داریوش مختاری در گفت‌و‌گو با خبرنگار، با بیان اینکه هر چه بیشتر به متن بحران می‌رسیم می‌باید بزرگ‌نمایی و دقت ذره بین واکاوی کم آبی تهران بیشتر شود، اظهار کرد: مفهموم عملیاتی دقیق گزاره تخلیه تهران، نه به معنای تخلیه کامل ساکنان آن و نه به معنای تخلیه همیشگی این شهر است. هرچند دامنه کابوس کم آبی و بی آبی برای یک پهنه متراکم جمعیتی تهران چنان است که خطای ذهنی در تحلیل و اذهان پدید می‌آید که به محض اینکه واژه تخلیه بیان می‌شود یک کابوس فراگیر پدید می‌آورد. 

وی افزود:، چون تخلیه، حتما موقت بوده و در صورت لزوم شامل بخشی از مناطق شهر می‌شود، گفت: پرسشی که پاسخ آن می‌باید با دقت داده شود، این است که کدام منطقه یا مناطق و چه هنگام می‌باید تخلیه شوند. این پاسخ نیازمند دامنه‌ای از داده‌های دقیق منابع و مصارف آب شهری است. 

این کارشناس با بیان اینکه دغدغه کم آبی و اینکه فقط برای چند ساعت شیر آب منازل، قطع باشد یک کابوس اجتماعی است، گفت: به همین سبب و با درک اذهان و نگرانی شهروندان حتما لازم است اطلاع رسانی شفاف و دقیق انجام گیرد. 

مختاری با تاکید بر اینکه مغز مسئله این است که کشف توازن و تعادل عرضه و تقاضای منابع آب، تعیین کننده میزان کمبود آب در مواقع بحرانی پیش رو است؛ وگرنه تهران همچنان از پنج سد تغذیه می‌شود و دیر یا زود این سد‌ها به طور نسبی پر آب می‌شوند، افزود: ولی نقطه اصلی خطر حتی در رخداد‌های کوتاه مدت کنونی نیست که هر چه هست در نبود بارش‌های پاییزی یا اویل زمستان و در صورت لزوم با تخلیه موقت بخشی از جمعیت درمان می‌شود. 

به گفته وی، آستانه خطر جایی است که از همه ظرفیت‌ها برای بهینه سازی شبکه استفاده شده باشد و حتی انتقال آب‌های ممکن و پرهزینه نیز انجام گرفته باشد و تا آن هنگام همچنان بارگذاری افزایش یافته باشد. در همان حال، منابع آب زیرزمینی که بخش قابل توجهی از این آب را تامین می‌کنند، با تخلیه ناگهانی و پایان پذیری دائمی همراه شوند و آنگاه کابوس دائمی فرا می‌رسد. 

این کارشناس مدیریت منابع آب با بیان اینکه در آن هنگام و در میان مدت (پنج ساله) یا بلندمدت (۱۰ ساله)، توازن جمعیت و سگونتگاه‌ها و انشعاب آب و حجم آب قابل تامین چنان از بین رفته است که آبرسانی به دست کم ۳۰ یا حتی ۵۰ درصد جمعیت تهران کاملا غیرممکن خواهد شد، اظهار کرد: یکایک اجزای این واکاوی و پیش بینی، نیازمند دسترسی به داده‌های دقیق و پایش پیاپی منابع و مصارف آب شهری تهران است. 

به گفته مختاری، در اینجا، یادآوری چند نکته ضروری است؛ اول اینکه تمرکز بر کم آبی تهران به معنای فراموشی کم آبی کرج، مشهد، تهران و اصفهان نیست. کرج به واسطه همسایگی تهران و منابع آب مشترک سد کرج و مشهد به سبب الگوبرداری خطرناک از توسعه شهرنشینی تهران و اصفهان نیز سکاندار کم آبی کشور به سبب بارگذاری‌های صنایع بزرگ آب بر و توسعه خطرناک آن است. 

وی افزود: دوم اینکه، فلسفه هشدار‌ها به احتمال فراهم شدن زمینه توسعه اقدام‌های خطرناک محیط زیستی همانند شیرین سازی و انتقال آب از دریا به کلانشهر‌ها و یا بسترسازی برای ساخت سد‌های اضافی دیگر نیست، بلکه مشخصا هدف از هشدارها، جلوگیری از بارگذاری‌های اضافی، توقف تراکم فروشی و همانند آن است. 

