از جمله اجرای طرح تنفس جنگلی رویشگاه شمال و مقابله با سوداگرانی که چوب‌های رویشگاه ما را در زاگرس به حراج می‌گذارند. مجموعه این اقدامات می‌تواند باعث کاهش دخل و تصرف‌های غیرقانونی شود.»
افزایش ریزگردها از کشور عراق فتوسنتز درخت‌های ایران را مختل کرده
او ادامه داد: «با این حال، پدیده‌های جهانی مانند گرمایش زمین، خشکی رودخانه‌ها و تبدیل برف به باران، شرایط زیستی برای تداوم حیات جنگل‌های شمال کشور در ارسباران و در غرب ایران در زاگرس را پیچیده‌تر کرده است. افزایش ریزگردها از کشور عراق و میان‌رودان باعث اختلال در فتوسنتز و افزایش آفات در جنگل‌های ما شده است، از جمله سوسک چوب‌خوار که سبب افزایش نابودی رویشگاه‌های جنگلی می‌شود.»
بیش از نیمی از ارزشمندترین جنگل‌ها را از دست دادیم
این کارشناس ارشد محیط زیست گفت: «ما در دهه ۱۳۳۰ وسعت رویشگاه جنگلی هیرکانی حدود ۳.۵ میلیون هکتار بود، اما آخرین برآورد واحد GIS در بخش تحقیقات نشان می‌دهد این رقم اکنون به کمتر از ۱.۶ میلیون هکتار کاهش یافته است. به عبارت دیگر، در ۶ دهه گذشته بیش از نیمی از جنگل‌های هیرکانی، حتی با ارزش‌ترین نوع آن، از دست رفته است و این روند نتیجه ساده‌سازی‌های نابخردانه است. هر درخت به اندازه یک انسان ارزش دارد و مقام معظم رهبری در سخنرانی مشهور خود در دی‌ماه ۱۳۹۳ صراحتا تاکید کردند که هیچ‌کس حق ندارد حتی یک درخت را به بهانه ساخت حوزه علمیه قطع کند. بنابراین، کسانی که ادعا می‌کنند قطع ۶ یا ۷ درخت ارزش این همه جنجال را ندارد، نه تنها ذوب در ولایت نیستند، بلکه عملا در برابر ولایت ایستاده‌اند.»
افزایش موج مهاجرت ناشی از کمبود آب، وضعیت را حساس‌تر می‌کند
او افزود: «اگر جنگل‌های هیرکانی را در شرایط بحران آب فعلی یکی از باارزش‌ترین سرمایه‌های طبیعی کشور بدانیم، تداوم خشکسالی و بی‌توجهی به حفاظت از مناطق باقی‌مانده می‌تواند به تنش‌های دیگری منجر شود. افزایش موج مهاجرت ناشی از کمبود آب، وضعیت را حساس‌تر خواهد کرد. بنابراین نباید اجازه دهیم کمبود منابع آب مردم را مجبور به مهاجرت کند و باید با مدیریت مصرف و مهار رفتارهای آزمندانه، تا حد امکان این تهدید را کاهش دهیم.»
در نهایت او تاکید کرد: «بحران آب باعث خشک شدن سطح زمین می‌شود و بسیاری از حشراتی که نقش اصلی در گرده‌افشانی پوشش گیاهی و علفی دارند، عملا از بین می‌روند. در نتیجه بخش قابل توجهی از خاک برهنه می‌شود و ما در برابر فرسایش پاشمانی که ناشی از اصابت مستقیم قطرات باران به خاک است بی‌دفاع می‌مانیم. این فرسایش موجب جابه‌جایی خاک، گسستن پیوندهای آن و افزایش تولید گرد و خاک می‌شود و توان زیست‌پذیری سرزمین ما را به شدت کاهش می‌دهد.