این کارشناس مدیریت منابع آب با بیان اینکه مادامی که شهرسازی ضابطه‌مند نداشته باشیم و به طور سلیقه‌ای و حسب نیاز شهرداری به اعتبارات، مجوز‌های بی پایان و بی ضابطه ساخت و ساز و شهرک سازی داده شود، هیچ راهکار درستی از جمله کاهش مصرف توسط شهروندان، انتقال آب از دریا و حوضه‌های آبریز اطراف، کاهش هدررفت شبکه و همانند آن، موثر نخواهد بود، گفت: حل بنیادین و وزن دار مسئله، کاهش بارگذاری هاست. این کاهش شامل توقف کامل تراکم فروشی در شهر تهران دست کم برای چهار دهه آینده، توقف هرگونه شهرک سازی در حومه تهران، قطع انشعاب دومی‌ها دست کم برای دو دهه، قطع کامل آب استخر‌های بزرگ خانگی و همراه با اجرای راهکار‌های دیگر مدیریت مصرف آب شهری است. 

مختاری با بیان اینکه سوم، تقاضا‌های آب ساختمانی و هدررفت شبکه، آب به حساب نیامده و برداشت مشترک از مخازن سد‌های کرج، طالقان و ماملو و همینطور گاهی پیش بینی حجم آبدهی چاه‌های آب، به شدت دسترسی به داده‌های روزانه یا حتی هفتگی از حجم آب قابل تامین پایدار را برای شرکت آب و فاضلاب دشوار می‌کند، گفت: با این حال، از فرایند و روند کلی می‌توان به کم آبی‌ها باور داشت ولی برای یک تحلیل نقطه‌ای و روزانه و یا حتی هفتگی و ماهانه، حتما کاستی آمار دقیق داریم. 

وی افزود: در این میان مصارف آب کنتور‌های شهری و یا حجم باقی مانده سد‌ها به نسبت سایر آمار منابع و مصارف آب، آسان تر، در دسترس‌تر و قابل استنادتر است. ولی انبوهی داده آماری دیگر نیاز است که تهیه و به روزرسانی آن دشوار و حتی ناممکن است. برای نمونه ۳۶ هزار مشترک غیرمجاز در تهران عدد بالایی است. برخورد با متخلفان، فرایندی حقوقی و قضایی است و شامل زمان می‌شود و لازم است با هرگونه حل و فصل حقوقی و عملیاتی مشترکان غیرمجاز، داده‌های آن به شبکه پایش آماری افزوده شود. 

این کارشناس مدیریت منابع آب اظهار کرد: همچنین پایش شبکه نیاز به امکانات فنی و تخصصی و زیرساخت‌های فراتر از مدیریت‌های پایش و تجهیزات موجود، لازم دارد. واقعیت این است که بسیاری از شهر‌های کشور به سبب مجوز‌های ساختمانی عملا به کارگاه ساختمانی شباهت پیدا کرده است و این وضعیت، به یک شبکه پایش مستمر مصارف آب نیز نیاز دارد.

مختاری با بیان اینکه با توجه به اینکه سرشماری ۱۴۰۵، ژئودیتا خواهد بود، داده‌های آن به حدی مهم است که می‌توان همراه با داده‌های تامین مصارف آب شرکت آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب تهران، پایش جمعیتی و سکونتگاه‌ها و پیوند آن با پایداری منابع آب را انجام داد، گفت: تا آن هنگام یعنی انجام سرشماری و خروجی آن در سایت مرکز آمار ایران، به طور خوشبینانه یک سال دیگر زمان نیاز است. اکنون، هر آنچه از داده‌های مربوط به مصارف و منابع آب است لازم است نشر شود. 

به گفته وی جمعیت تا حریم شهر تهران، ۱۳ میلیون ساکن و دو میلیون غیر ساکن است. چهار میلیون جمعیت سایر شهرستان‌های استان تهران است که رقم ۱۷ میلیون نفر پذیرفتنی است. رقم دقیق جمعیت ساکن مهاجرین غیرایرانی نیز باید آمارگیری شود. این داده جمعیتی تا هنگام دستیابی و به روز رسانی سرشماری ۱۴۰۵، به طور موقت مبنای تحلیل قرار می‌گیرند. چنانجه یافته‌های سرشماری ۱۴۰۵ نیز غیردقیق باشد لازم است دوباره تکرار شود.

این کارشناس مدیریت منابع آب تاکید کرد: چهارم، طرح‌های جامع و تفصیلی به شدت مشکل روش‌شناسی و محتوا دارند. طرح جامع شهری که محدوده حریم با اطلاع وزارت مسکن و شهرسازی به مشاور اعلام می‌شود، هرگز نام آن یک کار کارشناسی بی‌طرفانه نیست و فاقد اعتبار فنی لازم است. 

به گفته مختاری، شایسته است سازمان برنامه و بودجه کشور دستورالعمل فنی (ضابطه گروه ۳) مربوط به چهارچوب فنی و مقیاس‌های استاندارد طرح‌های جامع و تفصیلی شهری را تهیه و نشر کند تا این طرح‌های زیربنایی شهری، دچار سلیقه زدگی و کار غیرکارشناسی و افت فنی کمتری شوند.